VietNVB - Ecclesiastes

Chapter 1

1:1  Lời của Giảng Sư, con vua Đa-vít, ngự tại Giê-ru-sa-lem.

1:2  Giảng Sư nói:Phù vân, hư ảo! Hư ảo, phù vân!Trí người không thể nào hiểu nổi mọi việc xảy ra trên đời!

1:3  Mọi công lao khó nhọc con người làm ra trên cõi đời nàyCó ích lợi gì lâu bền cho đời người?

1:4  Thế hệ này qua, thế hệ khác đến,Trong khi trời đất vẫn còn đó.

1:5  Mặt trời mọc, mặt trời lặn,Rồi hối hả quay về nơi nó mọc.

1:6  Gió thổi hướng nam,Chuyển sang hướng bắc,Gió xoay đi, xoay lại,Đổi hướng xoay chiều theo luồng gió thổi.

1:7  Mọi sông ngòi đều đổ ra biển,Nhưng biển chẳng hề đầy.Nước trở về nguồn,Nơi đó sông ngòi lại tiếp tục chảy ra.

1:8  Mọi vật không ngừng xoay vần;Môi miệng người nói mãi vẫn có điều để nói;Mắt nhìn mãi vẫn có việc để nhìn;Tai nghe mãi vẫn có điều để nghe.

1:9  Điều chi đã có sẽ còn tiếp tục có,Điều chi Đức Chúa Trời đã làm, Ngài vẫn tiếp tục làm.Chẳng có gì mới trên cõi đời này.

1:10  Nếu có điều gì khiến người ta nói:Xem kìa, một điều mới!Thì chính điều ấy đã có rồi, có từ ngàn xưa,Trước thời chúng ta.

1:11  Không ai tưởng nhớ những thế hệ đã qua;Những thế hệ mai sau cũng vậy,Những người đến sau họCũng chẳng tưởng nhớ đến họ.

1:12  Tôi là Giảng Sư, tôi đã từng làm vua Y-sơ-ra-ên tại Giê-ru-sa-lem.

1:13  Tôi quyết tâm noi theo nguyên tắc khôn ngoan của các bậc hiền triết, nghiên cứu và khảo sát tường tận mọi việc xảy ra trên cõi đời này. Đó là một công việc khó khăn Đức Chúa Trời ban cho loài người.

1:14  Sau khi quan sát mọi việc xảy ra trên đời, tôi nhận thấy trí người không thể nào hiểu nổi, như không ai có thể điều khiển ngọn gió thổi theo chiều mình muốn.

1:15  Vật chi cong vẹo không thể uốn cho thẳng,Vật chi thiếu hụt không thể đếm cho đủ.

1:16  Tôi tự nhủ: Này, tôi đã thu thập được nhiều kinh nghiệm và hiểu rõ thế nào là khôn ngoan và tri thức. Tôi được khôn ngoan trội hơn mọi vua cai trị Giê-ru-sa-lem trước tôi.

1:17  Tôi quyết tâm tìm hiểu sự khôn ngoan và tri thức, điên rồ và khờ dại. Tôi khám phá rằng công việc tìm hiểu này cũng khó như điều khiển chiều gió.

1:18  Càng thêm khôn ngoan càng lắm ưu phiền,Càng thêm tri thức, càng nhiều khổ tâm.

Chapter 2

2:1  Tôi tự nhủ: Tôi hãy nếm trải những điều chi mang lại niềm vui trên cõi đời này, xem thử những điều ấy có chi tốt không. Nhưng tôi khám phá rằng loài người cũng không thỏa mãn với những điều vui thú ấy.

2:2  Tôi nhận thấy rằng đời sống hời hợt là điên rồ, còn đeo đuổi thú vui cũng chẳng thực hiện được gì.

2:3  Tôi noi theo nguyên tắc của các bậc hiền triết; tôi thử dùng rượu cho đến mức say, để tìm hiểu xem đó có phải là điều tốt cho loài người làm theo trong những chuỗi ngày họ sống trên đất.

2:4  Tôi thực hiện những công trình vĩ đại. Tôi xây dựng những lâu đài, vun trồng những vườn nho.

2:5  Tôi lập cho mình những vườn hoa và vườn cây đủ mọi loại cây ăn trái.

2:6  Tôi đào cho mình những hồ chứa nước để tưới rừng cây rậm rạp.

2:7  Tôi mua nhiều tôi trai, tớ gái, cũng có nhiều tôi trai tớ gái sinh trưởng trong nhà. Tôi lại có nhiều bầy súc vật, bò và chiên dê, nhiều hơn tất cả những vì vua sống trước tôi tại Giê-ru-sa-lem.

2:8  Tôi thâu chứa bạc vàng; châu báu các vua chúa triều cống. Tôi chiêu mộ nhiều nam nữ ca sĩ; còn nói về lạc thú của đàn ông, tôi có biết bao nhiêu cung phi hầu hạ.

2:9  Vậy tôi trở nên sang trọng vượt trội hơn mọi vì vua sống trước tôi tại Giê-ru-sa-lem. Trong khi đó tôi vẫn tiếp tục noi theo nguyên tắc khôn ngoan của các bậc hiền triết.

2:10  Tôi chẳng bỏ qua bất cứ điều gì mắt tôi ưa thích.Tôi chẳng từ khước một thú vui nào.Thật tôi vui thỏa trong mọi công lao khó nhọc của mình,Và niềm vui thỏa này là phần thưởng cho mọi công lao của tôi.

2:11  Thế nhưng, khi ngẫm nghĩ lại mọi công trình tay mình thực hiện,Với bao công sức đổ dồn vào,Tôi nhận thấy mọi sự đều phù vân, hư ảo, không thể nào hiểu nổi, như không ai điều khiển nổi chiều gió thổi.Con người không tìm được lợi ích gì lâu bền trên cõi đời này.

2:12  Tôi ngẫm nghĩ về sự khôn ngoan,Điên rồ, và ngu dại.Người kế vị ngôi vua có thể làm gì được?Thật ra, chỉ noi theo những gì các vua trước đã làm.

2:13  Tôi nhận thấy rằng khôn ngoan có ích hơn khờ dại,Cũng như ánh sáng có lợi hơn tối tăm.

2:14  Người khôn sáng nhìn thấy hướng mình đi,Còn kẻ khờ dại dò dẫm trong đêm tối.Tuy nhiên tôi cũng biếtRồi cả hai đều cùng chung một số phận.

2:15  Tôi tự nhủ:Số phận kẻ dại cũng là số phận của tôi.Vậy thì khôn ngoan vượt trội như tôi được lợi ích gì?Tôi tự đáp:Đây cũng là phù vân, hư ảo.

2:16  Thật vậy, không ai nhớ mãi người khôn hoặc kẻ dại,Vì chúng ta biết trong những ngày tới, người khôn kẻ dại đều sẽ bị lãng quên.Than ôi! Người khôn kẻ dại rồi cũng phải chết như nhau!

2:17  Vậy, tôi hầu như chán ghét cuộc sống, vì mọi việc xảy ra trên đời đều làm cho tôi khổ tâm. Mọi sự đều khó hiểu, khó như điều khiển chiều gió vậy.

2:18  Tôi cũng hầu như chán ghét mọi công trình tôi lao nhọc tạo ra trên đời vì rồi phải để lại tất cả cho kẻ đến sau.

2:19  Nào ai biết được người thừa kế khôn hay dại? Dù sao đi nữa, người vẫn cai quản mọi công trình tôi tạo nên nhờ khôn ngoan và lao khổ của tôi. Đây cũng là một điều hư ảo.

2:20  Ngẫm nghĩ lại, tôi chán ngán mọi công trình tôi lao khổ tạo ra trên đời này.

2:21  Có người đem khôn ngoan, tri thức, và tài năng ra tạo dựng cơ nghiệp, rồi để lại gia tài mình cho một người khỏi phải lao nhọc gì cả. Đây cũng là một điều hư ảo, một ngang trái thương đau.

2:22  Vậy có ích gì cho con người lao lực, lao tâm khổ nhọc trên đời này?

2:23  Suốt ngày, người gặp chuyện khổ tâm, công việc người làm đầy ưu phiền; ngay cả ban đêm, tâm trí người cũng chẳng được nghỉ ngơi. Đây cũng là một điều hư ảo.

2:24  Tốt nhất cho loài người là: ăn, uống, và vui thỏa trong công việc mình làm. Tôi nhận thấy đó là sự ban cho của Đức Chúa Trời

2:25  Thật vậy, nếu Đức Chúa Trời không ban cho, ai có thể ăn uống, sống an vui trên đời?

2:26  Vì Đức Chúa Trời ban sự khôn ngoan, tri thức, và niềm vui cho người nào đẹp lòng Ngài. Nhưng Ngài giao cho tội nhân công việc nhọc nhằn thu góp của cải để rồi ban lại cho người nào đẹp lòng Ngài. Đây cũng là một điều hư ảo, không thể hiểu nổi, như không ai điều khiển nổi chiều gió vậy.

Chapter 3

3:1  Mọi sự đều xảy ra theo thời điểm,Mọi việc trên đời đều có định kỳ:

3:2  Có kỳ sinh, có kỳ tử;Có kỳ gieo trồng, có kỳ gặt hái;

3:3  Có kỳ giết hại, có kỳ cứu chữa;Có kỳ đập phá, có kỳ xây dựng;

3:4  Có kỳ than khóc, có kỳ vui cười;Có kỳ tang chế, có kỳ ca múa;

3:5  Có kỳ ném đá, có kỳ thu lượm đá;Có kỳ ôm ấp, có kỳ hất hủi;

3:6  Có kỳ tìm kiếm, có kỳ bỏ qua;Có kỳ cất giữ, có kỳ vứt bỏ;

3:7  Có kỳ xé rách, có kỳ vá may;Có kỳ nín lặng, có kỳ lên tiếng;

3:8  Có thời yêu, có thời ghét;Có thời chiến, có thời bình.

3:9  Có ích lợi gì lâu bền cho người lao công khổ nhọc?

3:10  Tôi quan sát những công việc Đức Chúa Trời ban cho loài người để họ làm.

3:11  Mọi sự Ngài làm đều đúng thời, đúng lúc. Tuy Đức Chúa Trời có đặt vào tâm trí loài người ý niệm về cõi đời đời, cũng không một ai thấu hiểu được đầu đuôi gốc ngọn công việc Ngài làm.

3:12  Vậy tôi nhận thấy tốt nhất cho loài người là vui thỏa và an hưởng cuộc sống.

3:13  Hơn nữa, ai nấy hãy ăn, uống, và vui thỏa trong mọi công việc mình làm. Đó là sự ban cho của Đức Chúa Trời.

3:14  Tôi nhận thấy mọi sự Đức Chúa Trời làm tồn tại mãi mãi, loài người không thêm bớt được gì cả. Đức Chúa Trời làm như vậy để loài người kính sợ Ngài.

3:15  Điều hiện có, đã có rồi;Điều sẽ có, đã có từ ngàn xưa.Đức Chúa Trời cho tái diễn những điều gì đã qua.

3:16  Ngoài ra, tôi còn nhìn thấy điều này trên đời:Chính tại chốn công đường, lại có gian ác;Và chính tại nơi công chính, lại có việc làm bất chính.

3:17  Tôi tự nhủ:Đức Chúa Trời sẽ xét xửCả người công chính lẫn người gian ác;Vì Ngài ấn định thời kỳ cho mọi sự, mọi việc.

3:18  Tôi tự nhủ: Đức Chúa Trời thử thách loài người, để cho họ thấy loài người chẳng hơn gì loài thú.

3:19  Vì số phận loài người và số phận loài thú chung quy giống nhau: loài người chết, loài thú cũng chết. Cả hai đều là sinh vật có hơi thở. Vậy loài người chẳng hơn gì loài thú. Thật mọi sự đều phù vân, hư ảo.

3:20  Cả hai đều cùng đi về một nơi: cả hai đều ra từ bụi đất, cả hai đều trở về bụi đất.

3:21  Nào ai biết được, hoặc hồn người chết bay lên, hoặc hồn loài thú sa xuống đất?

3:22  Vậy tôi nhận thấy điều tốt nhất cho loài người là vui hưởng những việc mình làm, đó là phần thưởng cho người. Vì ai có thể đem người trở về để thấy lại những gì xảy ra sau khi nhắm mắt lìa đời?

Chapter 4

4:1  Tôi ngẫm nghĩ những bức hiếp xảy ra trên đời.Xem kìa! Người bị bức hiếp, nước mắt đầm đìa!Nhưng không được ai an ủi.Kẻ bức hiếp cậy quyền hành bức hiếp họ!Nhưng không ai bênh vực họ.

4:2  Vậy tôi mừng cho người chết,Vì những người đã chết rồi,Có phước hơn những người hiện vẫn còn sốngTrong cảnh áp bức.

4:3  Nhưng người có phước hơn cả hai hạng người kiaLà người chưa sanh ra,Chưa từng chứng kiến những việc gian ácXảy ra trên đời.

4:4  Tôi nhận thấy mọi việc con người thực hiện với công khó, tài năng, chỉ vì lòng ganh đua ham muốn, rồi cũng qua đi. Quả là phù vân, hư ảo, giống như đuổi theo luồng gió vậy.

4:5  Kẻ dại ngồi khoanh tay,Tự gây thiệt hại cho mình.

4:6  Tốt hơn là nắm đầy trong một bàn tay với sự nghỉ ngơi, nhàn hạ,Còn hơn khổ nhọc cho đầy hai tay,Như thể cố công bắt gió.

4:7  Ngẫm nghĩ sự đời tôi thấy đời phù vân, hư ảo:

4:8  Như một người kia sống đơn chiếc,Không con cái, không anh em,Thế nhưng cứ lao nhọc không ngừng,Mắt nhìn của cải không biết chán.Người chẳng hề tự hỏi Vì ai mà tôi phải lao khổ nhọc nhằn,Nhịn ăn sung mặc sướng?Quả là phù vân, hư ảo, một cuộc đời vất vả, lầm than,Một cách sống bi đát.

4:9  Hai người hơn một,Vì làm việc chung có lợi cho cả hai.

4:10  Nếu một người ngã,Có người kia đỡ.Khổ nỗi cho người đơn độc, khi ngã,Không ai đỡ người lên!

4:11  Cũng vậy, hai người nằm chung thì ấm,Còn một người làm sao ấm được?

4:12  Người đơn độc dễ bị đánh hạ,Nhưng hai người chung sức chống cự, dễ ai đánh hạ được sao?Dây ba tao không dễ gì bứt đứt.

4:13  Một người trẻ tuổi nghèo nàn nhưng khôn ngoan, còn hơn một vì vua cao tuổi lại ngu dại, không biết nghe lời khuyên can;

4:14  Vì người trẻ tuổi từ ngục tù lên làm vua, dù người vốn sinh ra nơi bần hàn trong vương quốc.

4:15  Tôi nhận thấy mọi người sinh sống trên đời, đều đứng về phía người trẻ tuổi thứ nhì, là người sẽ kế vị ngôi vua.

4:16  Thần dân dưới quyền vua trẻ tuổi này đông vô số. Thế nhưng, các thế hệ đến sau không thán phục người. Thật đó cũng là phù vân, hư ảo, như thể cố công bắt gió!

Chapter 5

5:1  Hãy cẩn trọng khi vào nhà Đức Chúa Trời. Hãy đến gần cung kính lắng nghe hơn là dâng sinh tế như kẻ ngu muội, là kẻ không nhận biết lầm lỗi mình đã phạm.

5:2  Đừng nhạy miệng,Và con cũng đừng hấp tấp,Thốt lời thề nguyện trước mặt Đức Chúa Trời;Vì Đức Chúa Trời ở trên trời,Còn con ở dưới đất;Vậy con hãy cân nhắc từng lời nói.

5:3  Vì nhiều suy tư sinh ra mộng tưởng,Nhiều lời sinh ra dại khờ.

5:4  Khi con khấn nguyện với Đức Chúa Trời, hãy vội vã làm trọn điều khấn nguyện, vì kẻ dại không làm vui lòng Ngài. Hãy làm trọn điều con khấn nguyện.

5:5  Thà đừng khấn nguyện, hơn là khấn hứa mà không làm trọn.

5:6  Đừng để miệng con gây cho con phạm tội. Đừng nói với thầy tế lễ Tôi lầm lỡ khấn nguyện. Sao con làm cho Đức Chúa Trời nổi giận vì lời khấn nguyện của con đến nỗi Ngài hủy diệt công trình tay con làm?

5:7  Ở đâu có nhiều mộng mị, đó có nhiều điều hư không, và nhiều lời. Phần con, phải kính sợ Đức Chúa Trời.

5:8  Khi con thấy có người nghèo khó trong xứ bị áp bức, công lý và lẽ phải bị chà đạp, thì đừng ngạc nhiên, vì người có quyền được người có quyền hơn che chở, và các người cầm quyền luôn bênh vực lẫn nhau.

5:9  Tuy nhiên, dân cày cần có vua cai trị thì đất nước mới được thuận lợi mọi bề.

5:10  Người ham tiền bạc, bao nhiêu tiền bạc cũng không đủ,Người ham của cải, lợi nhuận mấy cũng chẳng vừa lòng.Đấy cũng là phù vân, hư ảo.

5:11  Của cải càng nhiều,Càng lắm người ăn.Người có của được lợi ích gì hơn,Ngoài niềm vui ngắm nhìn của cải?

5:12  Người làm công lao nhọc, dù ăn ít hay nhiều,Có được giấc ngủ ngon.Nhưng người giàu có dư dảLại lo lắng ngủ không yên.

5:13  Tôi thấy một hoàn cảnh đau thương:Một người giàu có kia chất chứa của cải, phòng khi bất trắc,

5:14  Nhưng gặp chuyện chẳng may, tài sản tiêu tan.Người có con cái,Song không còn gì để lại cho con.

5:15  Người mở mắt chào đời với hai bàn tay trắng,Nhắm mắt lìa đời, trắng đôi bàn tay.Người ra đi, trong tay chẳng mang theo được gìDo công lao khó nhọc mình làm ra.

5:16  Đây quả là một tai họa đau thương:Người vào đời thể nào, cũng sẽ ra đi thể ấy.Vậy người lao động nhọc nhằn được ích lợi gì bền lâu,Khi công lao mình bị gió cuốn bay đi?

5:17  Người lại phải sống suốt đời trong tăm tối,Gặp nhiều phiền muộn, đau ốm, và bực bội.

5:18  Tôi nhận thấy điều tốt đẹp cho mọi người là ăn, uống, và vui hưởng mọi công lao khó nhọc mình làm ra, suốt những năm tháng của cuộc đời mà Đức Chúa Trời đã định vì đó là phần của con người.

5:19  Hơn nữa, người nào được Đức Chúa Trời ban cho sự giàu có và tài sản, quyền sử dụng tài sản, thì nhận lấy phần mình, và vui hưởng công lao khó nhọc của mình. Đó chính là sự ban cho của Đức Chúa Trời.

5:20  Thật người sẽ chẳng lo nghĩ nhiều về những ngày của đời sống mình, vì Đức Chúa Trời ban cho người lòng được an vui.

Chapter 6

6:1  Tôi thấy có một hoàn cảnh bi thương rất thường xảy ra cho loài người sống trên đời.

6:2  Đức Chúa Trời ban cho một người kia giàu có, tài sản, và danh vọng đến nỗi người chẳng thiếu một điều gì lòng người mong muốn. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời không cho người quyền hưởng thụ. Một người xa lạ hưởng các tài sản ấy. Hoàn cảnh đau xót bi thương này quả là khó hiểu.

6:3  Giả sử có một người kia sanh được cả trăm con cái, cao tuổi thọ, được sống lâu trên đất, nhưng lòng ước muốn vui hưởng những điều tốt lành không được thỏa nguyện, tôi cho rằng một em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ, dù không được chôn cất, còn có phước hơn.

6:4  Dù em lặng lẽ vào đời, và ra đi vào cõi tối tăm, tên tuổi em bị bóng tối bao trùm;

6:5  Dù em chưa hề thấy ánh mặt trời, cũng chưa ý thức được gì, em vẫn được yên nghỉ hơn người cao tuổi.

6:6  Người dù có sống đến cả hai ngàn năm, nhưng không hưởng được phần phước gì trên đời này, cũng không bằng em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ. Phải chăng rốt cuộc mọi người đều cùng về một chỗ?

6:7  Người đời làm lụng khổ nhọc là vì miếng cơm manh áo,Thế nhưng lòng tham muốn chẳng bao giờ được thỏa nguyện.

6:8  Người khôn ngoan được lợi ích gì hơn kẻ dại?Người nghèo biết cách xử thế, nào có ích chi?

6:9  Điều gì mắt thấyTốt hơn là mộng ước.Đây cũng là phù vân, hư ảo,Như thể cố công bắt gió.

6:10  Điều chi hiện có đã sẵn có tên rồi,Và chúng ta cũng biết rõ thân phận con người;Loài người không thể tranh biệnVới Đấng mạnh hơn mình.

6:11  Càng nhiều lý lẽ,Càng thêm rối beng.Có lợi ích gì lâu bền cho con người?

6:12  Vì những ngày của đời người phù vân, trôi qua như bóng, ai biết được điều gì là tốt, lợi ích cho mình? Ai có thể nói cho người biết điều gì sẽ xảy ra, sau khi người nhắm mắt lìa đời?

Chapter 7

7:1  Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quí giá,Ngày chết hơn ngày sanh.

7:2  Đến nhà tang chếHơn đến nhà yến tiệc,Vì ai rồi cũng phải chết;Vậy người sống hãy để tâm suy gẫm thân phận mình.

7:3  Buồn rầu tốt hơn đùa giỡn,Vì kinh nghiệm đau buồn mở mang tâm trí.

7:4  Người khôn ngoan để tâm nghĩ đến sự chết,Kẻ ngu dại chỉ nghĩ đến vui chơi.

7:5  Nghe người khôn ngoan khuyên dạyTốt hơn là nghe tiếng ca hát của kẻ dại khờ,

7:6  Vì tiếng cười của kẻ dạiKhác nào tiếng nổ lách tách của gai gốc đốt cháy dưới nồi,Trống rỗng, không có ý nghĩa gì?

7:7  Khi bị ức hiếp, người khôn có thể hóa dại,Và của hối lộ làm mờ tâm trí.

7:8  Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc;Kiên nhẫn hơn kiêu căng.

7:9  Đừng vội nóng giận,Vì cơn giận dữ sẵn chờ trong lòng kẻ dại.

7:10  Đừng hỏi: Sao thời trước tốt hơn thời nay?Vì hỏi như vậy là thiếu khôn ngoan.

7:11  Sự khôn ngoan quí giá như thừa hưởng gia tài điền sản,Và đem lại lợi ích lâu dài cho người sống trên đời.

7:12  Cũng như tiền bạc,Sự khôn ngoan như bóng che thân,Nhưng sự hiểu biết của người khôn ngoan có ích lợi lâu dài hơn,Vì nhờ sự khôn ngoan mà bảo tồn được mạng sống mình.

7:13  Hãy suy gẫm công việc của Đức Chúa Trời;Vật Ngài bẻ congAi làm thẳng lại được?

7:14  Gặp thời thịnh vượng, hãy vui hưởng;Nhưng khi sa cơ thất thế, hãy suy nghiệm.Phước hay họaĐều do Đức Chúa Trời định đoạt,Loài người không có cớ gìPhiền trách được Ngài.

7:15  Suốt đời tôi, tôi đã nhìn thấy biết bao nhiêu điều khó hiểu.Có người công chính, trung tín vâng theo lời Đức Chúa Trời nhưng lại chết yểu;Cũng có kẻ làm ác, nhưng lại sống lâu.

7:16  Có người khuyên: Đừng tỏ ra công chính thái quá,Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan.Sao lại phải chuốc lấy thiệt hại cho mình?

7:17  Đừng theo đường gian ác,Cũng đừng sống dại khờ.Tại sao phải chết trước kỳ định?

7:18  Tốt nhất là tránh tự cho mình là công chính hoặc khôn ngoan,Và tích cực chống điều gian ác,Vì người nào kính sợ Đức Chúa Trời sẽ giữ trọn cả hai.

7:19  Một người nhờ khôn ngoan mà có thế lựcHơn cả mười người cầm quyền trong hội đồng thành phố.

7:20  Thật ra, trên đời này, không có một người công chính nào luôn làm điều phảiVà không hề phạm tội.

7:21  Vậy, đừng chú tâm đến mọi lời đàm tiếu,Kẻo con nghe lời đầy tớ mình nguyền rủa.

7:22  Vì con tự biết trong lòng rằngChính con cũng đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.

7:23  Tôi cậy sự khôn ngoan của các bậc hiền triết nghiệm xét mọi điều trên. Tôi tự nhủ:Tôi sẽ nhờ các nguyên tắc khôn ngoan tìm được câu giải đáp.Nhưng câu giải đáp vẫn còn xa cách tôi.

7:24  Mọi việc xảy ra đều sâu xa, huyền nhiệm,Trí óc con người làm sao thấu triệt được?

7:25  Tôi lại quyết tâm tìm hiểu, khảo sát, và tra cứu sự khôn ngoan cùng nguyên lý muôn vật. Tôi nhận ra được gian ác là thiếu sáng suốt và ngu dốt là điên rồ.

7:26  Tôi thường nhận thấy đàn bà lòng đầy cạm bẫy gây nhiều cay đắng hơn cả sự chết. Tình nàng như bẫy lưới, vòng tay nàng như dây xích. Người nào đẹp lòng Đức Chúa Trời thoát khỏi tay nàng, còn tội nhân rơi vào bẫy nàng.

7:27  Giảng Sư nói: Này là điều tôi tìm thấy. Tôi gom góp từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật.

7:28  Tôi chuyên lòng tìm hiểu, nhưng vẫn chưa hiểu được ý nghĩa câu phương ngôn:Trong số ngàn người nam, tôi tìm được một người,Còn trong số ngàn người nữ tôi chẳng tìm được một ai.

7:29  Này, điều duy nhất tôi tìm thấy,Ấy là Đức Chúa Trời dựng nên loài người ngay thẳng,Nhưng chính họ đã nảy sinh ra lắm mưu kế.

Chapter 8

8:1  Ai là người khôn ngoan thật?Ai giải được lý lẽ sự việc?Sự khôn ngoan làm cho sắc diện tươi sáng,Và thay đổi được nét mặt cứng cỏi khó khăn.

8:2  Phải tuân lệnh vuaVì Đức Chúa Trời có thề hứa sẽ bảo vệ vua.

8:3  Chớ vội vã lui ra khỏi mặt vua,Cũng đừng chần chờ trong lúc tai biến,Vì vua có quyền làm mọi việc theo điều mình muốn.

8:4  Lời phán quyết của vua là tối hậu.Ai dám chất vấn vua về điều gì vua làm?

8:5  Người nào tuân lệnh sẽ không gặp phải nguy khốn,Người khôn ngoan hiểu biết thời thế và định được tình hình.

8:6  Thật vậy, mọi biến cố đều có thời kỳ và duyên cớ.Tuy nhiên, loài người gặp phải nhiều bối rối ưu phiền.

8:7  Vì không ai biết được điều gì sẽ xảy ra,Nên không ai nói trước được ngày mai.

8:8  Không ai có quyền trên hơi thở để cầm giữ hơi thở lại,Cũng không ai có quyền trên sự chết.Trong chiến trận, sự chết không miễn trừ ai.Ngay cả người mưu ác cũng không nhờ mưu ác mình mà được cứu.

8:9  Khi tôi đem lòng tìm hiểu mọi việc xảy ra trên đời, tôi nhận thấy kẻ cai trị thường hay hãm hại người bị trị.

8:10  Bấy giờ tôi thấy kẻ ác chết, được chôn cất linh đình vì họ thường ra vào đền thánh. Nhưng những người công chính ngay trong thành lại bị lãng quên. Đây cũng là một việc khó hiểu.

8:11  Loài người chú tâm làm ác vì kẻ ác không bị trừng phạt ngay.

8:12  Và người phạm tội dù làm ác cả trăm lần, vẫn được sống lâu. Tuy nhiên, tôi biết những người kính sợ Đức Chúa Trời sẽ được phước lành, vì họ kính sợ Ngài,

8:13  còn kẻ ác sẽ không được phước lành, cuộc đời kẻ ác sẽ qua đi như cái bóng, không lâu bền, vì họ không kính sợ Đức Chúa Trời.

8:14  Có một việc khó hiểu xảy ra trên đời này: có người công chính bị đối xử như thể họ làm ác, lại có kẻ ác được đối xử như thể họ làm điều công chính. Tôi nghĩ đây cũng là một việc khó hiểu.

8:15  Vậy tôi khuyên mọi người hãy vui thỏa, vì không gì tốt hơn cho loài người trên đời là ăn, uống, và vui thỏa. Đó là những thú vui bù đắp cho công lao khó nhọc suốt những ngày sống trên đời mà Đức Chúa Trời ban cho người.

8:16  Khi tôi quyết tâm tìm hiểu sự khôn ngoan, ngày đêm không cho mắt ngơi nghỉ, suy nghiệm về công lao khó nhọc trên đời.

8:17  Tôi xem xét mọi công việc của Đức Chúa Trời, và nhận thấy rằng loài người không thể nào hiểu được những việc xảy ra trên đời. Dù loài người cố tâm tìm kiếm vẫn chẳng hiểu thấu được gì. Ngay cả người khôn ngoan tưởng mình hiểu biết, cũng không hiểu nổi.

Chapter 9

9:1  Thật tôi chuyên lòng suy nghiệm mọi điều này về người công chính và người khôn ngoan, cùng công việc họ làm. Thảy đều nằm trong tay Đức Chúa Trời. Loài người không biết được Ngài thương ai hoặc ghét ai. Mọi sự đều thuộc về tương lai.

9:2  Mọi sự đều như nhau cho mọi người: cùng một số phận cho người công chính hoặc người gian ác, người thiện, người tinh sạch hoặc người ô uế, người dâng sinh tế hoặc người không dâng.Những gì xảy đến cho người nhơn đứcCũng xảy đến cho người phạm tội ác,Những gì xảy đến cho người thề nguyệnCũng xảy đến cho người ngại không dám thề nguyện.

9:3  Điều đau buồn nhất trong mọi việc xảy ra trên đời, ấy là mọi người đều cùng chung một số phận. Hơn nữa, lòng người đầy gian ác, sự ngu dại ở trong tâm trí họ suốt đời. Rốt cuộc, tất cả đều đi về cõi chết!

9:4  Nào có ai tránh thoát được? Còn sống là còn hy vọng vì một con chó còn sống hơn con sư tử chết.

9:5  Vì người sống biết mình sẽ chết,Nhưng người chết chẳng biết gì cả.Cũng chẳng còn phần thưởng gì cho họ,Vì họ đã bị chìm vào quên lãng, không còn ai nhớ đến.

9:6  Ngay cả tình yêu, lòng ganh ghét,Tính tranh chấp của họ cũng thảy đều tiêu tan.Họ chẳng còn phần gì nữa trong mọi việc xảy ra trên đời.

9:7  Vậy, hãy vui vẻ nhận lấy thức ăn, hãy uống rượu với lòng hớn hở, vì Đức Chúa Trời thuận cho con làm các việc ấy.

9:8  Lúc nào cũng ăn mặc như ngày lễ, và đừng quên xức dầu thơm trên đầu.

9:9  Hãy vui sống với người vợ con yêu quí trọn những ngày trên đời mà Đức Chúa Trời đã ban cho con trên trần thế phù du này. Vì đó là phần của con trong cuộc sống lao khổ nhọc nhằn trên đời này.

9:10  Bất cứ điều gì con có thể làm được, hãy làm hết sức mình, vì chẳng có việc làm, hoặc suy luận, hoặc tri thức, hay sự khôn ngoan nơi cõi chết, là nơi con đi đến.

9:11  Tôi lại nhận thấy rằng trên đời này:Không phải lúc nào người chạy nhanh cũng thắng cuộc,Người mạnh sức cũng thắng trận,Người khôn ngoan luôn no đủ,Người thông sáng luôn giàu sang,Người trí thức cũng được biệt đãiVì thời điểm và cơ hội xảy đến cho mọi người.

9:12  Không ai biết được lúc nào tai họa xảy đến cho mình.Như cá mắc phải lưới ác nghiệt,Như chim sa vào bẫy,Loài người cũng bị nhốt chặtTrong thời tai họa thình lình ập xuống.

9:13  Tôi cũng nhận thấy trên đời một trường hợp, trong đó sự khôn ngoan đóng một vai trò nổi bật.

9:14  Một thành nhỏ kia có ít dân cư. Một vua hùng mạnh kéo quân đến vây hãm và xây đắp công sự để tấn công thành.

9:15  Trong thành có một người khôn ngoan nhưng nghèo, dùng sự khôn ngoan mình giải cứu được thành. Thế nhưng không ai nhắc đến tên người nghèo đó.

9:16  Vậy tôi tự nhủ: khôn ngoan hơn sức mạnh. Tuy nhiên, người khôn ngoan mà nghèo lại bị khinh khi, và lời nói của người không được ai nghe.

9:17  Lời lẽ từ tốn của người khôn ngoan có tác dụng hữu hiệu hơnTiếng quát tháo của người chỉ huy giữa ba quân dại khờ.

9:18  Sự khôn ngoan mạnh hơn vũ khí,Nhưng một sơ suất, lầm lỗi phá vỡ cả cơ đồ.

Chapter 10

10:1  Con ruồi chết làm hư lọ dầu thơm,Một chút điên dại làm tổn hại sự khôn ngoan và danh giá.

10:2  Lòng người khôn ngoan hướng về điều phải,Lòng kẻ ngu dại hướng về điều sai trái.

10:3  Ngay khi đi ngoài đường phố,Kẻ ngu dại thiếu trí khôn,Tỏ cho mọi người biết sự ngu dại của mình.

10:4  Nếu người lãnh đạo nổi giận quát tháo,Chớ vội bỏ đi,Vì thái độ ôn hòa tháo gỡ được những lỗi lầm nghiêm trọng.

10:5  Tôi nhận thấy có một điều tệ hại nghiêm trọng trên đời,Là sự lầm lỗi phát xuất từ các bậc cầm quyền:

10:6  Kẻ khờ dại được cất nhắc lên chức vụ cao,Còn người giàu sang lại ngồi chỗ thấp hèn.

10:7  Tôi cũng thấy nô lệ cưỡi ngựa,Trong khi các bậc vương hầu đi bộ như nô lệ.

10:8  Ai đào hố có thể bị rơi xuống hố,Ai phá đổ bờ tường có thể bị rắn cắn.

10:9  Ai đập đá có thể bị đá đè,Ai bổ củi có thể bị củi gây thương tích.

10:10  Một lưỡi rìu cùn mà không mài dũa bén,Ắt phải phí nhiều sức,Nhưng sự khôn ngoanGiúp ích cho sự thành công.

10:11  Nếu rắn cắn trước khi bị ếm,Thì thầy bùa rắn không còn cần thiết nữa.

10:12  Lời nói của người khôn ngoan đem lại lòng kính trọng,Còn môi miệng kẻ dại gây tai hại cho người.

10:13  Kẻ dại khởi đầu bằng lời nói xằng bậy,Và kết thúc bằng lời lẽ ngông cuồng,

10:14  Kẻ dại lắm lời, nói mãi không ngừng.Nhưng nào ai biết được những gì sẽ xảy ra,Cũng không ai nói trước được điều gì sẽ xảy ra sau khi mình nhắm mắt lìa đời.

10:15  Kẻ dại mệt mỏi vì công việc mình làmĐến nỗi không biết đường về thành.

10:16  Khốn cho một quốc gia có vua còn quá trẻ,Và quan quyền tiệc tùng từ lúc rạng đông!

10:17  Phước cho một đất nước có vua thuộc dòng dõi quý tộc,Các quan quyền ăn uống điều độ,Cốt để bổ sức, chứ không phải vì say sưa.

10:18  Do lười biếng, tay buông xuôi,Mà nhà dột, cột xiêu.

10:19  Bữa ăn ngon làm thỏa dạ,Rượu giúp cho đời thêm vui,Nhưng phải có tiền mới có được cả hai.

10:20  Đừng nguyền rủa vua, ngay cả trong tâm tư,Cũng đừng nguyền rủa kẻ giàu, dù ở trong phòng ngủ,Vì chim trời có thể mang lời nói đi xa,Và loài có cánh có thể loan truyền tin tức.

Chapter 11

11:1  Hãy gởi bánh con ăn trên mặt nước;Sau nhiều ngày, con sẽ tìm thấy lại.

11:2  Hãy chia phần con cho bảy, hoặc ngay cả tám người;Vì con không biết sẽ có tai họa gì xảy ra trên đất.

11:3  Khi mây phủ đầy,Mưa rơi xuống đất.Một cây ngã, dù về hướng nam hay hướng bắc,Cây ngã sẽ nằm ngay chỗ nó ngã.

11:4  Ai quan sát chiều gió sẽ không gieo,Ai nhìn xem hướng mây sẽ không gặt.

11:5  Con không hiểu thể nàoMột bào thai trong bụng mẹ nhận sự sống.Cũng một thể ấy, con không sao hiểu nổi công việc của Đức Chúa Trời,Là Đấng làm nên muôn loài vạn vật.

11:6  Buổi sáng, hãy đi ra gieo giống;Nhưng buổi chiều, cũng đừng cho tay con nghỉ ngơi.Vì con không biết hạt giống nào sẽ mọc lên tốt hơn,Hạt giống gieo buổi sáng hoặc buổi chiều,Hoặc cả hai đều tốt như nhau.

11:7  Ánh sáng thật ngọt ngào,Và mắt được nhìn thấy mặt trời thật vui thỏa làm sao!

11:8  Dù sống được bao nhiêu năm,Hãy vui hưởng những ngày của đời mình,Nhưng hãy nhớ rằng những ngày đen tối cũng nhiều;Và tương lai lắm điều không chắc chắn.

11:9  Hỡi người tuổi trẻ, hãy vui hưởng thời niên thiếu,Lòng con hãy vui mừng trong tuổi thanh xuân!Hãy bước đi theo sự dẫn dắt của lòng con,Theo sự nhận xét của mắt con.Nhưng hãy biết rằng Đức Chúa Trời sẽ phán xét conDựa trên mọi điều ấy.

11:10  Hãy xua đuổi phiền muộn ra khỏi lòng con,Và quyên đi những nhức nhối của thể xác,Vì tuổi thanh xuân chóng tàn theo thời gian.

Chapter 12

12:1  Hãy suy tưởng đến Đấng Tạo Hóa khi còn trong tuổi thanh xuân,Trước khi những ngày hoạn nạn chưa đến,Trước những năm mà con không còn thấy vui thỏa nữa;

12:2  Trước khi ánh sáng mặt trời, mặt trăng, và các ngôi saoTrở nên tối tăm,Và mây lại kéo đến sau cơn mưa;

12:3  Khi những kẻ canh gác nhà run rẩy,Những người mạnh sức cong khom,Khi các phụ nữ xay cối dừng lại vì ít người,Và các bà nhìn qua cửa sổ không thấy được nữa;

12:4  Khi hai cánh cửa bên đường đóng lại,Và tiếng cối xay nhẹ dần;Khi người ta thức giấc với tiếng chim hót,Và giọng ca, tiếng hát đều nín lặng;

12:5  Khi con người e sợ các nơi cao,Và ngại gặp hiểm nguy ngoài đường phố;Khi cây hạnh trổ bông,Cào cào lê lết nặng nề,Và người ta không còn mơ ước gì nữa.Khi con người đi về nơi ở đời đời của mình,Và người tang chế than khóc quanh đường phố;

12:6  Trước khi dây bạc đứt,Và chén vàng bể,Bình vỡ ra bên suối,Và bánh xe gẫy rời ra bên giếng;

12:7  Cát bụi trở về với cát bụi,Và tâm linh trở về với Đức Chúa Trời là Đấng đã ban nó.

12:8  Giảng Sư nói: Thật là phù vân, hư ảo! Hư ảo, phù vân!Trí người không thể nào hiểu nổi mọi việc xảy ra trên đời.

12:9  Là một nhà hiền triết, Giảng Sư còn tiếp tục dạy dỗ kiến thức cho dân chúng. Ông cân nhắc, nghiên cứu, và hoàn chỉnh nhiều câu châm ngôn.

12:10  Giảng Sư chuyên tâm tìm kiếm lời lẽ êm tai, tuy nhiên lời lẽ ông viết ra luôn luôn ngay thẳng và chân thật.

12:11  Lời của người khôn ngoan giống như gậy nhọn của người chăn chiên; những câu châm ngôn sưu tập được giống như đinh đóng cột, do Đấng Chăn Chiên truyền ra.

12:12  Hỡi con, hãy cẩn trọng về bất cứ điều gì khác ngoài những lời truyền dạy trên. Sách vở viết ra nhiều, không bao giờ chấm dứt. Và nghiên cứu nhiều khiến thể xác mệt mỏi.

12:13  Con đã nghe hết mọi lời khuyên dạy rồi.Tóm lại,Hãy kính sợ Đức Chúa Trời, và vâng giữ các điều răn Ngài,Vì đó là bổn phận của mọi người.

12:14  Vì Đức Chúa Trời sẽ xét xử mọi việc,Dù lành hay dữ,Kể cả mọi việc kín giấu.