Bela - Ecclesiastes

Chapter 1

1:1  Слова Эклезіяста, сына Давідавага, цара ў Ерусаліме.

1:2  Наймарнейшая марнасьць, сказаў Эклезіяст, наймарнейшая марнасьць,— усё марнасьць!

1:3  Якая карысьць чалавеку ад усёй працы ягонай, якую ён робіць пад сонцам?

1:4  Род прыходзіць, і род праходзіць, а зямля векавечна стаіць.

1:5  Сонца ўзыходзіць, і сонца заходзіць і сьпяшаецца ў месца сваё, дзе ўстае.

1:6  Вее вецер на поўдзень і на поўнач вяртаецца, віруе, віхурыцца веючы, і на шлях віраваньня вяртаецца вецер.

1:7  Рэкі ўсе ў мора плывуць, а мора не перапаўняецца; да месца таго, адкуль рэкі плывуць, вяртаюцца зноў, каб далей пацячы.

1:8  Усё існае — поўніцца працай; ня можа ўсяго чалавек пакласьці на словы: не насыціцца бачаньнем вока; не напоўніцца слуханьнем вуха.

1:9  Што было, тое і будзе; што рабілася, тое й рабіцьмецца, і нічога новага пад сонцам няма.

1:10  Бывае такое, пра што людзі кажуць: "Дзівіся, вось гэта новае"; але яно ўжо было спрадвеку, да нас.

1:11  Няма памяці пра былое; ды і пра тое, што будзе, не застанецца згадкі між тымі, што прыйдуць пасьля.

1:12  Я, Эклезіяст, быў царом над Ізраілем у Ерусаліме.

1:13  І паклаў я на сэрца помысел мой, каб шукаць і дасьледаваць мудрасьцю ўсё што пад небам робіцца: гэты прыкры занятак даў Бог сынам чалавечым, каб кіраваліся ім.

1:14  Я ўсе дзеі пабачыў, якія пад сонцам чыняцца, і вось, усё — марнасцьць і пагоня за ветрам!

1:15  Крывое ня выпрастаецца, і чаго няма, таго нельга зьлічыць.

1:16  Гаварыў я з сэрцам маім і сказаў: вось, узьвялічыўся я і здабыў мудрасьці болей за ўсіх, што былі да мяне над Ерусалімам, і сэрца маё шмат нагледзела мудрасьці ўсякай і ведаў.

1:17  І паклаў я на сэрца помысел мой, каб мудрасьць уведаць, спасьцігнуць шаленства і неразумнасьць; спазнаў, што і гэта — пагоня за ветрам.

1:18  Бо пры многасьці мудрасьці множыцца й скруха; і хто памнажае спазнаньне, той памнажае і боль.

Chapter 2

2:1  І сказаў я ў сэрцы маім: "Ану ж бо праверу цябе я радасьцю, і нацешуся дабром"; але і гэта — марнота!

2:2  Пра сьмех я сказаў: "Недарэчнасьць!", а пра радасьць: "Што яна дасьць?"

2:3  Намысьліў я ў сэрцы маім падбадзёрваць віном маё цела і, тым часам як сэрца маё кіравацьмецца мудрасьцю, ня цурацца і дурасьці, пакуль не пабачу, што добра сынам чалавечым, што маюць яны рабіць пад небам за кароткія дні свайго веку.

2:4  Учыніў я вялікія дзеі: дамы я сабе збудаваў, насадзіў сабе вінаграднікі;

2:5  завёў сабе сады і гаі, насадзіў у іх розных пладовых дрэваў;

2:6  нарабіў сабе сажалак, каб паліваць зь іх гаі, у якіх дрэвы растуць;

2:7  наняў сабе слуг і служанак, і дамачадцы былі ў мяне; а таксама буйной і дробнай худобы было ў мяне болей, чым ва ўсіх, што жылі да мяне ў Ерусаліме;

2:8  сабраў сабе срэбра і золата й скарбаў каштоўных ад цароў і правінцыяў; завёў у сябе сьпевакоў і сьпявачак і асалоду сыноў чалавечых — мноства жонак і наложніц.

2:9  І ўзьвялічыўся я і ўзбагацеў над усімі, што жылі да мяне ў Ерусаліме; і мудрасьць мая засталася пры мне.

2:10  І нічога, чаго вочы мае ні прагнулі, я ім не адмовіў; ад ніводнае радасьці сэрца майго ня ўхіліў, бо сэрца маё суцяшалася кожнаю працай маёю; і гэта было маёй доляй ва ўсіх маіх працах.

2:11  І калі я зірнуў на ўсе дзеі мае, якія ўчыняў я сваімі рукамі, на працу, якую рабіў я: і вось, усё — марнасьць і пагоня за ветрам, і ніякай карысьці пад сонцам.

2:12  Пастанавіў я сабе пабачыць і мудрасьць, шаленства і дурасьць. Бо што зробіць пасьля цара чалавек звыш таго, што зроблена ўжо?

2:13  І ўбачыў я, што мудрасьць пераважае над дурасьцю так, як сьвятло над цемраю.

2:14  У мудрага вочы яго — у галаве яго, а бязглузды ходзіць у цемры. І даведаўся я таксама, што аднолькавая спасьцігае ўсіх доля.

2:15  І сказаў я ў сэрцы маім: "І мяне спасьцігне такая самая доля, як і дурнога: навошта ж я надта мудры зрабіўся?" І сказаў я ў сэрцы маім, што і гэта — марнасьць.

2:16  Бо мудрага помніць ня будуць вечна, як і дурнога; у днях наступных забудзецца ўсё, і памірае мудры гэтаксама, як і бязглузды.

2:17  І зьненавідзеў жыцьцё я: бо апрыкрылі мне ўсе ўчынкі, якія пад сонцам зьдзяйсьняюцца; бо ўсё — пустая марнасьць і пагоня за ветрам!

2:18  І зьненавідзеў усю маю працу, якую рабіў я пад сонцам; бо мушу пакінуць яе чалавеку, які прыйдзе пасьля мяне.

2:19  І хто ведае: мудры ён будзе альбо дурны? А валодаць ён будзе ўсёй працай маёю, якую рабіў я і ў якой паказаў сябе мудрым пад сонцам. І гэта — марнасьць!

2:20  І спаняверыўся я і ўмаўляў маё сэрца адцурацца ад працы ўсяе, якую рабіў я пад сонцам:

2:21  Бо бывае такі чалавек, які ў працы і мудры, і ўдзельны, і плённы, а павінен пакінуць усё чалавеку, які над тым не працаваў. І гэта — марнасьць і вялікае ліха!

2:22  Бо што будзе мець чалавек ад працы сваёй і клопату сэрца свайго, якімі мазоліцца ён пад сонцам?

2:23  Бо ўсе яго дні — пакуты, і праца ягоная — смутак; нават і ўночы сэрца яго спакою ня мае. І гэта — марнасьць!

2:24  Няма чалавеку ўлады над тою даброцьцю, каб есьці і піць і каб душа мела радасьць ад працы ягонай. Я ўбачыў: і гэта — з рук Божых.

2:25  Бо хто можа есьці і хто безь яго можа цешыцца з асалодаў?

2:26  Бо чалавеку, які перад абліччам Ягоным ёсьць добры, Ён мудрасьць дае, і веды, і радасьць; а грэшнаму клопат дае — зьбіраць, назапашваць, каб богаспадобнаму потым аддаць. І гэта — марнасьць і пагоня за ветрам!

Chapter 3

3:1  Усё мае свой час, і гадзіна кожнае дзеі — пад небам.

3:2  Ёсьць час нарадзіцца, і час памерці, час насаджаць, і час вырываць пасаджанае.

3:3  Час забойства, і час гаеньня; час разбураць, і час будаваць;

3:4  час плачу, і час весялосьці; час бедаваць, і час танцаваць;

3:5  час раскідаць камяні, і час зьбіраць камяні; час абдымаць, і час ухіляцца абдоймаў;

3:6  час шукаць, і час губляць; час ашчаджаць, і час выкідаць;

3:7  час разьдзіраць, і час зашываць; час маўчаць, і час прамаўляць;

3:8  час кахаць, і час ненавідзець; час вайне, і час міру.

3:9  Якая карысьць таму, хто працуе, з таго, над чым ён працуе?

3:10  Бачыў я гэты клопат, які Бог даў сынам чалавечым, каб мелі сабе турботу.

3:11  Усё Ён цудоўным зрабіў сваім часам і вечнасьць паклаў ім у сэрца, хоць ня кемяць яны ў тых справах, што Бог учыніў, ад пачатку і да канца.

3:12  Уведаў я, што няма ім нічога лепшага, як весяліцца і ў жыцьці сваім добрае толькі ўчыняць.

3:13  І калі які чалавек есьць і п'е і бачыць дабро ва ўчынках сваіх, дык гэта — дар Божы.

3:14  Уведаў я, што ўсё, што робіць Бог, застаецца навекі; Ён робіць так, каб багавейна ступалі перад абліччам Яго.

3:15  Што было, тое ёсьць і цяпер, і што будзе, тое было ўжо; і пакліча Бог мінулае.

3:16  Яшчэ я пад сонцам пабачыў: месца суду — а там беззаконьне; месца праўды — а там няпраўда

3:17  І сказаў я ў сэрцы маім: "Судзіць будзе Бог праведнага і грэшнага; бо на кожную справу прызначаны час і на кожную дзею тваю".

3:18  Сказаў я ў сэрцы маім сынам чалавечым, каб Бог іх выпрабаваў і каб убачылі яны, што самі ў сабе яны — жывёлы:

3:19  бо доля ў сыноў чалавечых і доля ў жывёлін — доля адна; як паміраюць тыя, так паміраюць і гэтыя, і адно дыханьне ва ўсіх, і няма ў чалавека над жывёлінаю перавагі, бо ўсё — марнасьць!

3:20  Усё ідзе ў адно месца; усё выйшла з тла, і ўсё вяртаецца ў тло.

3:21  Хто ведае: ці дух сыноў чалавечых падымаецца ўгору, а ці дух жывёл апускаецца долу, у зямлю?

3:22  І вось убачыў я, што няма нічога лепшага чалавеку, як радавацца з учынкаў сваіх: бо гэта — доля яго; хто ж бо яго прывядзе паглядзець на тое, што пасьля яго будзе?

Chapter 4

4:1  І прыгледзеўся зноў я, і ўгледзеў уціскі ўсялякія, што пад сонцам здараюцца: і вось сьлёзы прыгнечаных, а суцешніка ў іх няма; і ў руцэ ў прыгнятальнікаў іхніх — сіла, а суцешніка ў іх няма.

4:2  І прызнаў я шчасьлівымі мёртвых, якія памерлі даўно, больш, чым жывых, што дагэтуль жывуць;

4:3  а шчасьлівейшы той за абодвух, хто яшчэ не радзіўся, хто ня бачыў яшчэ ліхадзействаў, якія пад сонцам вядуцца.

4:4  І зноў я пабачыў, што ўсякая праца і посьпех усякі ў справах узаемную зайздрасьць паміж людзьмі спрычыняюць. І гэта — марнасьць і пагоня за ветрам!

4:5  Неразумны сядзіць , склаўшы рукі свае, і жарэ сваё цела.

4:6  Лепей жменя спакою за поўныя прыгаршчы клопату і пагоню за ветрам.

4:7  І зірнуў я, і зноў убачыў марнасьць пад сонцам:

4:8  самотнік, і ня мае нікога ён іншага: ні сына, ні брата няма ў яго; і ня мае канца ён турботам сваім, і не насыціцца вока яго багацьцем. "На каго ж я працую, і даброцяў душу сваю пазбаўляю?" І гэта — марнасьць і прапашчая справа!

4:9  Дваім лепей, чым аднаму, бо ёсьць ім добрая дзяка за іхнюю працу.

4:10  Бо, як адзін упадзе, падыме другі свайго сябра! Але гора таму, хто адзін упадзе, а другога няма, хто падняў бы яго.

4:11  Гэтак сама, як двое ляжаць, дык ім цёпла; а дзе аднаму прыгрэцца?

4:12  І калі б хто напаў на другога, дык выстаяць двое супраць таго. І нітка, ссуканая з трох, ня скора парвецца.

4:13  Лепей бедны, ды разумны хлапчына, чым стары, ды неразумны цар, які рады ня слухае.

4:14  Бо той зь вязьніцы выйдзе на царства, хто нарадзіўся ў царстве сваім бедным

4:15  Бачыў я ўсіх жывых, што ходзяць пад сонцам, з гэтым другім юнком, які зойме месца таго.

4:16  Ня было ліку ўсяму люду, які быў перад ім, хоць і наступныя радасьці ў ім ня мецьмуць. І гэта — марнасьць і пагоня за ветрам!

4:17  Сачы за нагою тваёю, калі ідзеш у дом Божы, і будзь гатовы больш слухаць, чым ахвяры прыносіць; ня думаюць бо яны, што благое ўчыняюць.

Chapter 5

5:1  Ня будзь на язык надта борзды, і сэрца тваё хай ня будзе сьпяшацца сказаць перад Богам слова, таму што Бог на небе, а ты на зямлі! Таму слова тваё хай ашчаднае будзе.

5:2  Бо як сны бачацца ад вялікае працы, так голас дурнога пазнаецца па пустаслоўі.

5:3  Калі даеш абяцаньне Богу, не замаруджвай выконваць яго, бо ня мае Ён упадабаньня да неразумных: што абяцаўся — зрабі.

5:4  Лепей табе не абяцацца, чым абяцаць і не зрабіць.

5:5  Не дазваляй тваім вуснам уводзіць у грэх тваё цела і не кажы перад анёлам Божым : "гэта — памылка!" Навошта табе, каб загневаўся Бог на слова тваё і зруйнаваў дзеі рук тваіх?

5:6  Бо ў мроіве сноў, як і ў мроіве слоў — марнасьці шмат; а ты бойся Бога.

5:7  Калі ты ўбачыш у якім-небудзь краі ўціскі беднаму і парушэньне суду і праўды, дык ня зьдзіўляйся з гэтага, бо за высокім назірае вышэйшы, а над імі яшчэ вышэйшы;

5:8  а найвышэйшасьць краіны ёсьць цар, які дбае за ўсю краіну.

5:9  Хто любіць срэбра, той не насыціцца срэбрам, і хто любіць багацьце, ня мае карысьці зь яго. І гэта — марнасьць!

5:10  Калі множыцца маёмасьць, множацца і тыя, што яго спажываюць; і якая карысьць яго ўласьнікам: хіба толькі сваімі вачмі сузіраць?

5:11  Салодкі сон у таго, хто працуе, ці мала ён есьць, а ці многа; а сытасьць багатаму спаць не дае.

5:12  Ёсьць нядоля балючая, якую я пад сонцам бачыў: багацьце, якое ўласьнік пільнуе на шкоду сабе.

5:13  І гіне багацьце яго ад няшчасных выпадкаў: нарадзіў ён сына, а нічога няма ў руках у яго.

5:14  Як выйшаў ён голы з улоньня маці сваёй, такі і адыдзе, якім прыйшоў, і нічога ня возьме ад працы сваёй, што мог бы панесьці ў руцэ сваёй.

5:15  І гэта нядоля балючая: які ён прыйшоў, такі адыходзіць. Якая ж карысьць яму, што працаваў ён на вецер?

5:16  А да таго ўсе дні свае еў ён у цемры, у вялікай дакуцы, скрусе й маркоце.

5:17  Вось яно, што я добрага і прыемнага бачыў: есьці і піць і добрае бачыць ва ўсёй сваёй працы, якую ён робіць пад сонцам ва ўсе дні свайго веку, якія даў яму Бог; бо гэта — ягоная доля.

5:18  І калі якому чалавеку Бог даў багацьце і маёмасьць, і даў яму ўладу іх спажываць і браць сваю частку ад працы сваёй, дык гэта — дар Божы.

5:19  Ня многа бо дзён жыцьця свайго мецьме на памяці; таму яго Бог адарае радасьцю сэрца ягонае.

Chapter 6

6:1  Ёсьць зло, якое я ўбачыў пад сонцам, і багата яго між людзьмі:

6:2  Бог дае чалавеку багацьце, і маёмасьць, і славу, і душы ягонай ніякай нястачы няма ані ў чым, чаго зажадае; ды ня даў яму Бог карыстацца з таго, а чужы чалавек спажывае: гэта — марнасьць і ліхая нядоля!

6:3  Калі б сотню людзей напладзіў чалавек і пражыў шмат гадоў і паможыліся дні яго веку, а душа яго ўцехі ня мела б з дабротаў і каб ня было яму і пахаваньня, я сказаў бы: неданосак шчасьлівейшы за яго,

6:4  бо дарма ён прыйшоў і ў цемру сышоў, і імя яго ўкрылася змрокам:

6:5  ані сонца ня бачыў і не спазнаў: яму спакайней, чым таму.

6:6  А той, хоць пражыў бы дзьве тысячы год і не насыціўся б дабром, ці ж не ў адно і тое месца ідзе?

6:7  Уся праца людская — для рота, а душа чалавека — не насычаецца.

6:8  Якая ж перавага ў мудрага над неразумным, якая — у гаротніка, што ўмее хадзіць, над тымі, што жывуць?

6:9  Лепей бачыць вачыма, чым душою блукаць. А гэта — таксама марнасьць і пагоня за ветрам!

6:10  Што існуе, таму дадзена ўжо найменьне, і вядома, што гэта — чалавек і што ня можа ён прававацца з тымі, якія мацнейшыя за яго.

6:11  Шмат ёсьць такога, што памнажае марнасьць: што ж чалавеку лепей?

6:12  Бо хто ведае, што чалавеку добра ў жыцьці, у безьлічы дзён марнага веку яго, якія праходзяць, бы цень? І хто чалавеку скажа, што будзе пад сонцам пасьля яго?

Chapter 7

7:1  Імя добрае лепш за масьць дарагую, а дзень сьмерці — за дзень нараджэньня.

7:2  Лепей хадзіць у дом жалобы па мёртвым, чым у харомы банкету; бо такі ёсьць канец усякаму чалавеку, і жывы бярэ гэта да сэрца свайго.

7:3  Смутак лепшы за сьмех; а сэрца бязглуздых — у доме вясёлым.

7:4  Смутак лепшы за сьмех; бо пры смутку аблічча злагадняецца смэрца.

7:5  Лепей слухаць дакоры ад мудрага, чым слухаць пахвалы ад неразумных;

7:6  бо сьмех неразумных ёсьць тое, што й трэск сухога ядлоўцу пад горшчыкам. І гэта — марнасьць!

7:7  Уціскаючы іншых, разумны дурнее, і хабар сэрца псуе.

7:8  Канец працы лепшы за пачатак яе; цярплівы лепшы за пыхлівага.

7:9  Не сьпяшайся да гневу духам тваім, бо гняздуецца гнеў у сэрцы бязглуздых.

7:10  Не кажы: "чаму гэта колісь было лепей, чым сёньня?"— не зь вялікага розуму ты папытаўся пра гэта.

7:11  Добрая мудрасьць — як і добрая спадчына, асабліва ж бо тым, што сонца бачаць:

7:12  бо пад шатамі мудрасьці, як пад шатамі срэбра; а перавага пазнаньня ў тым, што мудрасьць жыцьцё зьберагае таму, хто яе мае.

7:13  Прыгледзься да дзеяў Божых: хто можа выправіць тое, што Ён зрабіў крывым.

7:14  У добрыя дні карыстайся з дабротаў, а ў ліхія дні разважай: і тое і іншае стварыў Бог, каб ня мог чалавек нічога сказаць пасьля сябе.

7:15  Нагледзеўся я ў дні марноты сваёй усялякага ўдосыць: справядлівы гіне ў сваёй справядлівасьці; бязбожны доўга жыве ў бязбожнасьці сваёй.

7:16  Ня будзь лішне строгі, і не выстаўляйся залішне мудрым; навошта табе нішчыць сябе?

7:17  Не ўпадай у грахі і ня будзь шалёны; навошта табе паміраць заўчасна?

7:18  Добра, калі трымацьмешся толькі аднога і не адымеш рукі ад другога; бо хто богабаязны, той пазьбегне ўсяго благога.

7:19  Мудрасьць робіць мудрага мацнейшым за дзесяць уладароў, якія ў горадзе.

7:20  Няма чалавека справядлівага на зямлі, які рабіў бы дабро і не грашыў;

7:21  таму не на ўсякае сказанае слова зважай, каб не пачуць табе, як твой раб цябе ганіць.

7:22  Бо многа выпадкаў ведае сэрца тваё, калі сам ты ганіў іншых.

7:23  Я ўсё гэта мудрасьцю выпрабаваў; я сказаў: "буду я мудры"; але мудрасьць далёка ад мяне.

7:24  Далёка тое, што ёсьць, і глыбока-глыбока: хто дастане яго?

7:25  І паклаў я на сэрца помысел мой, каб дазнацца, дасьледаваць, і знайсьці мудрасьць і розум, і ўведаць бязбожнасьць дурноты, невуцтва і шаленства.

7:26  І знайшоў я, што горш за сьмерць жанчына, таму што яна — сетка, і сэрца яе — пастка, рукі яе — кайданы; любасны Богу ўратуецца ад яе, а грэшніка схопіць яна.

7:27  Вось гэта знайшоў я, сказаў Эклезіяст, выпрабоўваючы адно за адным.

7:28  Чаго яшчэ шукала душа мая, і я не знайшоў? Мужчыну аднаго з тысячы я знайшоў, а жанчыны сярод іх усіх не знайшоў.

7:29  Толькі гэта знайшоў я, што Бог стварыў чалавека праведнага, а людзі кінуліся ў вымудры ўсякія.

Chapter 8

8:1  Хто ёсьць — як мудрэц, і хто разумее значэньне слова?— Мудрасьць прасьвятляе чалавеку аблічча яго, і суровасьць твару яго зьмяняецца.

8:2  Я кажу : трымайся царскага слова, і гэта дзеля прысягі перад Богам.

8:3  Не сьпяшайся ўхіляцца аблічча яго і не зацінайся ў слове благім; бо ён усё можа зрабіць, што захоча.

8:4  Дзе слова цара, там улада, і хто яму скажа: "што ты робіш?".

8:5  Хто выконвае запаведзь, той не зазнае нічога ліхога. Сэрца мудрага ведае час і ўправу;

8:6  бо на ўсякую рэч ёсьць свой час і ўправа; а чалавеку вялікае ліха з таго,

8:7  бо ня ведае ён, што будзе; і як яно будзе — хто скажа яму?

8:8  Чалавек ня мае ўлады над духам, каб дух утрымаць, і няма ў яго ўлады над сьмертнай часінай, і няма збавеньня ў гэтым змаганьні, і не ўратуе бязбожнасьць бязбожніка.

8:9  Усё гэта бачыў я і ў сэрца маё браў усякую справу, якая пад сонцам чыніцца. Бывае час, калі чалавек валадарыць над чалавекам на шкоду яму.

8:10  Бачыў тады я, што хавалі бязбожных, і прыходзілі ў магілу , і адыходзілі далёка ад сьвятога месца, і забывалі ў горадзе іх, што жылі праведна. І гэта — марнасьць!

8:11  Няскора ўчыняецца суд над благімі справамі; таму не баіцца сэрца сыноў чалавечых чыніць ліхату.

8:12  Хоць сто разоў робіць грэшнік ліхое і зацінаецца ў тым, але ведаю я, што добра будзе богабаязным, якія перад абліччам Яго стаяць багавейна;

8:13  а бязбожнаму добра ня будзе, і як цень, нядоўга стаяцьме той, хто перад Богам не багавейны.

8:14  Ёсьць на зямлі і такая марнота: праведнага спасьцігне тое, чаго заслугоўваюць дзеі бязбожных, а з бязбожнымі чыніцца тое, чаго заслугоўваюць дзеі праведнікаў. І сказаў я: і гэта — марнасьць!

8:15  І ўславіў я радасьць; бо няма лепшага чалавеку пад сонцам, як есьці, піць і радавацца; гэта ідзе зь ім у працы ў дні жыцьця яго, якія даў яму Бог пад сонцам.

8:16  Калі паклаў я на сэрца помысел мой, каб мудрасьць спазнаць і пабачыць справы, што робяцца на зямлі і сярод якіх чалавек ані ўдзень, ані ўночы спачыну ня мае:

8:17  тады я і ўбачыў усе дзеі Божыя і зразумеў, што ня можа чалавек спазнаць дзеі пад сонцам. Колькі б ні працаваў чалавек, каб дашукацца, а не зразумее таго; і калі б сказаў які-небудзь мудрэц, што ён ведае,— а ня здолее ён даўмецца да тога.

Chapter 9

9:1  Усё гэта ў сэрца я ўзяў, каб дазнацца, што праведнікі і грэшнікі і іх учынкі — у Божай руцэ і што чалавек ні любові ні злосьці ня знае ва ўсім, што перад ім.

9:2  Усяму і ўсім — адно: адна доля праведніку і бязбожнаму, добраму і ліхому , чыстаму і нячыстаму, таму, хто прыносіць ахвяры, і таму, хто ахвяр ня прыносіць; як дабрачыннаму, так і грэшнаму; як таму, хто прысягаецца, так і таму, хто цураецца клятвы.

9:3  Вось гэта ёсьць ліха ва ўсім, што пад сонцам робіцца, што адна доля ўсім, і сэрца сыноў чалавечых напоўнена злом, і неразумнасьць у сэрцы ў іх, у жыцьці іхнім; а потым яны адыходзяць да мёртвых.

9:4  Хто сярод жывых, той мае яшчэ надзею, бо і сабаку жывому лепей, чым мёртваму льву.

9:5  Жывыя ведаюць, што памруць, а мёртвыя нічога ня ведаюць, і ўжо ім аддзякі няма, бо і памяць пра іх адышла ў забыцьцё,

9:6  і любоў іх, і нянавісьць іх, і зайздрасьць іх ужо зьніклі, і няма болей учты ім вавекі ні ў чым, што пад сонцам робіцца.

9:7  Дык вось , ідзі, з радасьцю еж твой хлеб, у радасьці сэрца пі віно тваё, калі будзе на справы твае добрая Божая воля.

9:8  Хай сьветлая будзе ва ўсякую пору адзежа твая, і хай не абсохне алей на тваёй галаве.

9:9  Радуйся жыцьцю з жонкай тваёю, якую кахаеш, ва ўсе часіны жыцьця твайго марнага, якое даў табе Бог пад сонцам на ўсе дні твайго марнага веку; бо гэта — доля твая ў жыцьці і ў працы тваёй, якую ты робіш пад сонцам.

9:10  Усё, што можа зрабіць твая рука, па сіле рабі; бо ў магіле, у якую ты ляжаш, няма ні працы, ні разважаньня, ні ведаў, ні мудрасьці.

9:11  І зноў я пабачыў пад сонцам, што ня ўвішным пасьпяховы бег дастаецца, не адважным — перамога, ня мудрым — хлеб, і не ў разумных — багацьце, і ня ўмельцам — прыхільнасьць, а ад часу й нагоды залежаць яны.

9:12  Бо чалавек свайго часу ня знае. Як рыбы ловяцца ў згубную сетку, як птушкі ў сілах заблытваюцца, так сыны чалавечыя за час ліха хапаюцца, калі ён раптоўна находзіць на іх.

9:13  Яшчэ вось якую мудрасьць пад сонцам я ўгледзеў, і яна мне здалася важнаю:

9:14  горад невялікі, і людзей у ім небагата; падступіўся да яго вялікі цар, і атачыў яго шчыльна, і падрыхтаваў супроць яго аблогу;

9:15  але знайшоўся ў ім мудры бядняк, і ён выратаваў мудрасьцю горад; але ж потым ніхто не згадаў таго бедака.

9:16  І сказаў я: мудрасьць лепшая за сілу, але мудрасьць бедняка заняхайваецца, і словаў ягоных ня слухаюць.

9:17  Словы мудрых, спакойныя, выслухоўваюцца лепей, чым крык валадара сярод дурняў.

9:18  Мудрасьць лепшая за вайсковую зброю; але адзін грэшнік загубіць многа дабра.

Chapter 10

10:1  Мёртвыя мухі псуюць і смуродзяць пахучую масьць міраварніцы, тое самае робіць малая дурнота шаноўнага чалавека зь яго мудрасьцю й гонарам.

10:2  Сэрца мудрага — праваруч, а сэрца бязглуздага — леваруч.

10:3  І па дарозе, калі дурань ідзе, не стае яму глузду, і кожнаму пакажа, што ён дурны.

10:4  Калі ўспыхне начальніцкі гнеў на цябе, не пакідай свайго месца; бо рахманасьць даводзіць да дараваньня вялікіх правінаў.

10:5  Ёсьць зло, якое бачыў я пад сонцам, падобнае да памылкі, якая ад валадара паўстала:

10:6  на вялікіх вышынях, бывае, сядзіць дурнота, а багатыя нізка садзяцца;

10:7  бачыў я конных рабоў, а князёў, што пеша, нібы рабы, хадзілі.

10:8  Хто яму капае, той у яе і ўпадзе, і хто разбурае агароджу, таго ўкусіць зьмяя.

10:9  Хто зносіць каменьне, той можа сябе надсадзіць, і хто коле дровы, той мае пагрозу ад іх.

10:10  Калі прытупляецца сякера і хтось ляза не навострыць, шмат намогі дадаць давядзецца; перавага плённае дзеі — мудрасьць.

10:11  Калі гадзіна ўкусіць без заклінаньня, дык ня лепшы за яе і злоязыкі.

10:12  Слова з вуснаў мудрага — мілата, а вусны дурнога яго ж і нішчаць:

10:13  пачатак слоў зь яго вуснаў — глупства, а канец яго казані з вуснаў — шаленства.

10:14  Дурны шмат чаго нагаворыць, хоць ня ведае чалавек, што будзе, і хто скажа яму, што пасьля яго станецца?

10:15  Праца дурнога стамляе яго, бо ён і ня ведае нават дарогі ў горад.

10:16  Гора табе, зямля, калі цар твой — дзіця і калі ўладыкі твае ядуць рана!

10:17  Шчасьце табе, зямля, калі цар твой з высокага роду і ўладыкі твае ядуць у назначаны час, каб мацавацца, а не разьядацца!

10:18  Ад ляноты і столь прасядае; і як апусьцяцца рукі, дык дом пацячэ.

10:19  Гасьціны спраўляюць для асалоды, і віно зьвесяляе жыцьцё; а за ўсё адказвае срэбра.

10:20  Нават і ў думках тваіх не правуй на цара, і ў спальні тваёй не ліхаслові багатага; бо і птушка нябесная можа словы твае перанесьці, а крылаты — казань тваю пераказаць.

Chapter 11

11:1  Хлеб свой пускай па вадзе, час міне, і зноў знойдзеш яго.

11:2  Давай частку на сем і нават на восем, бо ня ведаеш, якая нагода чакае зямлю.

11:3  Як напоўняцца хмары, яны выльюць дождж на зямлю; і як паваліцца дрэва на поўдзень, на поўнач, так і ляжацьме, як яно ўпала.

11:4  Хто зважае на вецер, той сеяць ня будзе; і хто паглядае на хмары, ня будзе той жаць.

11:5  Як ня ведаеш ты дарогі вятроў і таго, як ствараюцца косьці ва ўлоньні ў цяжарнай, так ня можаш ты ведаць і дзеяў Бога, Які робіць усё.

11:6  Раніцай сей насеньне тваё і ўвечары не давай адпачынку руцэ; бо ня ведаеш ты, ці тое, ці іншае дасьць большы плён альбо тое і іншае будзе аднолькава добра.

11:7  І сьвятло салодкае, і добра вачам бачыць сонца.

11:8  Калі чалавек пражывае многа гадоў, хай весяліцца ўвесь час праз гады, і хай памятае пра цёмныя дні, якіх будзе шмат: усё, што будзе, і марнасьць!

11:9  Весяліся, хлопча, у юнацтве тваім, і хай сэрца тваё вясёлае будзе ва ўсе дні маладосьці тваёй, і хадзі пуцявінамі сэрца твайго і сьветлым бачаньнем вачэй тваіх; толькі ведай, што за ўсё гэта Бог пакліча на суд.

11:10  І смутак гані ад сэрца твайго, і адпрэчвай благое ад цела твайго, бо маладосьць і маленства — марнасьць!

Chapter 12

12:1  І памятай Творцу твайго ў дні юнацтва твайго, пакуль ня прыйшлі цяжкія дні і гады не насталі, пра якія ты будзеш казаць: "няма мне ад іх асалоды!",

12:2  пакуль не патухлі сонца, і сьвятло, і месяц, і зоркі і не насунуліся новыя хмары пасьля дажджу.

12:3  У той дзень, калі задрыжаць тыя, што дом ацаляюць, і сагнуцца мужы сілы; і перастануць малоць тыя, што мелюць, бо няшмат ужо іх засталося; і зацьмяцца тыя, якія глядзяць у акно;

12:4  і замыкацца будуць дзьверы на двор; калі аціхне гул жорнаў, і будзе ўставаць чалавек на пеўнеў крык, і замоўкнуць дочкі пяяньня;

12:5  і вышыні іх будуць палохаць, і на дарозе жахі; і міндаль зацьвіце, іў траве зьнярухомее конік, і рассыплецца каперс,— бо адыходзіць чалавек у вечны свой дом, і гатовыя абступіць яго плакальшчыцы на дарозе;—

12:6  пакуль не парваўся срэбраны ланцужок, і не разьбілася залатая чаша, і не разьбіўся збанок ля крыніцы, і не абвалілася кола над студняй.

12:7  І вернецца тло ў зямлю, чым і было яно; і вернецца дух да Бога, Які даў яго.

12:8  Наймарнейшая марнасьць, сказаў Эклезіяст, усё — марнасьць!

12:9  Акрамя таго, што Эклезіяст быў мудры, ён вучыў яшчэ народ ведам. Ён усё выпрабоўваў, дасьледаваў і склаў многа прытчаў.

12:10  Стараўся Эклезіяст вышукваць зграбныя выслоўі і словы праўды напісаў слушна.

12:11  Словы мудрых — што іголкі, як убітыя цьвікі, і складальнікі іх — ад адзінага пастыра.

12:12  А што звыш усяго гэтага, сыне мой, таго асьцерагайся: складаць многа кніг — канца ім ня будзе, і многа чытаць — стамляецца цела.

12:13  Выслухаем сутнасьць усяго: бойся Бога і запаведзяў Ягоных трымайся, бо чалавеку ў гэтым — усё.

12:14  Бо ўсякі ўчынак Бог прывядзе на суд і ўсё таемнае, ці яно добрае, а ці благое.