UyCyr - Ecclesiastes

Chapter 1

1:1  Бу һекмәтләр Давут падишаниң әвлатлиридин бири болған Йерусалим падишасиниң, йәни һекмәт егисиниң есил сөзлиридур.

1:2  «Беһудидур, беһудидур, һәммиси беһудидур» дәйду һекмәт егиси.

1:3  Инсан қуяшниң астидики бу дунияда қилған җапалиқ ишлиридин өзигә немә пайда тапар?

1:4  Әвлат келәр, әвлат кетәр, пәқәт бу дунияла қалар.

1:5  Қуяш чиқип йәнә патар, чиққан маканиға йәнә қайтишқа алдирар.

1:6  Шималдин чиққан шамал җәнупқа кетәр, у йәнә җәнуптин шималға кетәр, Тәкрар-тәкрар айлинип, у шу тәриқидә меңиверәр.

1:7  Дәриялар ақар деңизға, лекин деңиз тошмас әсла. Дәриялар айлинип ахир қайтар өз маканиға.

1:8  Һәммә иш инсанни чарчитар, буни тәсвирләшкә сөзләр аҗизлиқ қилар. Инсанниң көзлири көргәнгә тоймас, қулақлири аңлиғанға қанаәт қилмас.

1:9  Қайтилинар бурунқи ишлар, қайта қилинар қилинип болған ишлар. Шуңа йоқтур қуяшниң астидики бу дунияда йеңилиқлар.

1:10  Инсан қандақ бир нәрсини «қараңлар, бу йеңилиққу» дәп ейталар? Әмәлиятта, һәммиси әзәлдинла моҗут болған ишлар, Йәни биздин бурун моҗут болған нәрсиләрдур.

1:11  Һечким әслимәс өтмүшни, кәлгүсидиму кейинкиләр һечнемини әслимәс.

1:12  Һекмәт егиси мән, Йерусалимда Исраилниң падишаси едим.

1:13  Асманниң астидики бу дунияда йүз бериватқан пүткүл ишларни даналиқ билән күзитип, көңүл қоюп тәкшүрдүм. Хуласилисәм, Худа инсанға шу қәдәр еғир җапалиқ ишларни жүклигән екән.

1:14  Инсанниң қуяшниң астидики бу дунияда қилған барлиқ ишлириниң беһудә екәнлигини, худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудә екәнлигини көрдүм.

1:15  «Әгрини түзлигили болмас, йоқ нәрсини саниғили болмас».

1:16  Көңлүмдә өзәмгә шундақ дедим: «Мән даналиқта Йерусалимниң мәндин бурун өткән һәрқандақ бир һөкүмранидин ешип кәттим. Даналиқ вә илимдә наһайити көп тәҗрибигә ериштим».

1:17  Мән йәнә көңүл қоюп, даналиқни чүшинишкә тириштим. Наданлиқ вә ахмақлиқни чүшинишкә тириштим. Ахири шуни билдимки, буму худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудилик екән.

1:18  Адәм қанчә дана болса, шунчә көп болар екән һәсрити, Билими қанчә көп болса, шунчә көп болар екән қайғуси.

Chapter 2

2:1  Көңлүмдә өзәмгә: «Хошаллиқни синап бақай, униң пайдиси барму-йоқ, билип бақайчу!» дедим. Билдимки, буму беһудилик екән.

2:2  Күлүш пәқәт сараңлиқ екән, ундақ болса, хошаллиқниң немә пайдиси бар?

2:3  Чоңқур ойланғандин кейин өзәмни шарап билән хуш қилип бақмақчи болдум, өзәмни надан тутмақчи болсамму, лекин қәлбим мени йәнила даналиққа башлиди. Асманниң астидики бу дунияда, инсан қисқа һаятида немә ишларни қилса пайдилиқ болидиғанлиғини билмәкчи болдум.

2:4  Мән бүйүк ишларни қилдим. Өзәмгә өйләрни салдурдум, үзүмзарлиқ бәрпа қилдим.

2:5  Мән бағларни ясап, уларниң ичигә һәр хил мевилик дәрәқләрни тиктим.

2:6  Су көлчәклирини қаздуруп, беғимдики дәл-дәрәқләрни суғардим.

2:7  Қул-дедәкләрни сетивалдим, өйүмдиму қуллиримдин туғулған қул-дедәклирим көп еди. Наһайити нурғун қой-калилирим бар болди. Йерусалимниң илгирики падишалиридиму бунчилик көп мал-дуния болуп бақмиған еди.

2:8  Һәдди-һесапсиз алтун-күмүчләрни топлидим, падиша вә бәгликләрдин байлиқларға егә болдум. Йенимға әр-аял нахшичиларни жиғдим, йәнә хошаллиғим үчүн нурғун тоқалларни алдим.

2:9  Бүйүклүктә Йерусалимда мәндин бурун яшиған падишаларниң һәммисидин ешип кәттим. Мән һәр дайим даналиқ билән иш қилдим.

2:10  Көзүм чүшкән, көңлүм халиған һәрқандақ нәрсигә чәк қоймидим. Көңлүм бу қилғанлиримдин хошаллиқ тапти, бу мениң җапалиқ ишләш арқилиқ еришкәнлиримниң мукапати болди.

2:11  Амма, кейин билсәм, өз қолум билән ишләп тартқан барлиқ җапалирим беһудә екән, худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудилик екән. Қуяшниң астидики бу дунияда адәм һечқандақ пайда тапалмайдикән.

2:12  Мән йәнә даналиқ, наданлиқ вә ахмақлиқ һәққидә ойландим. Кейинки падишалар, бурунқилар қилған ишларни тәкрарлаштин башқа йәнә немә ишларни қилалиши мүмкин?

2:13  Худди йоруқлуқ қараңғулуқтин яхши болғинидәк, даналиқ наданлиқтин яхши екәнлигини билдим.

2:14  Дана адәмниң көзлири рошән болар, надан адәм қараңғулуқта маңар. Амма уларниң тәғдири охшаш болуп, һәммә адәм бу дуниядин кетиду.

2:15  Көңлүмдә йәнә шундақ дедим: «Надан адәмниң бешиға кәлгән күн, мениң бешимғиму келидикән, ундақта йәнә дана болушниң немә пайдиси бар?» Көңлүмдә йәнә: «Бу беһудиликтур», дедим.

2:16  Чүнки надан адәмләр унтулуп кәткинигә охшаш, дана адәмләрму охшашла унтулуп кетилиду, кәлгүсидиму һәммиси бирдәк унтулуп кетилиду. Әпсуски, дана адәмләрму надан адәмләрдәк өлүп кетиду.

2:17  Шуниң үчүн мән һаяттин нәпрәтләндим, чүнки қуяшниң астидики бу дунияда йүз бәргән һәрбир ишлар маңа қайғулуқ билинди. Барлиқ ишлар худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудилик екән.

2:18  Қуяшниң астидики бу дунияда җапа тартип тапқан барлиқ нәрсилиримдин нәпрәтләндим. Чүнки мән буларни кейинкиләргә қалдурушум керәк.

2:19  Лекин уларниң дана яки надан болушини ким билиду? Улар қуяшниң астидики бу дунияда мениң даналиғим вә җапа-мәшәқәтлирим арқилиқ еришкән нәрсилиримгә егә болиду. Буму беһудилик екән.

2:20  Қуяшниң астидики бу дунияда ишләп тартқан җапалиримға жүригим ечишип, үмүтсизләндим.

2:21  Чүнки адәмләр даналиғи, билими вә қабилийитини ишқа селип, җапа-мәшәқәт билән еришкән әмгәк мевилирини, бу нәрсиләргә әҗир сиңдүрмигән кейинкиләргә қалдуруши керәк. Бу һәқиқәтән беһудилик вә бәхитсизликтур.

2:22  Адәмләрниң қуяшниң астидики бу дунияда ишләп тартқан җапалири вә әндишилири өзлиригә немә пайда кәлтүрәр?

2:23  Уларниң ишләп җапа тартишлири, һәтта кечиләрниму хатирҗәмсизлик ичидә өткүзүши һәқиқәтән беһудиликтур.

2:24  Адәм үчүн йәп-ичиш вә җапалиқ ишләп еришкән нәтиҗилиридин раһәтлиништин артуқ хошаллиқ йоқтур. Билдимки, буму Худаниң қоли билән болидикән.

2:25  Худа бәрмисә, кимму йәп-ичәләйду? Кимму раһәтлиништин һөзүрлинәләйду?

2:26  Худа даналиқни, билим вә хошаллиқни Өзини хошал қилған адимигә ата қилиду. Лекин гунакарларға мал-дуния топлайдиған җапалиқ иш берип, уларниң топлиған мал-дуниялирини Худа Өзини хошал қилғанларға елип бериду. Гунакарларниң бу иши худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудиликтур.

Chapter 3

3:1  Асманниң астидики бу дунияда һәммә ишниң вақти бар, һәммә нәрсиниң вақти-саати бар:

3:2  Туғулушниң вә өлүшниң вақти бар, Теришниң вә жулуветишниңму вақти бар.

3:3  Өлтүрүшниң вә сақайтишниң вақти бар, Бузушниң вә ясашниңму вақти бар.

3:4  Жиғлашниң вә күлүшниң вақти бар, Һаза тутушниң вә уссул ойнашниң вақти бар.

3:5  Таш етишниң вә таш жиғишниң вақти бар, Бағриға бесишниң вә униңдин өзини қачурушниңму вақти бар.

3:6  Издәшниң вә ваз кечишниң вақти бар, Сақлашниң вә ташлашниңму вақти бар.

3:7  Житишниң вә тикишниң вақти бар, Сүкүт қилишниң вә сөзләшниңму вақти бар.

3:8  Муһәббәтниң вә нәпрәтниң вақти бар, Урушниң вә течлиқниңму вақти бар.

3:9  Инсан җапалиқ ишләп немә пайда тапар?

3:10  Инсанларниң қилиши үчүн Худаниң бәргән ишлирини көрдүм.

3:11  Худа һәммә ишни өз вақти-саати бойичә топ-тоғра орунлаштурған. У мәңгүлүк аң-сәвийәни инсанларниң көңлигә салған болсиму, инсан Худаниң баштин-ахирғичә қилған ишлирини һечқачан чүшәнмәйду.

3:12  Инсан үчүн бәхитлик һаят кәчүрүштин, өз бәхтидин һөзүрлиништин артуқ хошаллиқниң йоқ екәнлигини билип йәттим.

3:13  Адәмләр йәп-ичиши, җапалиқ ишләп еришкән мевилиридин раһәтлиниши керәк, бу Худаниң илтипатидур.

3:14  Мән шуни билдимки, Худа қилған һәрқандақ бир иш мәңгү давамлишиду, һечким уни азайтип яки көпәйтәлмәйду. Худа бу ишларни, адәмләр Мәндин әймәнсун, дәп қилғандур.

3:15  Һазир болған ишлар, бурун һәм болған. Кәлгүсидә болидиған ишларму, бурун болған ишлардур. Худа бурун болған ишларни шу тәриқидә жүргүзүп давамлаштуриду.

3:16  Мән йәнә қуяшниң астидики бу дунияда, мәйли сот үстидә болсун яки адаләт һөкүм сүргән җайда болсун, яманлиқниң моҗутлиғини көрдүм.

3:17  Мән көңлүмдә шундақ дедим: «Худа һәққаний адәм вә яман адәмләр үстидин Өзи һөкүм чиқириду, чүнки һәрқандақ бир иш, һәрқандақ һәрикәтниң вақти-саатини Өзи бәлгүлигәндур».

3:18  Көңлүмдә йәнә инсан тоғрилиқ шундақ дедим: «Худа адәм билән һайванларниң охшайдиғанлиғини ениқ көрситип бәргән».

3:19  Чүнки адәм билән һайванниң дуч келидиған тәғдири охшаш. Мәйли у болсун, мәйли бу болсун, һәр иккилиси охшашла өлиду, охшашла нәпәскә тайинип яшайду. Адәм һайвандин үстүн әмәс. Һаят һәқиқәтән беһудиликтур.

3:20  Һәр иккилисиниң қайтидиған җайи охшаш, һәммиси топидин яритилған, йәнә топиға қайтиду.

3:21  Адәмниң роһиниң асманға чиқип, һайванниң роһиниң йәргә кирип кетидиғанлиғини ким билиду?

3:22  Шуни ениқ билдимки, инсан үчүн өз әмгигидин хошаллиқ тепиштин башқа яхширақ нәрсә йоқ екән, чүнки бу инсанниң несивисидур. Адәм өлгәндин кейин, немә ишларниң йүз беридиғанлиғини кимму униңға ейтип берәлисун?

Chapter 4

4:1  Мән йәнә қуяшниң астидики бу дунияда йүз бериватқан зулумларни, езилгүчиләрниң көз яшлирини көрдүм. Лекин һечким уларға тәсәлла берәлмәйдикән, әзгүчиләр қудрәтлик болғачқа, һечким езилгүчиләргә тәсәлла берәлмәйдикән.

4:2  Мән өлүп кәткән адәмләрни яшаватқанлардин көп бәхитлик екән, дәп ойлидим.

4:3  Амма бу адәмләргә селиштурғанда, техи туғулмиғанлар техиму бәхитликтур, чүнки улар қуяшниң астидики бу дуниядики яманлиқларни көрмәйду.

4:4  Мән йәнә шуни көрдүмки, инсанларниң арисидики көрәлмәслик уларниң җапалиқ ишлишигә вә маһарәт йетилдүрүшигә түрткә болупту. Буму худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудилик екән.

4:5  «Надан һорунлуғидин өзини харап қилиду».

4:6  «Бирақ арамхуда тапқан бир қолдики аз нәрсә, шамалниң арқисидин қоғлап, җапалиқ ишләп тапқан икки қолдики җиқ нәрсидин әвзәлдур».

4:7  Мән қуяшниң астидики бу дунияда йәнә бир беһудә ишни көрдүм.

4:8  Һечбир йөләнчүги йоқ кишиләр бар, уларниң йә балиси, йә қериндиши йоқ. Лекин улар өмүр бойи җапалиқ ишләйду, көзи байлиққа тоймайду. Улар өзидин: «Мән ким үчүн ишләватимән, немә үчүн шунчилик хошаллиқлардин ваз кечимән?» дәп соримайду. Буму бир беһудиликтур, қайғулуқ иштур.

4:9  Икки адәм һамини бир адәмдин яхшидур, чүнки икки адәмниң җапа тартип ишлишиниң үнүми техиму яхши болиду.

4:10  Әгәр бири жиқилса, уни һәмрайи йөләп турғузиду. Лекин бир адәм жиқилип, уни турғузидиған адәм болмиса, у толиму ечинишлиқ әһвалда қалиду.

4:11  Икки адәм биллә ухлиса, иссиқ ятиду, ялғуз ухлиса у қандақму иссиқ ятсун?

4:12  Бир адәм өзи ялғуз болса, у дүшминигә бозәк болуши мүмкин, лекин икки адәм биргә болса, дүшминигә бирликтә тақабил туралайду. Үч өрүмдин өрүлгән ағамчини үзмәк қийиндур.

4:13  Надан вә мәслиһәткә қулақ салмайдиған қери падишадин намрат, лекин дана жигит яхшидур.

4:14  Бәлким униң келип чиқиши намрат, зинданға ташланған болсиму, лекин у күнләрниң биридә падишалиқ тәхтигә чиқидиған бири болуп қелиши мүмкин.

4:15  Мана қуяшниң астидики бу дунияда яшаватқан адәмләрниң у жигиткә әгәшкәнлигини көрдүм.

4:16  Нурғунлиған кишиләр униңға әгәшкән болсиму, лекин кейин кәлгән кишиләрдин һечким униң қилғинидин рази болмиди. Буму беһудиликтур, худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудиликтур.

4:17  Сән Худаниң ибадәтханисиға киргиниңдә қәдимиңни ойлап бас, диққәт билән аңла. Бундақ қилиш наданларниң ойланмай қилған қурванлиғидин яхшидур. Чүнки надан адәмләр өзлириниң қиливатқан ишлириниң яманлиқ екәнлигини билмәйду.

Chapter 5

5:1  Худаниң алдида йениклик қилма, алдирап вәдә бәрмә. Чүнки Худа асманда, сән йәрдә. Шуңа сөзүңниң аз болғини яхши.

5:2  Адәмдә тәшвиш көп болса, яман чүшму көп болиду. Сөз көп болса, наданлиғи ашкарилинип қалиду.

5:3  Худаға бәргән вәдәңгә кечиктүрмәй әмәл қил. Чүнки Худа надан адәмләрдин хурсән болмайду, шуңа вәдәңдә тур.

5:4  Вәдә қилип униңға әмәл қилмиғандин көрә, вәдә қилмиған яхшидур.

5:5  Ағзиң билән гуна қилма, Худаниң роһанийлириға орунсиз вәдә бәрмә. Немишкә Худаниң ғәзивини қозғайсән, немишкә өз қоллириң билән қилған ишлириңни йоққа чиқарғузуветисән?!

5:6  Көп хам хиял қилиш, көп сөзләш беһудиликтур, униң орниға Худадин әйминишиң яхширақтур.

5:7  Әгәр сән бир җайда намратларниң бозәк қилиниватқанлиғини, һәқиқәт вә адаләтниң улардин тартивелинғанлиғини көрсәң, һәйран қалма, чүнки һәрбир әмәлдар үстидә уни қоғдайдиған униңдин чоң әмәлдар, бу әмәлдарниң үстидә йәнә улардинму чоң қоғдиғучи әмәлдар болиду.

5:8  Һәммә адәм өз мәнпийитини көзләйду, һәтта падишаму буниңдин истисна әмәс.

5:9  Пулни яхши көридиғанлар һечқачан пул биләнла қанаәт қилмайду, байлиқни яхши көридиғанларму һечқачан шунчә байлиғидин рази болмайду, бу беһудиликтур.

5:10  Байлиқ көпәйсә уни ишлитидиғанларму көпийиду. Бу байлиқниң егисигә һечқандақ пайдиси йоқ, пәқәтла көрүнүштә бай көрүниду.

5:11  Әмгәкчи мәйли көп йесун яки аз йесун бәрибир хатирҗәм ухлайду. Бай болса байлиғидин әнсирәп хатирҗәм ухлалмайду.

5:12  Мән қуяшниң астидики бу дунияда көргән әң азаплиқ ишларниң бири, бәзиләрниң топлиған байлиқлириниң өзлирини зиян-зәхмәткә учритишидур.

5:13  Уларниң тиҗаритиниң сағлам болмаслиғи түпәйлидин, топлиған байлиқлири йоқилип, ахирида балилириға мирас қалдурғудәк һечнемиси қалмайду.

5:14  Улар анидин қандақ туғулған болса йәнә шундақ кетиду. Бир өмүр җапалиқ ишләп тапқан байлиқлириниң бириниму биллә елип кетәлмәйду.

5:15  Инсанниң бу дунияға қандақ кәлгән болса, шундақ кетиши адәмни һәқиқәтән азаплайдиған бир иштур. Шундақ екән, уларниң беһудә әмгәк қилишиниң немә пайдиси бар?

5:16  Улар пүтүн өмрини қараңғулуқ, чоңқур қайғу-әләм, азап вә нәпрәт ичидә өткүзиду.

5:17  Мән шуни чүшәндимки, инсанлар үчүн әң көңүллүк вә әң яхши иш, қуяшниң астидики бу дуниядики Худа бәргән чәклик һаятида, йәп-ичиш вә җапалиқ ишләп еришкән нәтиҗилиридин раһәтлиниш екән. Чүнки бу инсанниң несивисидур.

5:18  Худа бир адәмгә байлиқ вә мүлүк берип, йәнә униңға шу нәрсиләрдин һөзүрлинишкә имканийәт бәрсә, шундақла у адәм өзи җапалиқ ишләп еришкән нәтиҗилиридин мәмнун болуп, хошаллиққа чөмсә, мана бу Худаниң униңға көрсәткән илтипатидур.

5:19  Бундақ адәм һаятниң қисқилиғини ойлимайду, чүнки Худа униң қәлбини шатлиққа толтурғандур.

Chapter 6

6:1  Мән қуяшниң астидики бу дунияда инсанларни бесип туридиған қаттиқ азаплиқ бир ишни көрдүм.

6:2  Худа бәзи адәмләрни байлиқ, мал-мүлүк вә шәрәпләргә муйәссәр қилиду, улар көңли халиған нәрсиләргә еришәлисиму, лекин Худа уларға бу нәрсиләрдин һөзүрлиниш имканийити бәрмәйду, бу нәрсиләрдин ятлар һөзүрлиниду. Мана бу беһудиликтур, бу азаплиқ бир иштур.

6:3  Бир бай адәм йүз пәрзәнтлик болуши һәм узақ өмүр көрүши мүмкин, лекин у һаяттин қанаәт һасил қилалмиса яки бу дуниядин кәткәндә һөрмити билән көмүлмисә, мениңчә бундақ адәмдин анисиниң қосиғидин чүшүп кәткән һамилә яхширақтур.

6:4  Чүнки һамилә бу дунияға беһудә келип, көз ачмай турупла җим-җит кетиду, қараңғулуқ униң намини йошуруп қалиду.

6:5  Гәрчә һамилә қуяш нурини көрмигән һәм һаятниң немилигини билмигән болсиму, лекин икки миң жил яшап, һаятниң хошаллиғидин һөзүрлинәлмигән бай адәмдин у хатирҗәмирәктур. Һәр иккилиси йәнила охшаш бир йәргә бариду әмәсму!

6:6  Гәрчә һамилә қуяш нурини көрмигән һәм һаятниң немилигини билмигән болсиму, лекин икки миң жил яшап, һаятниң хошаллиғидин һөзүрлинәлмигән бай адәмдин у хатирҗәмирәктур. Һәр иккилиси йәнила охшаш бир йәргә бариду әмәсму!

6:7  Инсанниң җапалиқ ишлиши қосақ үчүндур, лекин инсан мәңгү қанаәтләнмәйду.

6:8  Дана адәмниң надан адәмгә қариғанда қандақ артуқчилиғи бар? Намрат адәм бу дунияда тоғра яшашни билсиму, униңға буниң немә пайдиси бар?

6:9  Өзәңдә бар нәрсиләргә рази болуш, йоқ нәрсиләргә интилиштин яхшидур. Бундақ интилиш худди шамалниң арқисидин қоғлиғандәкла беһудиликтур.

6:10  Дуниядики барлиқ мәвҗудатларниң тәғдири алдин бәлгүләнгәндур. Инсанниң тәғдириму шундақ. Һечқандақ адәм Худа билән қаршилишалмайду.

6:11  Сөз қанчә көп болса, шунчә беһудә болиду, буниң адәм үчүн немә пайдиси бар?

6:12  Инсанниң һаяти худди бир көләңгигә охшайду. Кимму қисқа, беһудә һаятини қандақ қилғанда яхши өткүзгили болидиғанлиғини биләләйду? Инсан өлгәндин кейин, қуяшниң астидики бу дунияда немә ишларниң йүз беридиғанлиғини ким ейтип берәләйду?

Chapter 7

7:1  Гөзәл нам-атақ хушбой мәлһәмдин яхшидур, Өлүм күни туғулған күндин яхшидур.

7:2  Той болуватқан өйгә бериштин матәм болуватқан өйгә бериш яхшидур. Чүнки өлүм һәммә адәмниң тәғдиридә бардур. Тирикләр буни һәргиз унтумаслиғи керәк.

7:3  Қайғуруш әхмиқанә күлкидин яхшидур, Чүнки қайғу адәмниң қәлбини тавлайду.

7:4  Дана адәмләр өлүм тоғрисида ойлайду, Надан адәмләр болса һәр вақит шатлиқни ойлайду.

7:5  Даналарниң әйиплишини аңлаш, Наданларниң махтишини аңлаштин яхшидур.

7:6  Наданларниң күлкиси худди очақта қараслап көйүватқан тикәнгә охшайду, Көйүватқан тикән аваз чиқириду, халас, буму беһудиликтур.

7:7  Булавелиш даналарни надан қилиду, Пара елиш адәмниң қәлбини бузиду.

7:8  Бир ишниң ахирлишиши бир ишниң башлинишидин яхши. Сәвирчан болуш мәғрурлуқтин яхши.

7:9  Асан аччиқланма, Чүнки аччиқлиниш ахмақниң қәлбидә макан қуриду.

7:10  «Немә үчүн бурунқи күнлиримиз һазирқидин яхши?» дәп сорима, Бундақ соал сораш даналиқ әмәстур.

7:11  Даналиқ мирастәк яхши нәрсидур. Чүнки у қуяшни көрүватқан барлиқ адәмләргә мәнпийәт кәлтүриду.

7:12  Даналиқ адәмни худди пул қоғдиғандәк қоғдайду. Даналиқниң артуқчилиғи шуки, у сәндә болса сениң һаятиңни сақлайду.

7:13  Худаниң қилғанлирини ойла, У әгри қилғанни ким түзләләйду?

7:14  Ишлириң раван вақтида хошал болғин, лекин қийинчилиққа учриғанда, хошаллиқ вә қийинчилиқниңму Худадин келидиғанлиғини унтума. Кәлгүсидә немә ишларниң йүз беридиғанлиғини һечким биләлмәйду.

7:15  Бу беһудә һаятта нурғун ишларни көрдүм. Яхши иш қилидиған адәмләр һәққаний болсиму балдур өлүп кетидикән, униң әксичә яман адәмләр яман иш қилсиму узақ өмүр сүридикән.

7:16  Бәк һәққаний вә дана болуп кәтмә, өзәңни өзәң вәйран қилишиңниң немә зөрүрийити?

7:17  Яманлиқ қилишқа берилип кәтмә, наданлиқму қилма, әҗилиңдин бурун өлүшүңниң немә зөрүрийити?

7:18  Бу нәсиһәтләрниң биригә әмәл қилип, йәнә биригә сәл қарима, чүнки Худадин әйминидиғанлар һәр иккилисигә әмәл қилиду.

7:19  Даналиқ адәмни шәһәрдики он әмәлдардинму күчлүк қилиду.

7:20  Бу дунияда пәқәт яхши ишнила қилип, бирәр қетимму яман иш қилип бақмиған бирму адәм йоқ.

7:21  Башқиларниң сөзини көңлүңгә алма, бәлким малайларниңму тил-аһанитигә қелишиң мүмкин.

7:22  Әмәлиятта сениңму башқиларға көп қетим тил-аһанәт қилғиниң көңлүңгә аяндур.

7:23  Мән бу ишларниң һәммисини даналиқ билән күзәттим. Мән өзәмгә: «Мән дана болай!» дедим, лекин мәхситимгә йетәлмидим.

7:24  Дунияда йүз бәргән ишларниң мәнаси наһайити чоңқур болуп, уларни биз чүшинәлмәймиз, кимму һәммә ишларниң тегигә йетәлигән?

7:25  Мән чүшинишкә пүтүн зеһнимни берип, даналиқни издәп тапмақчи вә барлиқ ишларниң мәнасини чүшәнмәкчи болдум. Мән йәнә яманлиқниң шунчилик наданлиқ, ахмақлиқниң шунчилик сараңлиқ екәнлигини чүшинишкә тириштим.

7:26  Мән шуни байқидимки, адәмни җәлип қилидиған бузуқ аял өлүмдин қорқунучлуқ екән. Униң ишқи-муһәббити қилтақ вә қапқан, қоллири болса зәнҗирдур. Худани хурсән қилидиғанлар ундақ аялдин жирақ туриду, пәқәт гунакар адәмләрла әшундақ аялниң қапқиниға чүшиду.

7:27  Һекмәт егиси шундақ дәйдуки: «Мән йүз бәргән ишларни қайта-қайта мулаһизә қилип көргәндин кейин мундақ хуласигә кәлдим.

7:28  Мән пүтүн вуҗудум билән издәнгән болсамму, униң чүшәндүрүлүшини тапалмидим. Буниңға миң әркәкниң ичидин бири җавап берәлиди, амма миң аялниң ичидин бирсиму җавап берәлмиди.

7:29  Мениң бирдин-бир байқиғиним шу болдики, әслидә Худа адәмни дурус қилип яратқан болсиму, амма адәмләр һәрхил яман йолларни издәп жүридикән».

Chapter 8

8:1  Ким дана адәмгә охшайду? Ким ишларниң мәнасини йешип берәләйду? Даналиқ адәмниң чеһрини нурландуруп, қелин бәт чирайни иллиқ чирай қилиду.

8:2  Падишаниң әмрини бәҗа кәлтүр, чүнки сән Худаниң алдида қәсәм ичкән.

8:3  Мәсъулийитиңдин қачма һәм яман ишларға арилишип қалма, чүнки падиша өзи халиған ишни қилалайду.

8:4  Падишаниң сөзи қанундур. Кимму униңдин: «Немә иш қиливатисән?» дәп соралайду?

8:5  Падишаниң әмригә бойсунғанлар җазаланмайду. Дана адәм һәрқандақ ишниң пәйти вә усулини билиду.

8:6  Гәрчә адәмләр иш қилғанда хилму-хил қийинчилиқларға дуч кәлсиму, лекин һәрқандақ ишниң пәйти вә усули болиду.

8:7  Һечким кәлгүсини билмәйду, немә ишларниң болидиғанлиғини һечким ейтип берәлмәйду.

8:8  Шамални бойсундурғили болмиғандәк, өлүмниму бойсундурғили болмайду. Ләшкәрләр уруштин қечип қутулалмиғандәк, яманлар яманлиқтин қутулалмайду.

8:9  Мән қуяшниң астидики бу дунияда йүз бәргән барлиқ ишларни көрдүм һәм бу ишлар үстидә чоңқур ойландим. Бәзидә бир адәм башқиларниң үстидин зорлуқ-зомбулуқ қилип, уларға зиянкәшлик қилидикән.

8:10  Мән йәнә яман адәмләрниң һаят вақтида муқәддәс җайға кирип-чиқиватқанлиғини, йәнә уларниң өзлири яман иш қилған шу шәһәрдә махташқа сазавәр болуватқанлиғини, өлгәндин кейин һөрмәт билән йәргә көмүлүватқанлиғини көрдүм. Буму бир беһудиликтур.

8:11  Җинайәтчиләр дәрһал җазаға тартилмиса, кишиләр җинайәт өткүзүшкә жүрәклик болуп кетиду.

8:12  Гунакар адәм гәрчә йүз қетим гуна өткүзсиму, узун өмүр сүриду, лекин мән шуни чүшәндимки, Худадин әйминидиғанлар чоқум бәхит тапиду.

8:13  Яман адәмләр бәхит тапмайду. Уларниң һаяти худди сайидәк қисқа болиду. Уларниң бәхитсизлиги дәл уларниң Худадин қорқмиғанлиғидин болғандур.

8:14  Дунияда мундақ бир беһудиликму бар, һәққаний адәмләр яман адәмләр тартишқа тегишлик җазаға тартилиду, яман адәмләр болса худди һәққаний адәмләрдәк мукапатлиниду. Мән шундақ ойлаймәнки, буму бир беһудиликтур.

8:15  Шуңа мән инсанларға, бу дунияда йәп-ичип, һаяттин һөзүр елишини тәвсийә қилимән. Қуяшниң астидики бу дунияда Худа инсанларға ата қилған һаятида улар җапалиқ ишлисиму, хошаллиқ улар билән биллә болиду.

8:16  Мән көңүл қоюп, даналиқни билишкә вә бу дуниядики кишиләрниң қиливатқан ишлирини һәтта кечилириму ухлимай қиливатқан барлиқ ишлирини чүшинишкә тириштим.

8:17  Мән Худа қилған барлиқ ишларни ойлидим. Қуяшниң астидики бу дунияда һечким Худаниң қилған ишлирини һәқиқий билмәйдикән. Инсанийәт уни чүшинишкә урунсиму, лекин һечким чүшинәлмәйдикән. Һәтта дана бир адәм «Мән билдим!» десиму, әмәлиятта уму һәқиқий билмәйдикән.

Chapter 9

9:1  Мән дунияда болуватқан ишларни көңүл қоюп әстайидил күзәттим. Һәққаний вә дана адәмләрниң һәм уларниң иш-һәрикәтлириниң Худаниң илкидә екәнлигини билдим. Лекин улар өзлириниң иш-һәрикәтлириниң яхши көрүлидиған яки көрүлмәйдиғанлиғини билмәйду, чүнки бу кәлгүсидә болидиған ишлар.

9:2  Мәйли һәққаний адәм яки рәзил адәм, мәйли яхши адәм яки яман адәм, мәйли пак адәм яки напак адәм, мәйли қурванлиқ қилидиған адәм яки қурванлиқ қилмайдиған адәм, мәйли яхши адәм яки гунакар адәм болсун, қәсәмхор яки қәсәм ичиштин қорқидиған адәм болсун, һәммисиниң тәғдири охшаш болуп, өлүмгә йүзлиниду.

9:3  Қуяшниң астидики бу дунияда йүз бәргән ишларниң ичидә адәмни азаплайдиған бир иш шуки, һәммә адәмниң тәғдириниң ахирқи һесапта охшаш болушидур. Униң үстигә, инсанлар һаят вақтида һаяти яманлиққа, қәлблири ахмақлиққа толған болиду, андин бу аләмдин кетиду.

9:4  Һаят болсила үмүт болиду, тирик ишт һаман өлүк ширдин яхшидур.

9:5  Тирикләр өзиниң өлидиғанлиғини билиду. Өлүп кәткәнләр һечнемини билмәйду, уларға йәнә мукапат йоқтур. Улар пүтүнләй унтулуп кетилиду.

9:6  Уларниң муһәббәт, нәпрәт вә көрәлмәслик қилишлириму аллибурун йоқалған. Қуяшниң астидики бу дунияда йүз бәргән ишларда мәңгү уларниң несивиси болмайду.

9:7  Бериңлар! Хошал-хорам тамиғиңларни йәп, шатлиқ билән шаравиңларни ичиңлар! Чүнки булар Худаниң силәргә бәргән соғисидур.

9:8  Пакиз, чирайлиқ кийимләрни кийиңлар, чачлириңлардин хушбой май айрилмисун.

9:9  Сән бу беһудә һаятиңни, йәни Худа саңа ата қилған қуяшниң астидики бу дуниядики күнлириңни өзәңниң яхши көргән аялиң билән биргә хошал-хорам өткүзгин. Чүнки бу сениң бу дунияда җапалиқ ишлигиниңниң төләмигә берилгән несивидур.

9:10  Қилалайдиған ишлириңни амалиңниң баричә тиришип қилғин, чүнки сән өлүп кәткәндин кейин бақий дунияда қилидиған иш, план, билим вә даналиқму йоқ.

9:11  Мән йәнә, қуяшниң астидики бу дунияда мусабиқидә тез жүгрисила мукапатқа еришкили болмайдиғанлиғини, җәңдә батур болсила ғалибә қилғили болмайдиғанлиғини, дана болсила йемәкликкә еришкили болмайдиғанлиғини, чечән болсила бай болғили болмайдиғанлиғини, билимлик болсила қәдирлик болмайдиғанлиғини, буларниң һәммисидә пурсәт вә шараитму муһим роль ойнайдиғанлиғини чүшәндим.

9:12  Һечким әҗәлниң қачан келидиғанлиғини билмәйду. Худди торға кирип қалған белиқтәк, қапқанға чүшүп қалған қуштәк, инсанму туюқсиз кәлгән бала-қазадин қечип қутулалмайду.

9:13  Мән қуяшниң астидики бу дунияда йәнә әқил-парасәтниң үлгисини көрдүм. У мәндә чоңқур тәсир қалдурди:

9:14  аһалиси анчә көп болмиған бир кичик шәһәр болған екән. Күчлүк бир падиша бу шәһәргә һуҗум қилип, уни қоршавға апту вә шәһәргә бесип кириш үчүн сепилға топа догилапту.

9:15  Амма бу шәһәрдә намрат, лекин дана бир адәм болған екән, у өзиниң даналиғи билән шәһәрни қутқузуп қапту. Кейин кишиләр уни унтуп кетипту.

9:16  Шуңа мән: «Әқил-парасәт қара күчтин ғалип», дәп қараймән. Лекин намрат адәмниң парасити камситилиду, һечким униң сөзлиригә қулақ салмайду.

9:17  Дана адәмниң сәмимий сөзлирини аңла, надан һөкүмдарниң вақирашлириға қулақ салма.

9:18  Даналиқ қурал-ярақтин үстүн туриду. Лекин бир гунакар адәм көп яхши ишларни бузуши мүмкин.

Chapter 10

10:1  Бир өлүк чивин хуш пурақлиқ мәлһәмни сеситивәткәндәк, Қилған кичиккинә әқилсизликму адәмниң әқил-парасити вә шан-шәрипигә дағ чүшириду.

10:2  Дана адәмниң жүриги тоғра ишларни қилишқа, Надан адәмниң жүриги яман ишларни қилишқа башлайду.

10:3  Надан адәм йол жүргәндиму, әқилсизлигини ашкарилайду, Өзиниң дөтлүгини һәммә адәмгә көрситиду.

10:4  Әгәр бир әмәлдар саңа аччиқланған болса, Буниң билән иш орнуңни ташлима, Чүнки еғир-бесиқлиқ адәмни чоң хаталиқтин қутқузуп қалиду.

10:5  Мән йәнә қуяшниң астидики бу дунияда һөкүмдарниң хаталиғидин келип чиққан азаплиқ бир ишни көрдүм.

10:6  У болсиму, наданларниң жуқури орунларға чиқирилиши, дана байларниң болса пәс орунларға чүшүп қелишидур.

10:7  Мән қулларниң шаһзадиләрдәк ат мингәнлигини, шаһзадиләрниң қуллардәк пиядә маңғанлиғини көрдүм.

10:8  Ким ора колиса ориға өзи чүшиду, Ким тамни жиқитса уни илан чақиду.

10:9  Таш чаққучи таштин ярилиниду, Отун кәскүчи отундин.

10:10  Қашаңлашқан палтаңни билимисәң, техиму көп күчүң кетиду, Даналиқ адәмни муваппәқийәткә ериштүриду.

10:11  Илан ойнатқучини илан ойнитиштин илгири илан чеқивалса, Ундақта илан ойнатқучиниң маһаритиниң әһмийити қалмайду.

10:12  Даналарниң тили өзлирини һөрмәткә сазавәр қилиду, Наданларниң тили өзини набут қилиду.

10:13  Наданларниң сөзи наданлиқ билән башлинип, Яманлиқ вә сараңлиқ билән ахирлишиду.

10:14  Наданлар валақлап тохтимайду. Һечким кәлгүсидики ишларни билмәйду, Адәм өлгәндин кейин немә ишларниң йүз беридиғанлиғини һечким дәп берәлмәйду.

10:15  Надан адәмниң җапалиқ ишлири уни бәк чарчитиветидуки, Һәтта у шәһәргә баридиған йолниму тапалмайду.

10:16  Бир дөләтниң падишаси яш вә билимсиз болуп, Вәзирлири оюнкәш болса, дөләт гумранлиққа йүзлиниду.

10:17  Дөләтниң падишаси дана, есилзадә болуп, Вәзирлири кәйпә үчүн әмәс, қувәт үчүн өз вақтида ғизалинидиған болса, Дөләт гүлләп яшнайду.

10:18  Өгүзәңниң өрүлүп чүшүши һорунлуғуңдин, Өгүзәңдин ямғурниң өтүши бекар тәләплигиңдиндур.

10:19  Зияпәт хошаллиқ үчүндур, шарапму хошаллиқ үчүндур, Пул болса һәммә иш жүрүшүп кетиду.

10:20  Падишани һәтта хиялиңдиму тиллима, байни һоҗраңдиму тиллима, Чүнки қушлар сениң немә ойлаватқанлиғиңни йәткүзүп қоюши, Учар-қанатлиқлар сениң сөзлириңни дәп қоюши мүмкин.

Chapter 11

11:1  Мәблиғиңни ташқи содиға сал, һамини бир күни пайдиға еришисән.

11:2  Һәр хил йәрләргә мәбләғ сал, Чүнки бу дунияда бешиңға қандақ бала-қазаларниң келидиғанлиғини билмәйсән.

11:3  Булутлар толса ямғур яғиду. Дәрәқ мәйли қайси тәрәпкә жиқилсун, У бәрибир жиқилған йеридә ятиду.

11:4  Һава райиға қарисаң, йәргә мәңгү уруқ чачалмайсән. Булутларға қарисаң, мәңгү һосул жиғалмайсән.

11:5  Шамалниң йөнилишини, аниниң қосиғида һамилиниң қандақ шәкиллинишини билгили болмиғандәк, Яратқучи Худаниң ишлирини билгили болмас.

11:6  Уруқлириңни сәһәр туруп чачқин, кәчтиму чачқин, чүнки сән қайси уруқниң яхши өсидиғанлиғини билмәйсән. Бәлким у яки бу яхши өсүши, яки һәр иккилиси яхши өсүши мүмкин.

11:7  Йоруқлуқ һөзүрлүктур, адәм қуяшни көрүп, көңли хуш болиду.

11:8  Адәм мәйли қанчилик узун өмүр сүрсун, һаятини хошаллиқта өткүзүши керәк. Лекин шуни билгинки, гөрдики қараңғу күнләр техиму узун болиду. Кәлгүсидә йүз беридиған барлиқ ишлар беһудидур.

11:9  Әй яш, яшлиғиңни хошал өткүз! Яшлиғиңниң һәрбир минутидин һөзүрлән! Көңлүң тартқан, өзәң яхши көргән ишларни қил. Лекин есиңдә болсунки, Худа қилған һәрбир ишлириңға һөкүм чиқириду.

11:10  Қәлбиңдики әндишиләр вә тениңдики ағриқларни ойлима, чүнки яшлиқ вә униң һаятий күчи беһудидур.

Chapter 12

12:1  Яш вақтиңдин башлап Яратқучиңни есиңдә тут, «Күнлиримдә хошаллиқ йоқ» дәп аһ уридиған Қери, аҗиз чағлириңниң келишини күтмә.

12:2  У чағда көзлириңгә қуяш, ай вә юлтузлар хирәлишип, Асминиңни қара булутлар қаплиғандәк көрүниду.

12:3  Аилини беқиватқан қол, путлириң титирәйду, Қавул тениң егилип, док болуп қалиду. Чишлириң чүшүп чайналмайдиған, Көзлириң аҗизлап, ениқ көрәлмәйдиған болуп қалиду.

12:4  Қулиғиң еғирлишип, Қол түгмәнниң авазини аңлалмайду, Қизларниң барлиқ нахша авазлири йеқимлиқ аңланмайду, Лекин қушқачниң сайрашлири сени ойғитиду.

12:5  У чағда егиздин қорқисән, Йол маңсаң алақзадә болисән, Чачлириң бадам чечигидәк ақириду, Күчүң хорап, һәвәслириң йоқилиду. У чағда мәңгүлүк маканиңға қайтисән, Һаза тутқанлар кочида арқаңдин келиду.

12:6  Күмүч зәнҗир үзүлиду, алтун қача йерилиду, Коза булақ бешида чеқилиду, қудуқтин су алидиған чиғриқ үзүлиду.

12:7  У чағда тән топиға, роһ һаятлиқ бәргән Худаға қайтиду.

12:8  «Беһудидур, һәммиси беһудидур» дәйду һекмәт егиси.

12:9  Һекмәт егиси дана болупла қалмастин, йәнә билимлирини хәлиққә үгәткүчидур. У инчикилик билән күзитиш вә тәтқиқ қилиш арқилиқ нурғун пәнд-нәсиһәтләрни йезип чиққан.

12:10  Һекмәт егиси адәмни хурсән қилидиған сөзләр арқилиқ һәқиқәтни тоғра көрситип бәргән.

12:11  Даналарниң сөзлири худди падичиларниң қолидики таяққа охшайду, уларниң топланған һекмәтлири худди таяққа чиң қеқилған миқларға охшайду. Бу һекмәтләрни падичиси бәргәндур.

12:12  Әй оғлум, бу һекмәтләрдин башқа, йәнә бир нәсиһитимгә қулақ салғин, китап йезишниң чеки йоқ. Китапни көп оқуп кәтсәң, тениңгә һардуқ йетиду.

12:13  Һәммини аңлап болғандин кейин, мән мундақ хуласиға кәлдим: Худадин әйминиңлар, әмирлиригә бойсунуңлар, мана булар инсан һаятиға һәқиқий мәна бериду.

12:14  Адәмниң қилған барлиқ ишлириға, мәйли яхши яки яман ишлири болсун, һәттаки йошурун қилған ишлири болсун, һәммә ишлириға Худа һөкүм чиқириду.