PolGdanska - Proverbs

Chapter 1

1:1  Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,

1:2  Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;

1:3  Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;

1:4  Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.

1:5  Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,

1:6  Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.

1:7  Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.

1:8  Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.

1:9  Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.

1:10  Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.

1:11  Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;

1:12  Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół;

1:13  Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;

1:14  Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.

1:15  Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.

1:16  Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.

1:17  Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:

1:18  Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.

1:19  Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.

1:20  Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.

1:21  W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:

1:22  Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?

1:23  Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.

1:24  Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;

1:25  Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;

1:26  Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.

1:27  Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;

1:28  Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.

1:29  Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,

1:30  Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:

1:31  Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.

1:32  Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.

1:33  Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.

Chapter 2

2:1  Synu mój! jeźli przyjmiesz słowa moje, a przykazanie moje zachowasz u siebie;

2:2  Nadstawiszli mądrości ucha twego, i nakłoniszli serca twego do roztropności;

2:3  Owszem, jeźli na rozum zawołasz, a roztropności wezwieszli głosem swoim;

2:4  Jeźli jej szukać będziesz jako srebra, a jako skarbów skrytych pilnie szukać będziesz:

2:5  Tedy zrozumiesz bojaźń Pańską, a znajomość Bożą znajdziesz.

2:6  Albowiem Pan daje mądrość, z ust jego pochodzi umiejętność i roztropność.

2:7  On zachowuje uprzejmym prawdziwą mądrość; on jest tarczą chodzącym w szczerości,

2:8  Aby strzegli ścieżek sądu; on drogi świętych swoich strzeże.

2:9  Tedy wyrozumiesz sprawiedliwość, i sąd, i prawość, i wszelką ścieszkę dobrą.

2:10  Gdy wnijdzie mądrośu w serce twoje, a umiejętność duszy twojej wdzięczna będzie:

2:11  Tedy cię ostrożność strzedz będzie, a opatrzność zachowa cię.

2:12  Wyrywając cię od drogi złej, i od człowieka mówiącego przewrotności;

2:13  Od tych, którzy opuszczają ścieszki proste, udawając się drogami ciemnemi;

2:14  Którzy się radują, gdy czynią złe, a weselą się w złośliwych przewrotnościach;

2:15  Których ścieszki są krzywe, a sami są przewrotnymi na drogach swoich;

2:16  Wyrywając cię od niewiasty postronnej i obcej, która pochlebia łagodnemi słowy;

2:17  Która opuszcza wodza młodości swojej, a przymierza Boga swojego zapomina.

2:18  Bo się nachyla ku śmierci dom jej, a do umarłych ścieszki jej.

2:19  Wszyscy, którzy do niej wchodzą, nie wracają się, ani trafiają na ścieszkę żywota.

2:20  A przetoż będziesz chodził drogą dobrych, a ścieżek sprawiedliwych będziesz przestrzegał.

2:21  Albowiem cnotliwi będą mieszkali na ziemi, a szczerzy trwać będą na niej;

2:22  Ale niepobożni z ziemi wykorzenieni będą, a przewrotni będą z niej wygładzeni.

Chapter 3

3:1  Synu mój! nie zapominaj zakonu mego, a przykazań moich niech strzeże serce twoje.

3:2  Boć długości dni i lat żywota, i pokoju przyczynią.

3:3  Miłosierdzie i prawda niech cię nie opuszczają; uwiąż je u szyi twojej, napisz je na tablicy serca twojego.

3:4  Tedy znajdziesz łaskę i rozum dobry przed oczyma Bożemi i ludzkiemi.

3:5  Ufaj w Panu ze wszystkiego serca twego, a na rozumie twoim nie spolegaj.

3:6  We wszystkich drogach twoich znaj go, a on prostować będzie ścieszki twoje.

3:7  Nie bądź mądrym sam u siebie; ale się bój Pana, a odstąp od złego.

3:8  To będzie zdrowiem żywotowi twemu, a odwilżeniem kościom twoim.

3:9  Czcij Pana z majętności twojej, i z pierwiastek wszystkich dochodów twoich.

3:10  A gumna twoje napełnione będą obfitością, i od wina nowego prasy twoje rozpadać się będą.

3:11  Synu mój! karania Pańskiego nie odrzucaj, i nie uprzykrzaj sobie ćwiczenia jego.

3:12  Bo kogo Pan miłuje, tego karze, a to jako ojciec, który się w synu kocha.

3:13  Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który dostanie roztropności.

3:14  Bo lepiej nią kupczyć, niżeli kupczyć srebrem: owszem pożyteczniejszy nad złoto dochód jej.

3:15  Droższa jest nad perły, a wszystkie najmilsze rzeczy twoje nie zrównają się z nią.

3:16  Przedłużenie dni w prawicy jej, a w lewicy jej bogactwa i zacność.

3:17  Drogi jej rozkoszne, i wszystkie ścieszki jej spokojne.

3:18  Drzewem żywota jest tym, którzyby się jej chwycili; a którzy się jej trzymają, są błogosławionymi.

3:19  Pan mądrością ugruntował ziemię, a roztropnością umocnił niebiosa.

3:20  Umiejętnością jego rozstąpiły się przepaści, a obłoki rosą kropią.

3:21  Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;

3:22  I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej.

3:23  Tedy będziesz chodził bezpiecznie droga twoją, a noga twoja nie potknie się.

3:24  Jeźli się układziesz, nie będziesz się lękał; a gdy się uspokoisz, wdzięczny będzie sen twój.

3:25  Nie ulękniesz się strachu nagłego, ani spustoszenia bezbożników, gdy przyjdzie.

3:26  Albowiem Pan będzie ufaniem twojem, a nogi twojej będzie strzegł od samołówki.

3:27  Nie zbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy cię na to stanie, abyś dobrze czynił.

3:28  Nie mów bliźniemu twemu: Idź, a wróć się, a jutroć dam; gdyż to masz u siebie.

3:29  Nie knuj złego przeciwko bliźniemu twemu, gdyż on z tobą dowiernie mieszka.

3:30  Nie wadź się z człowiekiem bez przyczyny, jeźliżeć nic złego nie wyrządził.

3:31  Nie zajrzyj mężowi gwałt czyniącemu, a nie obieraj żadnej drogi jego.

3:32  Albowiem przewrotny jest obrzydliwością przed Panem; ale z szczerymi tajemnica jego;

3:33  Przeklęstwo Pańskie jest w domu niezbożnika; ale przybytkowi sprawiedliwych błogosławi,

3:34  Ponieważ on szydzi z pośmiewców, ale pokornym łaskę daje.

3:35  Mądrzy dziedzicznie sławę osiędą, ale głupi odniosą zelżywość.

Chapter 4

4:1  Słuchajcie synowie! ćwiczenia ojcowskiego, a pilnujcie, abyście umieli roztropność;

4:2  Albowiem wam naukę dobrą daję; zakonu mego nie opuszczajcie.

4:3  Gdybym był młodziuchnym synem u ojca mego, i jedynakiem u matki mojej,

4:4  On mię uczył, powiadając mi: Niech się chwyci powieści moich serce twoje, strzeż przytkazań moich, a będziesz żył.

4:5  Nabywaj mądrości, nabywaj roztropności; nie zapominaj, ani się uchylaj od powieści ust moich.

4:6  Nie opuszczaj jej, a będzie cię strzegła; rozmiłuj się jej, a zachowa cię.

4:7  Początkiem wszystkiego jest mądrość, nabywajże mądrości, a za wzystkę majętność twoję nabywaj roztropności.

4:8  Wywyższaj ją, a wywyższy cię, rozsławi cię, gdy ją przyjmiesz.

4:9  Przyda głowie twojej wdzięczności, koroną ozdoby obdarzy cię.

4:10  Słuchaj, synu mój! a przyjmij powieści moje, a rozmnożąć lata żywota.

4:11  Drogi mądrości nauczam cię; po ścieszkach prostych wiodę cię;

4:12  Któremi gdy pójdziesz, nie będzie ściśniony chód twój; a jeźli pobieżysz, nie potkniesz sií.

4:13  Przyjmij őwiczenie, nie puszczaj się go, strzeż go; albowiem ono jest żywotem twoim.

4:14  Ścieszką niepobożnych nie chodź, a nie udawaj się drogą złośliwych.

4:15  Opuść ją, nie chodź po niej; uchyl się od niej, a omiń ją.

4:16  Boć oni nie zasną, aż co złego zbroją; ani się uspokoją, aż kogo do upadku przywiodą;

4:17  Albowiem jedzą chleb niezbożności, a wino drapiestwa piją,

4:18  Ale ścieszka sprawiedliwych jako światłość jasna, która im dalej tem bardziej świeci, aż do dnia doskonałego.

4:19  Droga zaś niepobożnych jest jako ciemność; nie wiedzą, o co sií otrącić mogą.

4:20  Synu mój! słów moich pilnuj; ku powieściom moim nakłoń ucha twojego.

4:21  Niech nie odchodzą od oczów twoich, zachowaj je w pośród serca twego.

4:22  Albowiem żywotem są tym, którzy je znajdują, a wszystkiemu ciału ich lekarstwem.

4:23  Nad wszystko, czego ludzie strzegą, strzeż serca twego; bo z niego żywot pochodzi.

4:24  Oddal od siebie przewrotność ust, a złośliwe wargi oddal od siebie.

4:25  Oczy twoje niechaj na dobre rzeczy patrzą, a powieki twoje niech drogę przed tobą prostują.

4:26  Umiarkuj ścieżkę nóg twoich, aby wszystkie drogi twoje pewne były.

4:27  Nie uchylaj się na prawo ani na lewo; owszem, odwróć nogę twoję od złego.

Chapter 5

5:1  Synu mój! bądź pilen mądrości mojej, a ku mojej roztropności nakłoń ucha twego,

5:2  Abyś strzegł ostrożności, a umiejętność aby wargi twoje zachowała.

5:3  Bo choć niewiasty obcej wargi miodem opływają, a gładsze niż oliwa usta jej:

5:4  Ale ostatnie rzeczy jej gorzkie jak piołun, a ostre jako miecz na obie strony ostry.

5:5  Nogi jej zstępują do śmierci, a do piekła chód jej prowadzi.

5:6  Jeźlibyś zważyć chciał ścieszkę żywota jej, nie pewne są drogi jej, nie poznasz ich.

5:7  Przetoż teraz, synowie! słuchajcie mię, a nie odstępujcie od powieści ust moich.

5:8  Oddal od niej drogę twoję, a nie przybliżaj się ku drzwiom domu jej.

5:9  Byś snać nie podał obcym sławy twojej, a lat twoich okrutnikowi;

5:10  By się snać nie nasycili obcy siłą twoją, a prace twoje nie zostały w domu cudzym;

5:11  I narzekałbyś w ostateczne czasy twoje, gdybyś zniszczył czerstwość twoję i ciało twoje;

5:12  I rzekłbyś: O jakożem miał ćwiczenie w nienawiści, a strofowaniem gardziło serce moje!

5:13  Nie słuchałem głosu ćwiczących mię, a tym, którzy mię uczyli, nie nakłaniałem ucha mego!

5:14  Maluczkom nie przyszedł we wszystko nieszczęście, w pośród zebrania i zgromadzenia.

5:15  Pij wodę ze zdroju twego, a wody płynące ze źródła twego!

5:16  Niech się precz rozchodzą źródła twoje, a po ulicach strumienie wód.

5:17  Miej je sam dla siebie, a nie obcy z tobą.

5:18  Niech nie będzie zdrój twój błogosławiony, a wesel się z żony młodości twojej.

5:19  Niechżeć będzie jako łani wdzięczna, i sarna rozkodzna; niech cię nasycają piersi jej na każdy czas, w miłości jej kochaj się ustawicznie.

5:20  Bo przeczże się masz kochać w obcej, synu mój! i odpoczywać na łonie cudzej?

5:21  Gdyż przed oczyma Pańskiemi są drogi człowiecze, a on wszystkie ścieszki jego waży.

5:22  Nieprawości własne pojmają niezbożnika, a w powrozach grzechu swego uwikle się.

5:23  Onci umrze, przeto, że nie przyjmował ćwiczenia, a dla wielkości głupstwa swego będzie błądził.

Chapter 6

6:1  Synu mój! jeźlibyś ręczył za przyjaciela twego, a dałbyś obcemu rękę twoję:

6:2  Usidliłeś się słowy ust twoich, pojmanyś mowami ust twoich.

6:3  Przetoż uczyń tak, synu mój! a wyzwól się, gdyżeś wpadł w rękę przyjaciela twego; idźże, upokórz się, a nalegaj na przyjaciela twego.

6:4  Nie dawaj snu oczom twoim, ani drzemania powiekom twoim.

6:5  Wyrwij się jako łani z rąk myśliwca i jako ptak z ręki ptasznika.

6:6  Idź do mrówki, leniwcze! obacz drogi jej, a nabądź mądrości;

6:7  Która, choć nie ma wodza, ani przełożonego, ani pana,

6:8  Przecież w lecie gotuje pokarm swój, a zgromadza w żniwa żywność swoję.

6:9  Leniwcze! dokądże leżeć będziesz? kiedyż wstaniesz ze snu swego?

6:10  Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał.

6:11  A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój, jako mąż zbrojny.

6:12  Człowiek niepobożny, mąż złośliwy chodzi w przewrotności ust;

6:13  Mruga oczyma swemi, mówi nogami swemi, ukazuje palcami swemi;

6:14  Przewrotności są w sercu jego, myśli złe na każdy czas, a zwady rozsiewa.

6:15  Przetoż prędko przyjdzie upadek jego; nagle skruszony będzie bez uleczenia.

6:16  Sześć jest rzeczy, których nienawidzi Pan, a siódma jest obrzydliwością duszy jego;

6:17  Oczów wyniosłych, języka kłamliwego, i rąk wylewających krew niewinną;

6:18  Serca, które knuje myśli złe; nóg, które się kwapią bieżeć ku złemu;

6:19  Świadka fałszywego, który mówi kłamstwo, i tego, który sieje rosterki między braćmi.

6:20  Strzeżże, synu mój! przykazania ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.

6:21  Wiążże je zawżdy u serca twego, a wieszaj je u szyi twojej.

6:22  Gdziekolwiek pójdziesz, poprowadzi cię; gdy, zaśniesz strzedz cię będzie, a gdy się ocucisz, rozmawiać z tobą będzie,

6:23  (Bo przykazanie jest pochodnią, nauka światłością, a drogą żywota są karności ćwiczenia.)

6:24  Aby cię strzegły od niewiasty złej, i od łagodnego języka niewiasty obcej.

6:25  Nie pożądaj piękności jej w sercu twojem, a niech cię nie łowi powiekami swemi.

6:26  Albowiem dla niewiasty wszetecznej zubożeje człowiek aż do kęsa chleba; owszem żona cudzołożna drogą duszę łowi.

6:27  Izaż może kto brać ogień do zanadrzy swoich, aby szaty jego nie zgorzały?

6:28  Izaż może kto chodzić po rozpalonym węglu, aby się nogi jego nie poparzyły?

6:29  Tak kto wchodzi do żony bliźniego swego, nie będzie bez winy, ktokolwiek się jej dotknie.

6:30  Nie kładą hańby na złodzieja, jeżliż co ukradnie, chcąc nasycić duszę swoję, będąc głodnym;

6:31  Ale gdy go zastaną, nagradza siedmiorako, albo wszystkę majętność domu swego daje.

6:32  Lecz cudzołożący z niewiastą głupi jest, a kto chce zatracić duszę swoję, ten to czyni.

6:33  Karanie i zelżywość odniesie, a hańba jego nie będzie zgładzona.

6:34  Bo zawisna miłość jest zapalczywością męża, a nie sfolguje w dzień pomsty.

6:35  Nie będzie miał względu na żaden okup, ani przyjmie, chociażby mu najwięcej darów dawano.

Chapter 7

7:1  Synu mój! strzeż słów moich, a przykazanie moje chowaj u siebie.

7:2  Strzeż przykazań moich, a żyć będziesz; a nauki mojej, jako źrenicy oczów swych.

7:3  Uwiąż je na palcach twoich,napisz je na tablicy serca twego.

7:4  Mów mądrości: Siostraś ty moja, a roztropność przyjaciółką nazywaj,

7:5  Aby cię strzegły od żony cudzej, i od obcej, która mówi łagodne słowa.

7:6  Bom oknem domu swego przez kratę moję wyglądał;

7:7  I widziałem między prostakami, obaczyłem między synami młodzieńca głupiego,

7:8  Który szedł ulicą przy rogu jej, drogą postępując ku domowi jej.

7:9  Ze zmierzkiem pod wieczór, w ciemności nocnej, i w mroku.

7:10  A oto niewiasta spotkała go, w ubiorze wszetecznicy, chytrego serca,

7:11  Świegotliwa i nie ukrócona, a w domu własnym nie mogły się ostać nogi jej;

7:12  Raz na dworzu, raz na ulicach i po wszystkich kątach zasadzki czyniąca;

7:13  I uchwyciła go, i pocałowała go, a złożywszy wstyd z twarzy swojej, rzekła mu:

7:14  Ofiary spokojne są u mnie; dzisiajm oddała śluby moje.

7:15  Przetożem wyszła przeciw tobie, abym pilnie szukała twarzy twojej, i znalazłam cię.

7:16  Obiłam kobiercami łoże moje, ozdobione rzezaniem i prześcieradłami egipskiemi.

7:17  Potrząsnęłam pokój swój myrrą, aloesem, i cynamonem.

7:18  Pójdźże, opójmy się miłością aż do poranku, ucieszmy się miłością.

7:19  Boć męża mego w domu niemasz; pojechał w drogę daleką.

7:20  Worek pieniędzy wziął z sobą; dnia pewnego wróci się do domu swego.

7:21  I nakłoniła go wielą słów swoich, a łagodnością warg swoich zniewoliła go.

7:22  Wnet poszedł za nią, jako wół, gdy go na rzeź wiodą, a jako głupi do pęta, którem karany bywa.

7:23  I przebiła strzałą wątrobę jego; kwapił się jako ptak do sidła, nie wiedząc, iż je zgotowano na duszę jego.

7:24  Przetoż teraz, synowie! słuchajcie mię, a bądźcie pilni powieści ust moich.

7:25  Niechaj się nie uchyla za drogami jej serce twoje, ani się tułaj po ścieszkach jej.

7:26  Albowiem wielu zraniwszy poraziła, i mocarze wszyscy pozabijani są od niej.

7:27  Dom jej jest jako drogi piekielne, wiodące do gmachów śmierci.

Chapter 8

8:1  Izali mądrość nie woła, i roztropność nie wydaje głosu swego?

8:2  Na wierzchu wysokich miejsc, przy drodze i na rozstaniu dróg stoi.

8:3  U bram, kędy się chodzi do miasta, i w wejściu u drzwi woła, mówiąc:

8:4  Na was wołam, o mężowie! a głos mój obracam do synów ludzkich.

8:5  Zrozumijcie prostacy ostrożność, a głupi zrozumijcie sercem.

8:6  Słuchajcie; bo o wielkich rzeczach będę mówił, a otworzenie warg moich opowie szczerość.

8:7  Zaisteć prawdę mówią usta moje, a niezbożność obrzydliwością jest wargom moim.

8:8  Sprawiedliwe są wszystkie słowa ust moich; nie masz w nich nic nieprawego ani przewrotnego.

8:9  Wszystkie są prawe rozumnemu, a uprzejme tym, którzy znajdują umiejętność.

8:10  Przyjmijcież ćwiczenie moje, a nie srebro, a umiejętność raczej, niż złoto wyborne.

8:11  Albowiem lepsza jest mądrość niż perły, także wszystkie pożądane rzeczy nie porównają z nią.

8:12  Ja mądrość mieszkam z roztropnością,i umiejętność ostrożności wynajduję.

8:13  Bojaźń Pańska jest, mieć w nienawiści złe. Ja nienawidzę pychy, wysokomyślności, i drogi złej, i ust przewrotnych.

8:14  Przy mnie jest rada, i prawdziwa mądrość; jam jest roztropność, a moc jest moja.

8:15  Przez mię królowie królują, i książęta stanowią sprawiedliwość.

8:16  Przez mię książęta panują, i wielmożnymi są wszyscy sędziowie ziemi.

8:17  Ja miłuję tych, którzy mię miłują; a którzy mię szukają rano, znajdują mię.

8:18  Bogactwo i sława przy mnie jest; majętność trwała i sprawiedliwość.

8:19  Lepszy jest owoc mój, niż złoto, i niż najkosztowniejsze złoto, a dochody moje lepsze, niż srebro wyborne.

8:20  Prowadzę ścieszką sprawiedliwości, pośrodkiem ścieżek sądu,

8:21  Abym tym, którzy mię miłują, dała w dziedzictwo majętność wieczną, i skarby ich napełniła.

8:22  Pan mię miał przy początku drogi swej, przed sprawami swemi, przed wszystkiemi czasy.

8:23  Przed wieki jestem zrządzona, przed początkiem; pierwej niż była ziemia;

8:24  Gdy jeszcze nie było przepaści, spłodzonam jest, gdy jeszcze nie było źródeł opływających wodami.

8:25  Pierwej niż góry założone były, niż były pagórki, spłodzonam jest.

8:26  Jeszcze był nie uczynił ziemi, i równin, ani początku prochu okręgu ziemskiego.

8:27  Gdy gotował niebiosa, tamem była; gdy rozmierzał okrągłość nad przepaściami;

8:28  Gdy utwierdzał obłoki w górze, i umacniał źródła przepaści;

8:29  Gdy zakładał morzu granice jego, i wodom, aby nie przestępowały rozkazania jego; gdy rozmierzał grunty ziemi:

8:30  Tedym była u niego jako wychowaniec, i byłam uciechą jego na każdy dzień, grając przed nim na każdy czas.

8:31  Gram na okręgu ziemi jego, a rozkoszy moje, mieszkać z synami ludzkimi.

8:32  Słuchajcież mię tedy teraz, synowie! albowiem błogosławieni, którzy strzegą dróg moich.

8:33  Słuchajcie ćwiczenia, nabądźcie rozumu, a nie cofajcie się.

8:34  Błogosławiony człowiek, który mię słucha, czując u wrót moich na każdy dzień, a strzegąc podwoi drzwi moich.

8:35  Bo kto mię znajduje, znajduje żywot, a otrzymuje łaskę od Pana.

8:36  Ale kto grzeszy przeciwko mnie, krzywdę czyni duszy swojej; wszyscy, którzy mię nienawidzą, miłują śmierć.

Chapter 9

9:1  Mądrość zbudowała dom swój, i wyciosała siedm słupów swoich;

9:2  Pobiła bydło swoje, roztworzyła wino swoje, i stół swój przygotowała;

9:3  A rozesłała dzieweczki swoje, woła na wierzchach najwyższych miejsc w mieście, mówiąc:

9:4  Ktokolwiek jest prostakiem, wstąp sam; a do głupich mówi:

9:5  Pójdźcie, jedzcie chleb mój, i pijcie wino, którem roztworzyła.

9:6  Opuśćcie prostotę, a będziecie żyli, a chodźcie drogą roztropności.

9:7  Kto strofuje naśmiewcę, odnosi hańbę; a kto strofuje niezbożnika, odnosi zelżywość.

9:8  Nie strofuj naśmiewcy, aby cię nie miał w nienawiści; strofuj mądrego, a będzie cię miłował.

9:9  Uczyń to mądremu, a mędrszym będzie; naucz sprawiedliwego, a będzie umiejętniejszym.

9:10  Początek mądrości jest bojaźń Pańska, a umiejętność świętych jest rozum.

9:11  Bo przez mię rozmnożą się dni twoje, i przedłużą się lata żywota.

9:12  Będzieszli mądrym, sobie będziesz mądrym; a jeźli naśmiewcą, ty sam szkodę odniesiesz.

9:13  Niewiasta głupia świegotliwa jest, prostaczka, i nic nieumiejąca;

9:14  A siedzi u drzwi domu swego na stołku, na miejscach wysokich w mieście,

9:15  Aby wołała na idących drogą, którzy prosto idą ścieszkami swemi, mówiąc:

9:16  Ktokolwiek jest prostakiem, wstąp sam; a do głupiego mówi:

9:17  Wody kradzione słodsze są, a chleb pokątny smaczniejszy.

9:18  Ale prostak nie wie, że tam są umarli, a ci, których wezwała, są w głębokościach grobu.

Chapter 10

10:1  Syn mądry rozwesela ojca: ale syn głupi smutkiem jest matki swojej.

10:2  Nie pomogą skarby niezbożności; ale sprawiedliwość wyrywa od śmierci.

10:3  Nie dopuści Pan łaknąć duszy sprawiedliwego; ale majętność niezbożników rozproszy.

10:4  Do nędzy przywodzi ręka zdradliwa; ale ręka pracowita ubogaca.

10:5  Kto zbiera w lecie, jest syn roztropny; kto dosypia we żniwa, jest syn pohańbienia.

10:6  Błogosławieństwo jest nad głową sprawiedliwego; ale usta bezbożnych pokrywają nieprawość.

10:7  Błogosławiona jest pamiątka sprawiedliwego; ale imię niezbożnych śmierdzi.

10:8  Mądre serce przyjmuje przykazanie; ale głupi od warg swoich upadnie.

10:9  Kto chodzi w szczerości, chodzi bezpiecznie; ale kto jest przewrotnym w drogach swoich, wyjawion będzie.

10:10  Kto mruga okiem, przynosi frasunek, ale głupi od warg swoich upadnie.

10:11  Usta sprawiedliwego są źródło żywota; ale usta niezbożników pokrywają nieprawość.

10:12  Nienawiść wzbudza swary; ale miłość wszystkie przestępstwa pokrywa.

10:13  W wargach roztropnego znajduje się mądrość; ale kij na grzbiecie szalonego.

10:14  Mądrzy tają umiejętność; ale usta głupiego bliskie upadku.

10:15  Majętność bogatego jest miastem jego mocnem; ale nędza jest ubogich zniszczeniem.

10:16  Praca sprawiedliwego jest ku żywotowi; ale dochód niepobożnych jest ku grzechowi.

10:17  Ścieszką żywota idzie, kto przyjmuje karność; ale kto gardzi strofowaniem, w błąd się zawodzi.

10:18  Kto pokrywa nienawiść wargami kłamliwemi, i kto rozgłasza hańbę, głupi jest.

10:19  Wielomowność nie bywa bez grzechu; ale kto powściąga wargi swoje, ostrożny jest.

10:20  Srebro wyborne jest język sprawiedliwego; ale serce niezbożnych za nic nie stoi.

10:21  Wargi sprawiedliwego wiele ich żywią; ale głupi dla głupstwa umierają.

10:22  Błogosławieństwo Pańskie ubogaca, a nie przynosi z sobą utrapienia.

10:23  Za śmiech sobie ma głupi, popełnić niecnotę, ale mąż roztropny dzierży się mądrości.

10:24  Czego się boi niezbożnik, to nań przychodzi; ale czego żądają sprawiedliwi, Bóg im daje.

10:25  Jako przemija wicher, tak się niepobożni nie ostoją; ale sprawiedliwy ma grunt wieczny.

10:26  Jako ocet zębom, i jako dym oczom, tak jest leniwy tym, którzy go posyłają.

10:27  Bojaźń Pańska dni przyczynia; ale lata niezbożnego ukrócone bywają.

10:28  Oczekiwanie sprawiedliwych jest wesele, ale nadzieja niezbożnych zginie.

10:29  Droga Pańska jest mocą szczeremu; ale strachem tym, którzy broją złości.

10:30  Sprawiedliwy się na wieki nie poruszy; ale niezbożnicy nie będą mieszkali na ziemi.

10:31  Usta sprawiedliwego rozmnażają mądrość; ale język przewrotny będzie wycięty.

10:32  Wargi sprawiedliwego znają, co się Bogu podoba; ale usta niepobożnych są przewrotne.

Chapter 11

11:1  Waga fałszywa obrzydliwością jest Panu; ale gwichty sprawiedliwe podobają mu się.

11:2  Za pychą przychodzi hańba; ale przy pokornych jest mądrość.

11:3  Szczerość ludzi cnotliwych prowadzi ich; ale przewrotność przestępców potraci ich.

11:4  Niepomogą bogactwa w dzień gniewu; ale sprawiedliwość wybawia od śmierci.

11:5  Sprawiedliwość uprzejmego sprawuje drogę jego; lecz bezbożny dla bezbożności swojej upada.

11:6  Sprawiedliwość uprzejmych wybawia ich: ale przewrotni w złościach pojmani bywają.

11:7  Gdy umiera człowiek niepobożny, ginie nadzieja jego, a oczekiwanie mocarzy niszczeje.

11:8  Sprawiedliwy z ucisku wybawiony bywa; ale niepobożny przychodzi na miejsce jego.

11:9  Obłudnik usty kazi przyjaciela swego; ale sprawiedliwi umiejętnością wybawieni bywają.

11:10  Z szczęścia sprawiedliwych miasto się weseli; a gdy giną niezbożni, bywa radość.

11:11  Dla błogosławieństwa sprawiedliwych bywa wywyższone miasto; ale dla ust niepobożnych bywa wywrócone.

11:12  Głupi gardzi bliźnim swym; ale mąż roztropny milczy.

11:13  Obmówca obchodząc objawia tajemnice; ale kto jest wiernego serca, tai zwierzonej rzeczy.

11:14  Gdzie niemasz dostatecznej rady, lud upada; ale gdzie wiele radców, tam jest wybawienie.

11:15  Bardzo sobie szkodzi, kto za obcego ręczy; ale kto się chroni rękojemstwa, bezpieczen jest.

11:16  Niewiasta uczciwa dostępuje sławy, a mocarze mają bogactwa.

11:17  Człowiek uczynny dobrze czyni duszy swej; ale okrutnik trapi ciało swoje.

11:18  Niezbożnik czyni dzieło omylne; ale kto sieje sprawiedliwość, ma zapłatę trwałą.

11:19  Jako sprawiedliwość jest ku żywotowi, tak kto naśladuje złości, bliski jest śmierci.

11:20  Obrzydliwością są Panu przewrotni sercem; ale mu się podobają, którzy żyją bez zmazy.

11:21  Złośnik, choć sobie innych na pomoc weźmie, pomsty nie ujdzie; ale nasienie sprawiedliwych zachowane będzie.

11:22  Niewiasta piękna a głupia jest jako kolce złote w pysku u świni.

11:23  Żądza sprawiedliwych jest zawżdy ku dobremu; ale oczekiwanie niepobożnych, popędliwość.

11:24  Nie jeden udziela szczodrze, a wżdy mu przybywa; a drugi skąpi więcej niż trzeba, a wżdy ubożeje.

11:25  Człowiek szczodrobliwy bywa bogatszy; a kto nasyca, sam też będzie nasycony.

11:26  Kto zatrzymuje zboże, tego lud przeklina; ale błogosławieństwo nad głową tego, który je sprzedaje.

11:27  Kto pilnie szuka dobrego, nabywa przyjaźni; ale kto szuka złego, przyjdzie nań.

11:28  Kto ufa w bogactwach swych, ten upadnie; ale sprawiedliwi jako latorośl zielenieć się będą.

11:29  Kto czyni zamięszanie w domu swoim, odziedziczy wiatr, a głupi musi służyć mądremu.

11:30  Owoc sprawiedliwego jest drzewo żywota; a kto naucza ludzi, mądry jest.

11:31  Oto jeźli się sprawiedliwemu na ziemi nagroda staje, tedy daleko więcej niezbożnemu i grzesznikowi.

Chapter 12

12:1  Kto miłuje ćwiczenie, miłuje umiejętność; a kto ma w nienawiści karność, głupim jest.

12:2  Dobry odniesie łaskę od Pana; ale męża który złe myśli, Bóg potępi.

12:3  Nie zmocni się człowiek z niezbożności; ale korzeń sprawiedliwych nie będzie poruszony.

12:4  Żona stateczna koroną jest męża swego; ale która go do hańby przywodzi, jest jako zgniłość w kościach jego.

12:5  Myśli sprawiedliwych są prawe: ale rady niepobożnych zdradliwe.

12:6  Słowa niepobożnych czyhają na krew; ale usta sprawiedliwych wybawiają ich.

12:7  Niepobożni podwróceni bywają, tak, że ich niestaje; ale dom sprawiedliwych zostaje.

12:8  Z rozumu swego mąż chwalony bywa; ale kto jest przewrotnego serca, wzgardzony będzie.

12:9  Lepszy jest człowiek podły, który ma sługę, niżeli chlubny, któremu nie staje chleba.

12:10  Sprawiedliwy ma na pieczy żywot bydlątka swego; ale serce niepobożnych okrutne jest.

12:11  Kto sprawuje ziemię swoję, chlebem nasycony bywa; ale kto naśladuje próżnujących, głupi jest.

12:12  Niepobożny pragnie obrony przeciw nieszczęściu; ale korzeń sprawiedliwych daje ją.

12:13  W przestępstwie warg upląta się złośnik; ale sprawiedliwy z ucisku wychodzi.

12:14  Z owocu ust każdy będzie nasycony dobrem, a nagrodę spraw rąk jego Bóg mu odda.

12:15  Droga głupiego zda się prosta przed oczyma jego; ale kto słucha rady, mądrym jest.

12:16  Gniew głupiego zaraz poznany bywa; ale ostrożny pokrywa hańbę swoję.

12:17  Kto mówi prawdę, opowiada sprawiedliwość; ale świadek kłamliwy mówi zdradę.

12:18  Znajdzie takowego, co mówi słowa jako miecz przerażające; ale język mądrych jest lekarstwem.

12:19  Wargi prawdomówne utwierdzone będą na wieki; ale króciuchno trwa język kłamliwy.

12:20  Zdrada jest w sercu tych, którzy złe myślą; ale którzy radzą do pokoju, mają wesele.

12:21  Nie spotka sprawiedliwego żadne nieszczęście; ale niezbożnicy pełni będą złego.

12:22  Obrzydliwością są Panu wargi kłamliwe; ale czyniący prawdę podobają mu się.

12:23  Człowiek ostrożny tai umiejętność; ale serce głupich wywołuje głupstwo.

12:24  Ręka pracowitych będzie panowała; ale zdradliwa będzie dań dawała.

12:25  Frasunek w sercu człowieczem poniża je; ale powieść dobra uwesela je.

12:26  Zacniejszy jest nad bliźniego swego sprawiedliwy; ale droga niezbożnych zawodzi ich.

12:27  Nie upiecze chytry obłowu swojego; ale człowiek pilny majętności kosztownych nabędzie.

12:28  Na ścieszce sprawiedliwości żywot, a na drodze ścieszki jej niemasz śmierci.

Chapter 13

13:1  Syn mądry przyjmuje ćwiczenie ojcowskie, ale naśmiewca nie słucha strofowania.

13:2  Każdy będzie pożywał dobrego z owocu ust swoich; ale dusza przewrotnych krzywdy pożywać będzie.

13:3  Kto strzeże ust swych, strzeże duszy swojej; kto lekkomyślnie otwiera wargi swe, będzie starty.

13:4  Dusza leniwego żąda, a nic nie ma; ale dusza pracowitych zbogaci się.

13:5  Słowa kłamliwego nienawidzi sprawiedliwy; ale niezbożny staje się obrzydliwym i shańbionym.

13:6  Sprawiedliwość strzeże tego, który żyje bez zmazy; ale niezbożność podwraca grzesznika.

13:7  Znajduje się taki co się czyni bogatym, a nie ma nic; i taki, co się czyni ubogim, choć ma wiele bogactw.

13:8  Okup żywota człowieczego jest bogactwo jego; ale ubogi nie słucha łajania.

13:9  Światłość sprawiedliwych jasna: ale pochodnia bezbożnych zgaśnie.

13:10  Samą tylko pychą człowiek zwady wszczyna, ale przy tych, co radę przyjmują, jest mądrość.

13:11  Bogactwa źle nabyte umniejszą się; ale kto je zgromadza ręką swą, przyczynia ich.

13:12  Nadzieja długa wątli serce; ale żądość wypełniona jest drzewem żywota.

13:13  Kto gardzi słowem Bożem, sam sobie szkodzi; ale kto się boi przykazania jego, odniesie nagrodę.

13:14  Nauka mądrego jest źródłem żywota ku ochronieniu się sideł śmierci.

13:15  Rozum dobry daje łaskę; ale droga przewrotnych jest przykra.

13:16  Każdy ostrożny umiejętnie sobie poczyna; ale głupi rozpościera głupstwo.

13:17  Poseł niezbożny upada we złe; ale poseł wierny jest lekarstwem.

13:18  Ubóstwo i zelżywość przyjdzie na tego, który się wyłamuje z karności; ale kto przestrzega upominania, wysławiony będzie.

13:19  Żądność wypełniona słodka jest duszy; ale odstąpić od złego, głupim jest obrzydliwością.

13:20  Kto chodzi z mądrymi, mądrym będzie; ale kto towarzyszy z głupimi, startym będzie.

13:21  Nieszczęście grzeszników ściga; ale sprawiedliwym Bóg dobrem nagrodzi.

13:22  Dobry człowiek zostawia dziedzictwo synom synów swoich; ale majętność grzesznika sprawiedliwemu zachowana bywa.

13:23  Obfita żywność na roli ubogich, a drugi ginie przez nieroztropność.

13:24  Kto zawściąga rózgi swej, ma w nienawiści syna swego; ale kto go miłuje, wczas go karze.

13:25  Sprawiedliwy je, i nasyca duszę swoję; ale żołądek niezbożnych niedostatek cierpi.

Chapter 14

14:1  Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.

14:2  Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.

14:3  W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.

14:4  Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.

14:5  Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.

14:6  Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.

14:7  Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.

14:8  Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.

14:9  Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.

14:10  Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.

14:11  Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.

14:12  Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.

14:13  Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.

14:14  Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.

14:15  Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.

14:16  Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.

14:17  Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.

14:18  Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.

14:19  źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.

14:20  Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.

14:21  Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.

14:22  Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.

14:23  W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.

14:24  Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.

14:25  Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.

14:26  Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.

14:27  Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.

14:28  W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.

14:29  Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.

14:30  Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.

14:31  Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.

14:32  Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.

14:33  W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.

14:34  Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.

14:35  Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.

Chapter 15

15:1  Odpowiedź łagodna uśmierza gniew; ale słowa przykre wzruszają popędliwość.

15:2  Język mądrych zdobi umiejętność; ale usta głupich wywierają głupstwo.

15:3  Na każdem miejscu oczy Pańskie upatrują złe i dobre.

15:4  Zdrowy język jest drzewo żywota; ale przewrotność z niego jest jako zdruzgotanie od wiatru.

15:5  Głupi gardzi karaniem ojca swego; ale kto przyjmuje napomnienie, stanie się ostrożnym.

15:6  W domu sprawiedliwego jest dostatek wielki; ale w dochodach niepobożnego zamięszanie.

15:7  Wargi mądrych sieją umiejętność; ale serce głupich nie tak.

15:8  Ofiara niepobożnych jest obrzydliwością Panu; ale modlitwa szczerych podoba mu się.

15:9  Obrzydliwością Panu jest droga bezbożnego, ale tego, co idzie za sprawiedliwością, miłuje.

15:10  Karanie srogie należy temu, co opuszcza drogę; a kto ma w nienawiści karność, umrze.

15:11  Piekło i zatracenie są przed Panem; jakoż daleko więcej serca synów ludzkich.

15:12  Naśmiewca nie miłuje tego, który go karze, ani do mądrych przychodzi.

15:13  Serce wesołe uwesela twarz; ale dla żałości serca duch strapiony bywa.

15:14  Serce rozumne szuka umiejętności; ale usta głupich karmią się głupstwem

15:15  Wszystkie dni ubogiego są złe; ale kto jest wesołego serca, ma gody ustawiczne.

15:16  Lepsza jest trocha w bojaźni Pańskiej , niżeli skarb wielki z kłopotem.

15:17  Lepszy jest pokarm z jarzyny, gdzie jest miłość, niżeli z karmnego wołu, gdzie jest nienawiść.

15:18  Mąż gniewliwy wszczyna swary; ale nierychły do gniewu uśmierza zwady.

15:19  Droga leniwego jest jako płot cierniowy, ale ścieszka szczerych jest równa.

15:20  Syn mądry uwesela ojca; ale głupi człowiek lekce waży matkę swoję.

15:21  Głupstwo jest weselem głupiemu, ale człowiek roztropny prostuje drogę swoję.

15:22  Gdzie niemasz rady, rozsypują się myśli; ale w mnóstwie radców ostoją się.

15:23  Weseli się człowiek z odpowiedzi ust swoich: bo słowo według czasu wyrzeczone, o jako jest dobre!

15:24  Drogę żywota rozumny ma ku górze, aby się uchronił piekła głębokiego.

15:25  Pan wywróci dom pysznych; ale wdowy granicę utwierdzi.

15:26  Myśli złego są obrzydliwością Panu! ale powieści czystych są przyjemne.

15:27  Kto chciwie naśladuje łakomstwa, zamięszanie czyni w domu swoim; ale kto ma w nienawiści dary, będzie żył.

15:28  Serce sprawiedliwego przemyśliwa, co ma mówić; ale usta niepobożnych wywierają złe rzeczy.

15:29  Dalekim jest Pan od niepobożnych; ale modlitwę sprawiedliwych wysłuchiwa.

15:30  Światłość oczów uwesela serce, a wieść dobra tuczy kości.

15:31  Ucho, które słucha karności żywota, w pośrodku mądrych mieszkać będzie.

15:32  Kto uchodzi ćwiczenia, zaniedbywa duszy swojej; ale kto przyjmuje karanie, ma rozum.

15:33  Bojaźń Pańska jest ćwiczenie się w mądrości, a sławę uprzedza poniżenie.

Chapter 16

16:1  Człowiek sporządza myśli serca swego; ale od Pana jest odpowiedź języka.

16:2  Wszystkie drogi człowiecze zdadzą się być czyste przed oczyma jego; ale Pan jest, który waży serca.

16:3  Włóż na Pana sprawy twe, a będą utwierdzone zamysły twoje.

16:4  Pan dla siebie samego wszystko sprawił, nawet i niezbożnika na dzień zły.

16:5  Obrzydliwością jest Panu każdy wyniosłego serca; który choć sobie innych na pomoc weźmie, nie ujdzie pomsty.

16:6  Miłosierdziem i prawdą oczyszczona bywa nieprawość, a w bojaźni Pańskiej odstępujemy od złego.

16:7  Gdy się podobają Panu drogi człowieka, i nieprzyjaciół jego do zgody z nim przywodzi.

16:8  Lepsza jest trocha z sprawiedliwością, niż wiele dochodów niesprawiedliwych.

16:9  Serce człowiecze rozrządza drogi swe; ale Pan sprawuje kroki jego.

16:10  Sprawiedliwy rozsądek jest w wargach królewskich; w sądzie nie błądzą usta jego.

16:11  Waga i szale są ustawą Pańską, a wszystkie gwichty sprawiedliwe w worku są za sprawą jego.

16:12  Obrzydliwością jest królom czynić niezbożność; bo sprawiedliwością stolica umocniona bywa.

16:13  Przyjemne są królom wargi sprawiedliwe, a szczerych w mowie miłują.

16:14  Gniew królewski jest posłem śmierci; ale mąż mądry ubłaga go.

16:15  W jasności twarzy królewskiej jest żywot, a łaska jego jest jako obłok z deszczem późnym.

16:16  Daleko lepiej jest nabyć mądrości, niżeli złota najczystszego; a nabyć roztropności lepiej, niż srebra.

16:17  Gościniec uprzejmych jest odstąpić od złego; strzeże duszy swej, kto strzeże drogi swojej.

16:18  Przed zginieniem przychodzi pycha, a przed upadkiem wyniosłość ducha.

16:19  Lepiej jest być uniżonego ducha z pokornymi, niżeli dzielić korzyści z pysznymi.

16:20  Kto ma wzgląd na słowa, znajduje dobre; a kto ufa w Panu, błogosławiony jest.

16:21  Kto jest mądrego serca, słynie rozumnym, a słodkość warg przydaje nauki.

16:22  Zdrój żywota jest roztropność tym, którzy ją mają; ale umiejętność głupich jest głupstwem.

16:23  Serce mądrego roztropnie sprawuje usta swoje, a wargami swemi przydaje nauki.

16:24  Powieści wdzięczne są jako plastr miodu, słodkością duszy, a lekarstwem kościom.

16:25  Zda się podczas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej pewna droga na śmierć.

16:26  Człowiek pracowity pracuje sobie; bo go pobudzają usta jego.

16:27  Człowiek niezbożny wykopuje złe, a w wargach jego jako ogień pałający.

16:28  Mąż przewrotny rozsiewa zwady, a klatecznik rozłącza przyjaciół.

16:29  Mąż okrutny przewabia bliźniego swego, i wprowadza go na drogę niedobrą.

16:30  Kto mruga oczyma swemi, zmyśla przewrotności; a kto rucha wargami swemi, broi złe.

16:31  Koroną chwały jest sędziwość; znajduje się na drodze sprawiedliwości.

16:32  Lepszy jest nierychły do gniewu, niżeli mocarz; a kto panuje sercu swemu, lepszy jest, niżeli ten, co dobył miasta.

16:33  Los na łono rzucają; ale od Pana jest wszystko rozrządzenie jego.

Chapter 17

17:1  Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.

17:2  Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.

17:3  Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.

17:4  Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.

17:5  Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.

17:6  Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.

17:7  Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.

17:8  Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.

17:9  Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.

17:10  Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.

17:11  Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.

17:12  Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.

17:13  Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.

17:14  Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.

17:15  Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.

17:16  Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?

17:17  Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.

17:18  Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.

17:19  Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.

17:20  Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.

17:21  Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.

17:22  Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.

17:23  Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.

17:24  Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.

17:25  Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.

17:26  Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.

17:27  Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.

17:28  Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.

Chapter 18

18:1  Człowiek swej myśli, szuka tego, co mu się podoba, a w każdą rzecz wtrąca się.

18:2  Nie kocha się głupi w roztropności, ale w tem, co mu objawia serce jego.

18:3  Gdy przychodzi niezbożny, przychodzi też wzgarda, a z mężem lekkomyślnym urąganie.

18:4  Słowa ust męża mądrego są jako wody głębokie, a źródło mądrości jako potok wylewający.

18:5  Nie dobra to, mieć wzgląd na osobę niezbożnego, aby był podwrócony sprawiedliwy w sądzie.

18:6  Wargi głupiego zmierzają do swaru, a usta jego do bitwy wyzywają.

18:7  Usta głupiego są upadkiem jego, a wargi jego sidłem duszy jego.

18:8  Słowa obmówcy są jako słowa zranionych, a wszakże przenikają do wnętrzności żywota.

18:9  Kto niedbały w sprawach swoich, bratem jest utratnika.

18:10  Imię Pańskie jest mocną wieżą; sprawiedliwy się do niej uciecze, a wywyższony będzie.

18:11  Majętność bogatego jest miastem jego mocnem, a jako mur wysoki w myśli jego.

18:12  Przed upadkiem podnosi się serce człowiecze, a sławę uprzedza poniżenie.

18:13  Kto odpowiada, pierwej niż wysłucha, głupstwo to jego i zelżywość.

18:14  Duch męża znosi niemoc swoję; ale ducha utrapionego któż zniesie?

18:15  Serce rozumne nabywa umiejętności, a ucho mądrych szuka jej.

18:16  Dar człowieczy plac mu czyni, i przed wielmożnych przywodzi go.

18:17  Sprawiedliwym zda się ten, kto pierwszy w sprawie swojej; ale gdy przychodzi bliźni jego, dochodzi go.

18:18  Los uśmierza zwady, i między możnymi rozsądek czyni.

18:19  Brat krzywdą urażony trudniejszy nad miasto niedobyte, a swary są jako zawory u pałacu.

18:20  Z owocu ust każdego nasycon bywa żywot jego; urodzajem warg swych będzie nasycony.

18:21  Śmierć i żywot jest w mocy języka, a kto go miłuje, będzie jadł owoce jego.

18:22  Kto znalazł żonę, znalazł rzecz dobrą, i dostąpił łaski od Pana.

18:23  Ubogi pokornie mówi; ale bogaty odpowiada surowie.

18:24  Człowiek, który ma przyjaciół, ma się obchodzić po przyjacielsku, ponieważ przyjaciel bywa przychylniejszy nad brata.

Chapter 19

19:1  Lepszy jest ubogi, który chodzi w uprzejmości swej, niżeli przewrotny w wargach swoich, który jest głupim.

19:2  Zaiste duszy bez umiejętności nie dobrze, a kto jest prędkich nóg, potknie się.

19:3  Głupstwo człowiecze podwraca drogę jego, a przecie przeciwko Panu zapala się gniewem serce jego.

19:4  Bogactwa przyczyniają wiele przyjaciół; ale ubogi od przyjaciela swego odłączony bywa.

19:5  Fałszywy świadek nie będzie bez pomsty; a kto mówi kłamstwo, nie ujdzie.

19:6  Wielu się ich uniża przed księciem, a każdy jest przyjacielem mężowi szczodremu.

19:7  Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go; daleko więcej inni przyjaciele jego oddalają się od niego; woła za nimi, a niemasz ich.

19:8  Nabywa rozumu, kto miłuje duszę swoję, a strzeże roztropności, aby znalazł co dobrego.

19:9  Świadek fałszywy nie będzie bez pomsty; a kto mówi kłamstwo, zginie.

19:10  Nie przystoi głupiemu rozkosz, ani słudze panować nad książętami.

19:11  Rozum człowieczy zawściąga gniew jego, a ozdoba jego jest mijać przestępstwo.

19:12  Zapalczywość królewska jest jako ryk lwięcia; ale łaska jego jest jako rosa na trawie.

19:13  Syn głupi jest utrapieniem ojcu swemu, a żona swarliwa jest jako ustawiczne kapanie przez dach.

19:14  Dom i majętność dziedzictwem przypada po rodzicach; ale żona roztropna jest od Pana.

19:15  Lenistwo przywodzi twardy sen, a dusza gnuśna będzie łaknęła.

19:16  Kto strzeże przykazania, strzeże duszy swojej; ale kto gardzi drogami swemi, zginie.

19:17  Panu pożycza, kto ma litość nad ubogim, a on mu za dobrodziejstwo jego odda.

19:18  Karz syna swego, póki o nim nadzieja, a zabiegając zginieniu jego niech mu nie folguje dusza twoja.

19:19  Wielki gniew okazuj, kiedy odpuszczasz karanie, grożąc mu, ponieważ odpuszczasz, że potem srożej karać będziesz.

19:20  Słuchaj rady, a przyjmuj karność, abyś kiedyżkolwiek był mądrym.

19:21  Wiele jest myśli w sercu człowieczem; ale rada Pańska, ta się ostoi.

19:22  Pożądana rzecz człowiekowi dobroczynność jego, ale lepszy jest ubogi, niż mąż kłamliwy.

19:23  Bojażń Pańska prowadzi do żywota, a kto ją ma, w obfitości mieszka, i nie spotka go nieszczęście.

19:24  Leniwy kryje rękę swą pod pachę, i do ust swych nie podnosi jej.

19:25  Bij naśmiewcę, żeby prostak był ostrożniejszym; a roztropnego sfukaj, żeby zrozumiał umiejętność.

19:26  Syn wstyd i hańbę zadawający, ojca gubi i matkę wygania.

19:27  Synu mój! przestań słuchać nauki, któraby cię odwodziła od mów rozumnych.

19:28  Świadek złośliwy pośmiewa się z sądu, a usta niezbożnych połykają nieprawość.

19:29  Sądy są na pośmiewców zgotowane, a guzy na grzbiet głupich.

Chapter 20

20:1  Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.

20:2  Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.

20:3  Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.

20:4  Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.

20:5  Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.

20:6  Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?

20:7  Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.

20:8  Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.

20:9  Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?

20:10  Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.

20:11  Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.

20:12  Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.

20:13  Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.

20:14  Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.

20:15  Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.

20:16  Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.

20:17  Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.

20:18  Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.

20:19  Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.

20:20  Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.

20:21  Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.

20:22  Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.

20:23  Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.

20:24  Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?

20:25  Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.

20:26  Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.

20:27  Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.

20:28  Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.

20:29  Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.

20:30  Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.

Chapter 21

21:1  Serce królewskie jest w ręce Pańskiej jako potoki wód; kędy chce, nakłoni je.

21:2  Wszelka droga człowieka prosta jest przed oczyma jego; ale Pan, jest który serca waży.

21:3  Czynić sprawiedliwość i sąd, bardziej się Panu podoba, niżeli ofiara.

21:4  Wyniosłość oczu i nadętość serca, i oranie niepobożnych są grzechem.

21:5  Myśli pracowitego pewne dostatki przynoszą; ale każdego skwapliwego przynoszą pewną nędzę.

21:6  Zebrane skarby językiem kłamliwym są marnością pomijającą tych, którzy szukają śmierci.

21:7  Drapiestwo niezbożnych potrwoży ich; bo nie chcieli czynić to, co było sprawiedliwego.

21:8  Mąż, którego droga przewrotna, obcym jest; ale sprawa czystego jest prosta.

21:9  Lepiej jest mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

21:10  Dusza niezbożnego pragnie złego, a przyjaciel jego nie bywa wdzięczny w oczach jego.

21:11  Gdy karzą naśmiewcę, prostak mędrszym bywa; a gdy roztropnie postępują z mądrym, przyjmuje naukę.

21:12  Bóg daje przestrogę sprawiedliwemu na domie niezbożnika, który podwraca niezbożnych dla złości ich.

21:13  Kto zatula ucho swe na wołanie ubogiego, i on sam będzie wołał, a nie będzie wysłuchany.

21:14  Dar potajemnie dany uśmierza zapalczywość, i upominek w zanadrza włożony gniew wielki uspokaja.

21:15  Radość się mnoży sprawiedliwemu, gdy się sąd odprawuje; ale strach tym, którzy czynią nieprawość.

21:16  Człowiek błądzący z drogi mądrości w zebraniu umarłych odpoczywać będzie.

21:17  Mąż, który dobrą myśl miłuje, staje się ubogim; a kto miłuje wino i olejki, nie zbogaci się.

21:18  Niezbożnik będzie okupem za sprawiedliwego, a za uprzejmych przewrotnik.

21:19  Lepiej mieszkać w ziemi pustej, niż z żoną swarliwą i gniewliwą.

21:20  Skarb pożądany i olej są w przybytku mądrego; ale głupi człowiek pożera go.

21:21  Kto naśladuje sprawiedliwości i miłosierdzia, znajduje żywot, sprawiedliwość i sławę.

21:22  Mądry ubiega miasto mocarzy, a burzy potęgę ufności ich.

21:23  Kto strzeże ust swoich i języka swego, strzeże od ucisków duszy swojej.

21:24  Hardego i pysznego imię jest naśmiewca, który wszysko poniewoli i z pychą czyni.

21:25  Leniwego żądość zabija; bo ręce jego robić nie chcą.

21:26  Każdego dnia pała pożądliwością; ale sprawiedliwy udziela, a nie szczędzi.

21:27  Ofiara niepobożnych jest obrzydliwością , a dopieroż gdyby ją w grzechu ofiarował.

21:28  Świadek fałszywy zaginie; ale mąż dobry to, co słyszy, statecznie mówić będzie.

21:29  Mąż niezbożny zatwardza twarz swoję; ale uprzejmy sam sprawuje drogę swoję.

21:30  Niemasz mądrości, ani rozumu, ani rady przeciwko Panu.

21:31  Konia gotują na dzień bitwy; ale od Pana jest wybawienie.

Chapter 22

22:1  Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.

22:2  Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.

22:3  Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.

22:4  Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.

22:5  Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.

22:6  Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.

22:7  Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.

22:8  Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.

22:9  Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.

22:10  Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.

22:11  Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.

22:12  Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.

22:13  Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.

22:14  Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.

22:15  Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.

22:16  Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.

22:17  Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;

22:18  Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;

22:19  Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.

22:20  Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,

22:21  Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.

22:22  Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.

22:23  Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.

22:24  Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,

22:25  Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.

22:26  Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;

22:27  Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?

22:28  Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.

22:29  Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.

Chapter 23

23:1  Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;

23:2  Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.

23:3  Nie pragnij łakoci jego ; bo są pokarmem obłudnym.

23:4  Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.

23:5  I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.

23:6  Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.

23:7  Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.

23:8  Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.

23:9  Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.

23:10  Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.

23:11  Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.

23:12  Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.

23:13  Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.

23:14  Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz.

23:15  Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;

23:16  I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.

23:17  Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;

23:18  Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.

23:19  Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.

23:20  Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;

23:21  Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.

23:22  Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.

23:23  Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.

23:24  Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.

23:25  Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.

23:26  Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.

23:27  Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.

23:28  Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.

23:29  Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?

23:30  Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.

23:31  Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.

23:32  Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;

23:33  Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;

23:34  I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;

23:35  Rzeczesz:Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.

Chapter 24

24:1  Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;

24:2  Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.

24:3  Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.

24:4  Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.

24:5  Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.

24:6  Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.

24:7  Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.

24:8  Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.

24:9  Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.

24:10  Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.

24:11  Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.

24:12  Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?

24:13  Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;

24:14  Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.

24:15  Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.

24:16  Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.

24:17  Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;

24:18  Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.

24:19  Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;

24:20  Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.

24:21  Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;

24:22  Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?

24:23  I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.

24:24  Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.

24:25  Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.

24:26  Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.

24:27  Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.

24:28  Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.

24:29  Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.

24:30  Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;

24:31  A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.

24:32  Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.

24:33  Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;

24:34  A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.

Chapter 25

25:1  Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

25:2  Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.

25:3  Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.

25:4  Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.

25:5  Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.

25:6  Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;

25:7  Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.

25:8  Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.

25:9  Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;

25:10  By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.

25:11  Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.

25:12  Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.

25:13  Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.

25:14  Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.

25:15  Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.

25:16  Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.

25:17  Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.

25:18  Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.

25:19  Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.

25:20  Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.

25:21  Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;

25:22  Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.

25:23  Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.

25:24  Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

25:25  Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.

25:26  Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.

25:27  Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.

25:28  Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.

Chapter 26

26:1  Jako śnieg w lecie, i jako deszcz we żniwa; tak głupiemu nie przystoi chwała.

26:2  Jako się ptak tam i sam tuła, i jako jaskółka lata: tak przeklęstwo niezasłużone nie przyjdzie.

26:3  Bicz na konia, ogłów na osła, a kij potrzebny jest na grzbiet głupiego.

26:4  Nie odpowiadaj głupiemu według głupstwa jego, abyś mu i ty nie był podobny.

26:5  Odpowiedz głupiemu według głupstwa jego, aby się sobie nie zdał być mądrym.

26:6  Jakoby nogi obciął, tak się bezprawia dopuszcza, kto się głupiemu poselstwa powierza.

26:7  Jako nierówne są golenie u chromego: tak jest powieść w ustach głupich.

26:8  Jako kiedy kto przywiązuje kamień drogi do procy: tak czyni ten, który uczciwość głupiemu wyrządza.

26:9  Jako ciernie, gdy się dostaną w rękę pijanego: tak przypowieść jest w ustach głupich.

26:10  Wielki Pan stworzył wszystko, a daje zapłatę głupiemu, daje także zapłatę przestępcom.

26:11  Jako pies wraca się do zwrócenia swego: tak głupi powtarza głupstwo swoje.

26:12  Ujrzyszli człowieka, co się sobie zda być mądrym, nadzieja o głupim lepsza jest, niżeli o nim.

26:13  Leniwy mówi: lew na drodze, lew na ulicach.

26:14  Jako się drzwi obracają na zawiasach swoich: tak leniwiec na łóżku swojem.

26:15  Leniwiec rękę kryje do zanadrzy swych, a ciężko mu jej podnosić do ust swoich.

26:16  Leniwiec zda się sobie być mędrszym, niżeli siedm odpowiadających z rozsądkiem.

26:17  Jakoby też psa za uszy łapał, kto się mimo idąc w cudzą zwadę wdaje.

26:18  Jako szalony wypuszcza iskry i strzały śmiertelne:

26:19  Tak jest każdy, który podchodzi przyjaciela swego, a mówi: Azam ja nie żartował?

26:20  Gdy niestaje drew, gaśnie ogień; tak gdy nie będzie klatecznika, ucichnie zwada.

26:21  Jako węgiel martwy służy do rozniecenia, i drwa do ognia; tak człowiek swarliwy do rozniecenia zwady.

26:22  Słowa obmówcy są jako słowa zranionych; a wszakże przenikają do wnętrzności żywota.

26:23  Wargi nieprzyjacielskie i serce złe są jako srebrna piana, którą polewają naczynie gliniane.

26:24  Ten, co kogo nienawidzi, za inszego się udaje wargami swemi; ale w sercu swojem myśli o zdradzie.

26:25  Gdyć się ochotnym mową swą ukazuje, nie wierz mu: bo siedmioraka obrzydliwość jest w sercu jego.

26:26  Nienawiść zdradliwie bywa pokryta; ale odkryta bywa złość jej w zgromadzeniu.

26:27  Kto drugiemu dół kopie, wpada weń; a kto kamień toczy, na niego się obraca.

26:28  Człowiek języka kłamliwego ma utrapienie w nienawiści, a usta łagodne przywodzą do upadku.

Chapter 27

27:1  Nie chlub się ze dnia jutrzejszego; bo nie wiesz, coć przyniesie dzień dzisiejszy.

27:2  Niechaj cię kto inny chwali, a nie usta twoje; obcy, a nie wargi twoje.

27:3  Ciężkić jest kamień, i piasek ważny; ale gniew głupiego cięższy, niż to oboje.

27:4  Okrutnyć jest gniew, i nagła popędliwość; ale przed zazdrością któż się ostoi?

27:5  Lepsza jest przymówka jawna, niżeli miłość skryta.

27:6  Lepsze są rany od przyjaciela, niż łagodne całowanie człowieka nienawidzącego.

27:7  Dusza nasycona i plastr miodu podepcze; ale głodnej duszy i gorzkość wszelaka słodka.

27:8  Jako ptak odlatuje od gniazda swojego: tak człowiek odchodzi od miejsca swego.

27:9  Jako maść i kadzenie uwesela serce: tak słodkość przyjaciela uwesela więcej, niż własna rada.

27:10  Przyjaciela twego, i przyjaciela ojca twego nie opuszczaj, a do domu brata twego nie wchodź w dzień utrapienia twego; bo lepszy sąsiad bliski, niż brat daleki.

27:11  Bądź mądrym, synu mój! a uweselaj serce moje, abym miał co odpowiedzieć temu, któryby mi urągał.

27:12  Ostrożny, upatrując złe, ukrywa się; ale prostak wprost idąc, w szkodę popada.

27:13  Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.

27:14  Temu, który przyjacielowi swemu wielkim głosem rano wstawając błogosławi, poczytane to będzie za przeklęstwo.

27:15  Kapanie ustawiczne w dzień gwałtownego deszczu, i żona swarliwa są sobie podobni;

27:16  Kto ją kryje, kryje wiatr, a wonią wyda; jako olejek wonny w prawej ręce jego.

27:17  Żelazo żelazem bywa naostrzone; tak mąż zaostrza oblicze przyjaciela swego.

27:18  Kto strzeże drzewa figowego, pożywa owocu jego; także kto strzeże pana swego, uczczony będzie.

27:19  Jako się w wodzie twarz przeciwko twarzy ukazuje: tak serce człowiecze przeciw człowiekowi.

27:20  Piekło i zatracenie nie mogą być nasycone; także i oczy ludzkie nasycić się nie mogą.

27:21  Tygiel srebra a piec złota doświadcza, a człowieka wieść sławy jego.

27:22  Choćbyś głupiego i w stępie między krupami stąporem stłukł, nie odejdzie od niego głupstwo jego.

27:23  Doglądaj pilnie dobytku twego, a miej pieczę o trzodach twoich.

27:24  Boć nie na wieki trwa bogactwo, ani korona od narodu do narodu.

27:25  Gdy wzrasta trawa, a ukazują się zioła, tedy z gór siano zbierają.

27:26  Owce będą na szaty twoje, a nagrodą polną kozły.

27:27  Nadto dostatek mleka koziego na pokarm twój, na pokarm domu twego, i na pożywienie dziewek twoich.

Chapter 28

28:1  Uciekają niezbożni, choć ich nikt nie goni: ale sprawiedliwi jako lwię młode są bez bojaźni.

28:2  Dla przestępstwa ziemi wiele bywa książąt jej; ale dla człowieka roztropnego i umiejętnego trwałe bywa państwo.

28:3  Mąż ubogi, który uciska nędznych, podobny jest dżdżowi gwałtownemu, po którym chleba nie bywa.

28:4  Którzy opuszczają zakon, chwalą niezbożnika; ale ci, którzy strzegą zakonu, są im odpornymi.

28:5  Ludzie źli nie zrozumiewają sądu; ale którzy Pana szukają, rozumieją wszystko.

28:6  Lepszy jest ubogi, który chodzi w uprzejmości swojej, niżeli przewrotny na drogach swych, chociaż jest bogaty.

28:7  Kto strzeże zakonu, jest synem roztropnym; ale kto karmi obżercę, czyni zelżywość ojcu swemu.

28:8  Kto rozmnaża majętność swoję z lichwy i z płatu, temu ją zbiera, który ubogiemu szczodrze będzie dawał.

28:9  Kto odwraca ucho swe, aby nie słuchał zakonu, i modlitwa jego jest obrzydliwością.

28:10  Kto zawodzi uprzejmych na drogę złą, w dół swój sam wpadnie; ale uprzejmi odziedziczą rzeczy dobre.

28:11  Mąż bogaty zda się sobie być mądrym; ale ubogi roztropny dochodzi go.

28:12  Gdy się radują sprawiedliwi, wielka jest sława; ale gdy powstawają niepobożni, kryje się człowiek.

28:13  Kto pokrywa przestępstwa swe, nie poszczęści mu się; ale kto je wyznaje i opuszcza, miłosierdzia dostąpi.

28:14  Błogosławiony człowiek, który się zawsze boi; ale kto zatwardza serce swoje, wpada w złe.

28:15  Pan niezbożny, panujący nad ludem ubogim jest jako lew ryczący, i jako niedźwiedź głodny.

28:16  Książę bezrozumny wielkim jest drapieżcą: ale kto nienawidzi łakomstwa, przedłuży dni swoje.

28:17  Człowieka, który gwałt czyni krwi ludzkiej, choćby i do dołu uciekał, nikt nie zatrzyma.

28:18  Kto chodzi w uprzejmości, zachowany będzie; ale przewrotny na drogach swoich oraz upadnie.

28:19  Kto sprawuje ziemię swoję, chlebem nasycony bywa; ale kto naśladuje próżnujących, ubóstwem nasycony bywa.

28:20  Mąż wierny przyczyni błogosławieństwa; ale kto się prędko chce zbogacić, nie bywa bez winy.

28:21  Mieć wzgląd na osobę, rzecz niedobra; bo nie jeden dla kęsa chleba staje się przewrotnym.

28:22  Prędko chce człowiek zazdrościwy zbogatnieć, a nie wie, iż nać niedostatek przyjdzie.

28:23  Kto strofuje człowieka, większą potem łaskę znajduje, niż ten, co pochlebia językiem.

28:24  Kto łupi ojca swego, albo matkę swoją, a mówi, iż to nie grzech: towarzyszem jest mężobójcy.

28:25  Wysokomyślny wszczyna zwadę; ale kto nadzieję ma w Panu, dostatek mieć będzie.

28:26  Kto ufa w sercu swem, głupi jest; ale kto sobie mądrze poczyna, ten ujdzie nieszczęścia .

28:27  Kto daje ubogiemu, nie będzie miał niedostatku; ale kto od niego odwraca oczy swe, wielkie przeklęstwa nań przyjdą.

28:28  Gdy niepobożni powstawają, kryje się człowiek; ale gdy giną, sprawiedliwi się rozmnażają.

Chapter 29

29:1  Człowiek, który na częste karanie zatwardza kark swój, nagle zniszczeje, i nie wskóra.

29:2  Gdy się rozmnażają sprawiedliwi, weseli się lud; ale gdy panuje bezbożnik, wzdycha lud.

29:3  Mąż, który miłuje mądrość, uwesela ojca swego; ale kto chowa nierządnicę, traci majętność.

29:4  Król sądem ziemię utwierdza; ale mąż, który dary bierze, podwraca ją.

29:5  Człowiek, który pochlebia przyjacielowi swemu, rozciąga sieć przed nogami jego.

29:6  Występek złego jest mu sidłem; ale sprawiedliwy śpiewa i weseli się.

29:7  Sprawiedliwy wyrozumiewa sprawę nędznych; ale niezbożnik nie ma na to rozumu i umiejętności.

29:8  Mężowie naśmiewcy zawodzą miasto; ale mądrzy odwracają gniew.

29:9  Mąż mądry, wiedzieli spór z mężem głupim, choćby się gniewał, choćby się też śmiał, nie będzie miał pokoju.

29:10  Mężowie krwawi nienawidzą uprzejmego; ale uprzejmi staranie wiodą o duszę jego.

29:11  Wszystkiego ducha swego wywiera głupi, ale mądry na dalszy czas go zawściąga.

29:12  Pana, który rad słucha słów kłamliwych, wszyscy słudzy jego są niepobożni.

29:13  Ubogi i zdzierca spotkali się; a wszakże obydwóch oczy Pan oświeca.

29:14  Króla, który sądzi uciśnionych według prawdy, stolica jego na wieki utwierdzona będzie.

29:15  Rózga i karność mądrość daje; ale dziecię swawolne zawstydza matkę swoję.

29:16  Gdy się rozmnażają niezbożni, rozmnaża się i przestępstwo; ale sprawiedliwi upadek ich oglądają.

29:17  Karz syna twego, a sprawić odpocznienie, i sposobi rozkosz duszy twojej.

29:18  Gdy proroctwo ustaje, lud bywa rozproszony; ale kto strzeże zakonu, błogosławiony jest.

29:19  Sługa nie bywa słowami naprawiony; bo choć rozumie, jednak nie odpowiada.

29:20  Ujrzysz człowieka skwapliwego w sprawach swoich; ale lepsza jest nadzieja o głupim, niż o nim.

29:21  Kto w rozkoszy chowa z dzieciństwa sługę swego, na ostatek będzie chciał być za syna.

29:22  Człowiek gniewliwy wszczyna zwadę, a pierzchliwy wiele grzeszy.

29:23  Pycha człowiecza poniża go; ale pokorny w duchu sławy dostępuje.

29:24  Kto spółkuje ze złodziejem, ma w nienawiści duszę swoję; także też kto przeklęstwa słyszy, a nie objawia go.

29:25  Strach człowieczy stawia sobie sidło; ale kto ma nadzieję w Panu, wywyższony będzie.

29:26  Wiele tych, co szukają twarzy panów; aleć od Pana jest sąd każdego.

29:27  Sprawiedliwym jest mąż niezbożny obrzydliwością; a zasię kto w uprzejmości chodzi, jest niezbożnym obrzydliwością.

Chapter 30

30:1  Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.

30:2  Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.

30:3  I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.

30:4  Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?

30:5  Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.

30:6  Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.

30:7  Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.

30:8  Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;

30:9  Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.

30:10  Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.

30:11  Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.

30:12  Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.

30:13  Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.

30:14  Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.

30:15  Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś.Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.

30:16  Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć.

30:17  Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.

30:18  Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:

30:19  Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.

30:20  Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.

30:21  Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:

30:22  Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;

30:23  Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.

30:24  Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:

30:25  Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;

30:26  Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;

30:27  Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;

30:28  Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.

30:29  Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:

30:30  Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:

30:31  Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.

30:32  Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.

30:33  Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.

Chapter 31

31:1  Te są słowa Lemuela króla, i zebranie mów, któremi go ćwiczyła matka jego.

31:2  Cóż rzekę, synu mój? cóż rzekę, synu żywota mego? i cóż rzekę, synu ślubów moich?

31:3  Nie dawaj niewiastom siły twojej, ani dróg twoich tym, którzy do zginienia królów przywodzą.

31:4  Nie królom, o Lemuelu! nie królom należy pić wino, a nie panom bawić się napojem mocnym;

31:5  By snać pijąc nie zapomniał na ustawy, a nie odmienił spraw wszystkich ludzi uciśnionych.

31:6  Dajcie napój mocny ginącemu, a wino tym, którzy są ducha sfrasowanego.

31:7  Niech się napije, a zapomni ubóstwa swego, a na utrapienie swoje niech więcej nie wspomni.

31:8  Otwórz usta swe za niemym w sprawie wszystkich osądzonych na śmierć.

31:9  Otwórz usta swe, sądź sprawiedliwie, a podejmij się sprawy ubogiego i nędznego.

31:10  Któż znajdzie niewiastę stateczną, gdyż nad perły daleko większa jest cena jej?

31:11  Serce męża jej ufa jej, a na korzyściach schodzić mu nie będzie.

31:12  Dobrze mu czyni,a nie źle, po wszystkie dni żywota swego.

31:13  Szuka wełny i lnu, a pracuje ochotnie rękami swemi.

31:14  Podobna jest okrętom kupieckim; z daleka przywodzi żywność swoję.

31:15  I wstaje bardzo rano, a daje pokarm czeladzi swej, a obrok słuszny dziewkom swym.

31:16  Obmyśla rolę, i ujmuje ją; z zarobku rąk swoich szczepi winnice.

31:17  Przepasuje mocą biodra swe, a posila ramiona swoje.

31:18  Doświadcza, że jest dobra skrzętność jej, a nie gaśnie w nocy pochodnia jej.

31:19  Ręce swoje obraca do kądzieli, a palcami swemi trzyma wrzeciono.

31:20  Rękę swą otwiera ubogiemu, a ręce swoje wyciąga ku nędznemu.

31:21  Nie boi się o czeladź swoję czasu śniegu; albowiem wszystka czeladź jej obłoczy się w szatę dwoistą.

31:22  Kobierce sobie robi; płótno subtelne i szarłat jest odzieniem jej.

31:23  Znaczny jest w bramach mąż jej, gdy siedzi między starszymi ziemi.

31:24  Płótno robi, i sprzedaje, także pasy sprzedaje kupcowi.

31:25  Moc i przystojność jest odzieniem jej; nie frasuje się o czasy przyszłe.

31:26  Mądrze otwiera usta swe, a nauka miłosierdzia jest na języku jej.

31:27  Dogląda rządu w domu swym, a chleba próżnując nie je.

31:28  Powstawszy synowie jej błogosławią jej; także i mąż jej chwali ją,

31:29  Mówiąc: Wiele niewiast grzecznie sobie poczynały; ale je ty przechodzisz wszystkie.

31:30  Omylna jest wdzięczność, i marna piękność; ale niewiasta, która się Pana boi, ta pochwały godna.

31:31  Dajcie jej z owocu ręku jej, a niechaj ją chwalą w bramach uczynki jej.