WelBeiblNet - Exodus

Chapter 1

1:1  Dyma enwau meibion Israel, aeth i'r Aifft gyda'u tad Jacob a'u teuluoedd:

1:2  Reuben, Simeon, Lefi a Jwda,

1:3  Issachar, Sabulon a Benjamin,

1:4  Dan a Nafftali, Gad ac Asher.

1:5  Saith deg o feibion ac wyrion i Jacob i gyd. (Roedd Joseff eisoes yn yr Aifft.)

1:6  Yna dyma Joseff a'i frodyr a'r genhedlaeth yna i gyd yn marw.

1:7  Ond roedd eu disgynyddion, pobl Israel, yn cael mwy a mwy o blant. Roedd cymaint ohonyn nhw roedden nhw'n cael eu gweld fel bygythiad. Roedden nhw ym mhobman – yn llenwi'r wlad!

1:8  Aeth amser hir heibio, a daeth brenin newydd i deyrnasu yn yr Aifft, un oedd yn gwybod dim byd am Joseff.

1:9  A dyma fe'n dweud wrth ei bobl, “Gwrandwch. Mae yna ormod o Israeliaid yn y wlad yma!

1:10  Rhaid i ni feddwl beth i'w wneud. Os bydd y niferoedd yn dal i dyfu, a rhyfel yn torri allan, byddan nhw'n helpu'n gelynion i ymladd yn ein herbyn ni. Gallen nhw hyd yn oed ddianc o'r wlad.”

1:11  Felly dyma'r Eifftiaid yn cam-drin pobl Israel a'u gorfodi i weithio am ddim iddyn nhw, a gosod meistri gwaith i gadw trefn arnyn nhw. A dyma nhw'n adeiladu Pithom a Rameses yn ganolfannau storfeydd i'r Pharo.

1:12  Ond er bod yr Eifftiaid yn eu gweithio nhw mor galed, roedd eu niferoedd yn dal i gynyddu a mynd ar wasgar. Felly dechreuodd yr Eifftiaid eu hofni a'u casáu nhw go iawn,

1:13  a'u cam-drin nhw fwy fyth.

1:14  Roedd bywyd yn chwerw go iawn iddyn nhw, wrth i'r Eifftiaid wneud iddyn nhw weithio mor galed. Roedden nhw'n gwneud brics a chymysgu morter, ac yn slafio oriau hir yn y caeau hefyd.

1:15  Felly dyma frenin yr Aifft yn siarad â bydwragedd yr Hebreaid, Shiffra a Pwa, a dweud wrthyn nhw,

1:16  “Pan fyddwch chi'n gofalu am wragedd Hebreig wrth iddyn nhw eni plant, os bachgen fydd yn cael ei eni, dw i eisiau i chi ei ladd e'n syth; ond cewch adael i'r merched fyw.”

1:17  Ond am fod y bydwragedd yn parchu Duw, wnaethon nhw ddim beth roedd brenin yr Aifft wedi'i orchymyn iddyn nhw. Dyma nhw'n cadw'r bechgyn yn fyw.

1:18  A dyma frenin yr Aifft yn eu galw nhw ato eto, a gofyn, “Beth dych chi'n wneud? Pam dych chi'n gadael i'r bechgyn fyw?”

1:19  A dyma'r bydwragedd yn ateb, “Dydy'r gwragedd Hebreig ddim yr un fath â gwragedd yr Aifft – maen nhw'n gryfion, ac mae'r plant yn cael eu geni cyn i ni gyrraedd yno!”

1:20  Felly buodd Duw'n garedig at y bydwragedd. Roedd niferoedd pobl Israel yn dal i dyfu; roedden nhw'n mynd yn gryfach ac yn gryfach.

1:21  Am fod y bydwragedd wedi parchu Duw, rhoddodd Duw deuluoedd iddyn nhw hefyd.

1:22  Yna dyma'r Pharo yn rhoi gorchymyn i'w bobl: “Mae pob bachgen sy'n cael ei eni i'r Hebreaid i gael ei daflu i afon Nîl, ond cewch adael i'r merched fyw.”

Chapter 2

2:1  Bryd hynny, roedd dyn o deulu Lefi wedi priodi gwraig ifanc oedd hefyd yn un o ddisgynyddion Lefi.

2:2  A dyma'r wraig yn beichiogi, ac yn cael mab. Pan welodd hi'r babi bach hyfryd, dyma hi'n ei guddio am dri mis.

2:3  Ond ar ôl hynny roedd hi'n amhosib ei guddio. Felly dyma hi'n cymryd basged frwyn, a'i selio gyda tar. Yna rhoi'r babi yn y fasged, a'i osod yng nghanol y brwyn ar lan afon Nîl.

2:4  Aeth chwaer y plentyn i sefyll heb fod yn rhy bell, i weld beth fyddai'n digwydd iddo.

2:5  Daeth merch y Pharo i lawr at yr afon i ymdrochi, tra oedd ei morynion yn cerdded ar lan yr afon. A dyma hi'n sylwi ar y fasged yng nghanol y brwyn, ac yn anfon caethferch i'w nôl.

2:6  Agorodd y fasged, a gweld y babi bach – bachgen, ac roedd yn crio. Roedd hi'n teimlo trueni drosto. “Un o blant yr Hebreaid ydy hwn,” meddai.

2:7  Yna dyma chwaer y plentyn yn mynd at ferch y Pharo, a gofyn, “Ga i fynd i nôl un o'r gwragedd Hebreig i fagu'r plentyn i chi?”

2:8  A dyma ferch y Pharo yn dweud, “Ie, gwna hynny!” Felly dyma hi'n mynd adre i nôl mam y babi.

2:9  A dyma ferch y Pharo yn dweud wrthi, “Dw i eisiau i ti gymryd y plentyn yma, a'i fagu ar y fron i mi. Gwna i dalu cyflog i ti am wneud hynny.” Felly aeth y wraig a'r plentyn adre i'w fagu.

2:10  Yna, pan oedd y plentyn yn ddigon hen, dyma hi'n mynd ag e at ferch y Pharo, a dyma hithau'n ei fabwysiadu yn fab iddi'i hun. Rhoddodd yr enw Moses iddo – “Am fy mod wedi'i dynnu allan o'r dŵr,” meddai.

2:11  Flynyddoedd wedyn, pan oedd Moses wedi tyfu'n oedolyn, aeth allan at ei bobl, a gweld fel roedden nhw'n cael eu cam-drin. Gwelodd Eifftiwr yn curo Hebrëwr – un o'i bobl ei hun!

2:12  Ar ôl edrych o'i gwmpas i wneud yn siŵr fod neb yn ei weld, dyma fe'n taro'r Eifftiwr a'i ladd, a chladdu ei gorff yn y tywod.

2:13  Pan aeth allan y diwrnod wedyn, gwelodd ddau Hebrëwr yn dechrau ymladd gyda'i gilydd. A dyma Moses yn dweud wrth yr un oedd ar fai, “Pam wyt ti'n ymosod ar dy ffrind?”

2:14  A dyma'r dyn yn ei ateb, “Pwy sydd wedi rhoi'r hawl i ti ein rheoli ni a'n barnu ni? Wyt ti am fy lladd i fel gwnest ti ladd yr Eifftiwr yna?” Roedd Moses wedi dychryn, a meddyliodd, “Mae'n rhaid bod pobl yn gwybod beth wnes i.”

2:15  A dyma'r Pharo yn dod i glywed am y peth, ac roedd am ladd Moses. Felly dyma Moses yn dianc oddi wrtho a mynd i wlad Midian. Pan gyrhaeddodd yno, eisteddodd wrth ymyl rhyw ffynnon.

2:16  Roedd gan offeiriad Midian saith merch, a dyma nhw'n dod at y ffynnon, a dechrau codi dŵr i'r cafnau er mwyn i ddefaid a geifr eu tad gael yfed.

2:17  Daeth grŵp o fugeiliaid yno a'u gyrru nhw i ffwrdd. Ond dyma Moses yn achub y merched, ac yn codi dŵr i'w defaid nhw.

2:18  Pan aeth y merched adre at eu tad, Reuel, dyma fe'n gofyn iddyn nhw, “Pam dych chi wedi dod adre mor gynnar heddiw?”

2:19  A dyma nhw'n dweud wrtho, “Daeth rhyw Eifftiwr a'n hachub ni rhag y bugeiliaid, ac yna codi dŵr i'r praidd.”

2:20  A dyma fe'n gofyn i'w ferched, “Ble mae e? Pam yn y byd wnaethoch chi adael y dyn allan yna? Ewch i'w nôl, a gofyn iddo ddod i gael pryd o fwyd gyda ni.”

2:21  Cytunodd Moses i aros gyda nhw, a dyma Reuel yn rhoi ei ferch Seffora yn wraig iddo.

2:22  Wedyn dyma nhw'n cael mab, a dyma Moses yn rhoi'r enw Gershom iddo – “Mewnfudwr yn byw mewn gwlad estron ydw i,” meddai.

2:23  Aeth blynyddoedd heibio, a dyma frenin yr Aifft yn marw. Roedd pobl Israel yn griddfan am eu bod yn dioddef fel caethweision. Roedden nhw'n gweiddi'n daer am help, a dyma'u cri yn cyrraedd Duw.

2:24  Clywodd Duw nhw'n griddfan, ac roedd yn cofio ei ymrwymiad i Abraham, Isaac a Jacob.

2:25  Gwelodd Duw bobl Israel, ac roedd yn teimlo i'r byw drostyn nhw.

Chapter 3

3:1  Roedd Moses yn gofalu am ddefaid a geifr ei dad-yng-nghyfraith, Jethro, offeiriad Midian. A dyma fe'n arwain y praidd i'r ochr draw i'r anialwch. Daeth at fynydd Duw, sef Mynydd Sinai.

3:2  Yno, dyma angel yr ARGLWYDD yn ymddangos iddo o ganol fflamau perth oedd ar dân. Wrth edrych, roedd yn gweld fod y berth yn fflamau tân, ond doedd hi ddim yn cael ei llosgi.

3:3  “Anhygoel!” meddyliodd. “Rhaid i mi fynd yn nes i weld beth sy'n digwydd – pam nad ydy'r berth yna wedi llosgi'n ulw.”

3:4  Pan welodd yr ARGLWYDD ei fod yn mynd draw i edrych, dyma Duw yn galw arno o ganol y berth, “Moses! Moses!” “Dyma fi,” meddai Moses.

3:5  A dyma Duw yn dweud wrtho, “Paid dod dim nes. Tyn dy sandalau; ti'n sefyll ar dir cysegredig!”

3:6  Yna dyma fe'n dweud, “Fi ydy Duw dy dad; Duw Abraham, Duw Isaac, a Duw Jacob.” A dyma Moses yn cuddio'i wyneb, am fod ganddo ofn edrych ar Dduw.

3:7  Yna meddai'r ARGLWYDD wrtho, “Dw i wedi gweld sut mae fy mhobl i'n cael eu cam-drin yn yr Aifft. Dw i wedi'u clywed nhw'n gweiddi wrth i'w meistri fod yn gas atyn nhw. Dw i'n teimlo drostyn nhw.

3:8  Felly dw i wedi dod lawr i'w rhyddhau nhw o afael yr Eifftiaid. Dw i'n mynd i'w harwain nhw o wlad yr Aifft, a rhoi gwlad dda, eang iddyn nhw – tir ffrwythlon lle mae llaeth a mêl yn llifo! Yr ardaloedd ble mae'r Canaaneaid, Hethiaid, Amoriaid, Peresiaid, Hefiaid a Jebwsiaid yn byw.

3:9  Dw i wedi clywed cri pobl Israel am help, a dw i wedi gweld mor greulon ydy'r Eifftiaid atyn nhw.

3:10  Felly tyrd. Dw i'n mynd i dy anfon di at y Pharo, i arwain fy mhobl, pobl Israel, allan o'r Aifft.”

3:11  Dyma Moses yn dweud wrth Dduw, “Fi? Pwy ydw i i fynd at y Pharo, ac arwain pobl Israel allan o'r Aifft?”

3:12  “Bydda i gyda ti, dw i'n addo,” meddai Duw. “A dyna fydd yr arwydd clir mai fi wnaeth dy anfon di: Pan fyddi di wedi arwain y bobl allan o'r Aifft, byddwch chi'n fy addoli i ar y mynydd yma.”

3:13  Ond dyma Moses yn dweud, “Os gwna i fynd at bobl Israel a dweud wrthyn nhw, ‘Mae Duw eich hynafiaid chi wedi fy anfon i atoch chi,’ byddan nhw'n gofyn i mi, ‘Beth ydy ei enw e?’ Beth ddylwn i ddweud wedyn wrthyn nhw?”

3:14  “FI YDY'R UN YDW I,” meddai Duw wrth Moses. “Rhaid i ti ddweud wrth bobl Israel, ‘Mae FI YDY wedi fy anfon i atoch chi.’”

3:15  A dyma fe'n dweud hefyd, “Dwed wrth bobl Israel, ‘Yr ARGLWYDD, Duw eich hynafiaid, sydd wedi fy anfon i atoch chi – Duw Abraham, Duw Isaac, a Duw Jacob.’ Dyma fy enw i am byth, a'r enw fydd pobl yn ei gofio o un genhedlaeth i'r llall.

3:16  Dos i alw arweinwyr Israel at ei gilydd, a dweud wrthyn nhw, ‘Mae'r ARGLWYDD, Duw eich hynafiaid, wedi ymddangos i mi – Duw Abraham, Isaac a Jacob. Mae'n dweud, “Dw i wedi bod yn cadw golwg arnoch chi. Dw i wedi gweld sut ydych chi'n cael eich trin yn yr Aifft.

3:17  A dw i'n addo eich rhyddhau chi o'r caledi yn yr Aifft, a'ch arwain chi i'r wlad ble mae'r Canaaneaid, Hethiaid, Amoriaid, Peresiaid, Hefiaid a Jebwsiaid yn byw. Mae'n dir ffrwythlon – tir lle mae llaeth a mêl yn llifo!”’

3:18  “Bydd yr arweinwyr yn dy gredu di. Wedyn bydd rhaid i ti ac arweinwyr Israel fynd at frenin yr Aifft, a dweud wrtho, ‘Mae'r ARGLWYDD, Duw yr Hebreaid, wedi cyfarfod gyda ni. Felly, plîs gad i ni deithio i'r anialwch am dri diwrnod, er mwyn i ni aberthu i'r ARGLWYDD ein Duw.’

3:19  Dw i'n gwybod yn iawn na fydd brenin yr Aifft yn gadael i chi fynd, dim hyd yn oed dan bwysau.

3:20  Felly bydda i'n defnyddio fy nerth i daro'r Aifft gyda gwyrthiau rhyfeddol. Bydd e'n eich gyrru chi allan wedyn!

3:21  Bydd pobl yr Aifft yn rhoi anrhegion i bobl Israel, felly fyddwch chi ddim yn gadael yn waglaw.

3:22  Bydd gwraig yn gofyn i'w chymdoges a'r un sy'n lletya gyda hi am bethau arian ac aur, a hefyd am ddillad. Bydd eich meibion a'ch merched yn eu gwisgo nhw. Byddwch yn cymryd y cwbl oddi ar bobl yr Aifft!”

Chapter 4

4:1  Ond dyma Moses yn ateb, “Beth os wnân nhw ddim fy nghredu i? Beth os ddwedan nhw, ‘Wnaeth yr ARGLWYDD ddim dangos ei hun i ti.’?”

4:2  Felly dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Beth ydy honna yn dy law di?” A dyma fe'n ateb, “Ffon.”

4:3  “Tafla hi ar lawr,” meddai'r ARGLWYDD. Dyma fe'n taflu'r ffon ar lawr, a dyma hi'n troi'n neidr. A dyma Moses yn cilio'n ôl yn reit sydyn.

4:4  Ond yna dwedodd yr ARGLWYDD wrtho, “Estyn dy law a gafael ynddi wrth ei chynffon.” Pan wnaeth Moses hynny dyma hi'n troi yn ôl yn ffon yn ei law.

4:5  “Gwna di hyn, a byddan nhw'n credu wedyn fod yr ARGLWYDD, Duw eu hynafiaid wedi ymddangos i ti – Duw Abraham, Isaac a Jacob.”

4:6  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Rho dy law dan dy glogyn.” Felly dyma fe'n rhoi ei law dan ei glogyn, ond pan dynnodd hi allan roedd brech fel gwahanglwyf drosti – roedd yn wyn fel yr eira!

4:7  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud eto, “Rho dy law yn ôl dan dy glogyn.” Felly dyma Moses yn rhoi ei law yn ôl dan ei glogyn, a phan dynnodd hi allan y tro yma, roedd hi'n iach eto fel gweddill ei groen!

4:8  “Os byddan nhw'n gwrthod dy gredu di pan welan nhw'r arwydd cyntaf, falle y gwnân nhw gredu'r ail arwydd,” meddai'r ARGLWYDD.

4:9  “Os byddan nhw'n dal i wrthod credu, yna cymer ddŵr o afon Nîl a'i dywallt ar y tir sych. Bydd y dŵr yn troi'n waed ar y tir sych.”

4:10  Ond wedyn dyma Moses yn dweud wrth yr ARGLWYDD, “Plîs, Meistr, dw i ddim yn siaradwr da iawn – dw i erioed wedi bod, a fydda i byth chwaith. Mae gen i atal dweud, a dw i'n ei chael hi'n anodd i siarad.”

4:11  Ond dyma'r ARGLWYDD yn ei ateb, “Pwy roddodd geg i ddyn yn y lle cyntaf? Pwy sy'n gwneud rhai yn fud, eraill yn fyddar, rhai yn gweld ac eraill yn ddall? Onid fi, yr ARGLWYDD?

4:12  Felly dos; bydda i'n dy helpu di i siarad, ac yn dy ddysgu di beth i'w ddweud.”

4:13  Ond meddai Moses, “O, plîs, Meistr, anfon rhywun arall!”

4:14  Erbyn hyn roedd yr ARGLWYDD wedi digio gyda Moses, “Iawn! Beth am dy frawd Aaron, y Lefiad? Dw i'n gwybod ei fod e'n gallu siarad yn dda. Mae e ar ei ffordd i dy gyfarfod di. Bydd e wrth ei fodd pan fydd e'n dy weld di!

4:15  Byddi di'n dweud wrtho beth i'w ddweud. Bydda i'n dy helpu di a'i helpu fe i siarad, ac yn dangos i chi beth i'w wneud.

4:16  Bydd e'n siarad ar dy ran di gyda'r bobl. Bydd e'n siarad ar dy ran di, a byddi di fel ‛duw‛ yn dweud wrtho beth i'w ddweud.

4:17  A dos â dy ffon gyda ti – byddi'n gwneud arwyddion gwyrthiol gyda hi.”

4:18  Felly dyma Moses yn mynd yn ôl adre at Jethro, ei dad-yng-nghyfraith, a dweud wrtho, “Plîs gad i mi fynd yn ôl at fy mhobl yn yr Aifft, i weld a ydyn nhw'n dal yn fyw.” A dyma Jethro'n dweud wrtho, “Dos, a bendith arnat ti!”

4:19  (Roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses yn Midian, “Dos yn ôl i'r Aifft. Mae'r dynion oedd am dy ladd di wedi marw.”)

4:20  Felly dyma Moses yn mynd gyda'i wraig a'i feibion – eu rhoi nhw ar gefn mul, a dechrau yn ôl am yr Aifft. Ac aeth â ffon Duw gydag e yn ei law.

4:21  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Pan ei di yn ôl i'r Aifft, gwna'n siŵr dy fod yn gwneud yr holl wyrthiau rhyfeddol dw i wedi rhoi'r gallu i ti eu gwneud o flaen y Pharo. Ond bydda i'n ei wneud e'n ystyfnig, a bydd e'n gwrthod gadael i'r bobl fynd.

4:22  Felly dywed di wrth y Pharo, ‘Dyma mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud: “Fy mab i ydy Israel, fy mab hynaf i,

4:23  a dw i wedi dweud wrthot ti am adael iddo fynd, iddo gael fy addoli i. Gwylia dy hun os byddi di'n gwrthod! Bydda i'n lladd dy fab hynaf di!”’”

4:24  Ar y ffordd, roedd Moses a'i deulu wedi aros i letya dros nos. A dyma'r ARGLWYDD yn dod ato, ac roedd yn mynd i'w ladd.

4:25  Ond dyma Seffora yn cymryd cyllell finiog a torri'r blaengroen oddi ar bidyn ei mab. Yna dyma hi'n cyffwrdd man preifat Moses gydag e, a dweud, “Rwyt ti wir yn briodfab i mi drwy waed.”

4:26  A dyma'r ARGLWYDD yn gadael llonydd iddo. (Wrth ddweud “priodfab drwy waed” roedd Seffora'n cyfeirio at ddefod enwaediad.)

4:27  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Aaron, “Dos i'r anialwch i gyfarfod Moses.” Felly dyma fe'n mynd ac yn cyfarfod Moses wrth fynydd Duw, a'i gyfarch gyda chusan.

4:28  A dyma Moses yn dweud wrth Aaron bopeth roedd yr ARGLWYDD wedi'i anfon i'w ddweud, ac am yr arwyddion gwyrthiol roedd i'w gwneud.

4:29  Galwodd Moses ac Aaron arweinwyr Israel at ei gilydd.

4:30  A dyma Aaron yn dweud wrthyn nhw am bopeth roedd yr ARGLWYDD wedi'i ddweud wrth Moses. Yna dyma'r bobl yn gweld yr arwyddion gwyrthiol

4:31  ac yn ei gredu. Pan glywon nhw fod yr ARGLWYDD wedi bod yn cadw golwg ar bobl Israel ac wedi gweld sut roedden nhw'n cael eu cam-drin, dyma nhw'n plygu i lawr yn isel i'w addoli.

Chapter 5

5:1  Aeth Moses ac Aaron at y Pharo, a dweud wrtho, “Dyma mae'r ARGLWYDD, Duw Israel, yn ei ddweud: ‘Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gynnal gŵyl i mi yn yr anialwch.’”

5:2  Ond dyma'r Pharo'n ateb, “A pwy ydy'r ARGLWYDD yma dw i i fod i wrando arno, a gadael i bobl Israel fynd? Dw i ddim yn gwybod pwy ydy e, a dw i ddim yn mynd i adael i Israel fynd yn rhydd chwaith!”

5:3  A dyma nhw'n ei ateb, “Mae Duw yr Hebreaid wedi cyfarfod gyda ni. Plîs, gad i ni deithio i'r anialwch am dri diwrnod, er mwyn i ni aberthu i'r ARGLWYDD ein Duw, rhag iddo ein taro ni gyda haint ofnadwy neu i ni gael ein lladd mewn rhyfel.”

5:4  “Moses, Aaron,” meddai'r brenin, “dych chi'n stopio'r bobl rhag mynd ymlaen gyda'u gwaith! Ewch yn ôl i weithio!

5:5  Mae'r bobl yma drwy'r wlad i gyd, a dych chi'n eu stopio nhw rhag gweithio!”

5:6  Felly'r diwrnod hwnnw, dyma'r Pharo yn gorchymyn i'r meistri gwaith a'r fformyn oedd dros y bobl:

5:7  “Peidiwch rhoi cyflenwad o wellt i'r bobl sy'n gwneud brics o hyn ymlaen. Gwnewch iddyn nhw gasglu eu gwellt eu hunain!

5:8  Ond bydd dal ddisgwyl iddyn nhw wneud yr un nifer o frics ag o'r blaen. Peidiwch gadael iddyn nhw wneud llai. Mae'n amlwg eu bod nhw'n slacio, a dyna pam maen nhw'n dweud, ‘Gad i ni fynd i aberthu i'n Duw.’

5:9  Gwnewch iddyn nhw weithio'n galetach. Fydd ganddyn nhw ddim amser i wrando ar gelwyddau'r dynion yna wedyn!”

5:10  Felly dyma'r meistri gwaith a'r fformyn yn mynd at bobl Israel, a dweud, “Dyma orchymyn gan y Pharo: ‘Dw i ddim am roi gwellt i chi o hyn ymlaen.

5:11  Rhaid i chi'ch hunain fynd allan i chwilio am wellt. A rhaid i chi gynhyrchu'r un nifer o frics ag o'r blaen.’”

5:12  Felly dyma'r bobl yn mynd allan i wlad yr Aifft i bob cyfeiriad, i gasglu bonion gwellt.

5:13  Roedd y meistri gwaith yn rhoi pwysau ofnadwy arnyn nhw, “Rhaid i chi wneud yr un faint o waith bob dydd ag o'r blaen, pan oedden ni'n rhoi gwellt i chi!”

5:14  Roedd yr Israeliaid oedd wedi cael eu penodi'n fformyn gan y meistri gwaith yn cael eu curo am beidio cynhyrchu'r cwota llawn o frics fel o'r blaen.

5:15  Felly dyma'r fformyn yn mynd at y Pharo, a phledio arno, “Pam wyt ti'n trin dy weision fel yma?

5:16  Dŷn ni'n cael dim gwellt, ac eto mae disgwyl i ni wneud brics! Ni sy'n cael ein curo ond ar y meistri gwaith mae'r bai.”

5:17  Ond dyma'r Pharo yn dweud wrthyn nhw, “Dych chi wedi bod yn slacio! Dych chi'n ddiog! Dyna pam dych chi'n dweud, ‘Gad i ni fynd i aberthu i'r ARGLWYDD.’

5:18  Felly ewch, yn ôl i'ch gwaith! Fydd dim gwellt yn cael ei roi i chi, ond rhaid i chi gynhyrchu'r un faint o frics!”

5:19  Roedd fformyn pobl Israel yn gweld eu bod nhw mewn trwbwl pan ddywedwyd wrthyn nhw, “Rhaid i chi gynhyrchu'r un faint o frics ag o'r blaen.”

5:20  Wrth iddyn nhw adael y Pharo, roedd Moses ac Aaron yno'n disgwyl amdanyn nhw.

5:21  A dyma'r fformyn yn dweud wrthyn nhw, “Gobeithio bydd yr ARGLWYDD yn eich barnu chi am droi y Pharo a'i swyddogion yn ein herbyn ni. Dŷn ni'n drewi yn eu golwg nhw! Dych chi wedi'n rhoi ni mewn sefyllfa lle byddan nhw'n ein lladd ni!”

5:22  Dyma Moses yn mynd yn ôl at yr ARGLWYDD, a dweud, “O! Feistr, pam ti'n trin dy bobl fel yma? Pam yn y byd wnest ti fy anfon i atyn nhw?

5:23  O'r eiliad es i i siarad â'r Pharo ar dy ran di, mae e wedi achosi trwbwl i'r bobl yma, a dwyt ti wedi gwneud dim byd i'w hachub nhw!”

Chapter 6

6:1  Ond dyma'r ARGLWYDD yn ateb Moses, “Cei weld beth fydda i'n ei wneud i'r Pharo. Bydda i'n defnyddio fy nerth i'w orfodi e i'w gollwng nhw'n rhydd, a bydd e'n eu gyrru nhw allan o'i wlad!”

6:2  Meddai Duw wrth Moses, “Fi ydy'r ARGLWYDD.

6:3  Gwnes i ddangos fy hun i Abraham, Isaac a Jacob fel y Duw sy'n rheoli popeth. Ond doeddwn i ddim wedi gadael iddyn nhw fy nabod i wrth fy enw, yr ARGLWYDD.

6:4  Rôn i wedi gwneud ymrwymiad i roi gwlad Canaan iddyn nhw, sef y wlad lle roedden nhw'n byw fel mewnfudwyr.

6:5  Dw i wedi clywed pobl Israel yn griddfan am fod yr Eifftiaid wedi'u gwneud nhw'n gaethweision, a dw i wedi cofio fy ymrwymiad iddyn nhw.

6:6  Felly, dywed wrth bobl Israel, ‘Fi ydy'r ARGLWYDD. Dw i'n mynd i ddod â chi allan o'r Aifft. Fyddwch chi ddim yn gaethweision i'r Eifftiaid o hyn ymlaen. Dw i'n mynd i'ch achub chi rhag cael eich cam-drin ganddyn nhw. Dw i'n mynd i ddefnyddio fy nerth i'ch rhyddhau chi, ac yn mynd i'w cosbi nhw.

6:7  Dw i'n mynd i'ch gwneud chi'n bobl i mi fy hun. Fi fydd eich Duw chi. Byddwch chi'n gwybod wedyn mai fi ydy'r ARGLWYDD eich Duw wnaeth eich achub chi o fod yn gaethweision yn yr Aifft.

6:8  Bydda i'n dod â chi i'r wlad wnes i addo ei rhoi i Abraham, Isaac a Jacob – eich gwlad chi fydd hi wedyn! Fi ydy'r ARGLWYDD.’”

6:9  Dyma Moses yn dweud hyn i gyd wrth bobl Israel, ond roedden nhw'n gwrthod gwrando arno. Roedden nhw mor ddigalon am eu bod yn cael eu cam-drin mor ofnadwy.

6:10  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

6:11  “Dos at y Pharo, brenin yr Aifft, a dweud wrtho fod rhaid iddo ryddhau pobl Israel o'i wlad.”

6:12  Ond dyma Moses yn ateb yr ARGLWYDD, “Dydy pobl Israel ddim yn fodlon gwrando, felly pam ddylai'r Pharo wrando arna i? Dw i'n siaradwr gwael.”

6:13  Ond dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses ac Aaron fod rhaid iddyn nhw fynd yn ôl at bobl Israel ac at y Pharo, am eu bod i arwain pobl Israel allan o wlad yr Aifft.

6:14  Dyma enwau penaethiaid teuluoedd Israel: Meibion Reuben, mab hynaf Israel: Chanoch, Palw, Hesron a Carmi – enwau teuluoedd o lwyth Reuben.

6:15  Meibion Simeon: Iemwel, Iamîn, Ohad, Iachîn, Sochar a Saul (mab i ferch o Canaan) – enwau teuluoedd o lwyth Simeon.

6:16  A dyma enwau meibion Lefi (bob yn genhedlaeth): Gershon, Cohath a Merari (Roedd Lefi wedi byw i fod yn 137 mlwydd oed.)

6:17  Meibion Gershon bob yn deulu: Libni a Shimei.

6:18  Meibion Cohath: Amram, Its'har, Hebron ac Wssiel (Roedd Cohath wedi byw i fod yn 133 mlwydd oed.)

6:19  Meibion Merari: Machli a Mwshi. Dyma deuluoedd llwyth Lefi (bob yn genhedlaeth).

6:20  Roedd Amram wedi priodi Iochefed, chwaer ei dad, a nhw oedd rhieni Aaron a Moses. (Roedd Amram wedi byw i fod yn 137 mlwydd oed.)

6:21  Meibion Its'har oedd Cora, Neffeg a Sichri.

6:22  Meibion Wssiel oedd Mishael, Eltsaffan a Sithri.

6:23  Roedd Aaron wedi priodi Elisheba (merch Aminadab, a chwaer i Nachshon), a nhw oedd rhieni Nadab, Abihw, Eleasar ac Ithamar.

6:24  Meibion Cora oedd Assir, Elcana ac Abiasaff. Eu disgynyddion nhw oedd y Corahiaid.

6:25  Roedd Eleasar (mab Aaron) wedi priodi un o ferched Pwtiel, a nhw oedd rhieni Phineas. Dyma benaethiaid y teuluoedd o lwyth Lefi.

6:26  Y rhain oedd yr Aaron a'r Moses wnaeth yr ARGLWYDD siarad â nhw, a dweud, “Dw i am i chi arwain pobl Israel allan o wlad yr Aifft mewn rhengoedd trefnus.”

6:27  Nhw oedd y rhai aeth i siarad â'r Pharo, brenin yr Aifft, a mynnu ei fod yn gadael i bobl Israel fynd allan o'r Aifft – yr un Moses ac Aaron.

6:28  Pan siaradodd yr ARGLWYDD gyda Moses yn yr Aifft,

6:29  dwedodd wrtho, “Fi ydy'r ARGLWYDD. Dw i eisiau i ti ddweud wrth y Pharo, brenin yr Aifft, bopeth dw i'n ei ddweud wrthot ti.”

6:30  Ond dyma Moses yn ateb yr ARGLWYDD, “Dw i'n siaradwr gwael! Pam ddylai'r Pharo wrando arna i?”

Chapter 7

7:1  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Bydda i'n dy wneud di fel ‛duw‛ i'r Pharo, a dy frawd Aaron fel dy broffwyd.

7:2  Rwyt i ddweud popeth dw i'n ei orchymyn i ti, ac mae dy frawd Aaron i ddweud wrth y Pharo fod rhaid iddo ryddhau pobl Israel o'i wlad.

7:3  Ond bydda i'n gwneud y Pharo'n ystyfnig. Bydda i'n gwneud lot fawr o arwyddion a gwyrthiau rhyfeddol yn yr Aifft,

7:4  ond fydd y Pharo ddim yn gwrando. Felly bydda i'n taro'r Aifft, yn eu cosbi nhw'n llym, ac yn arwain fy mhobl Israel allan o'r wlad mewn rhengoedd trefnus.

7:5  Wedyn bydd pobl yr Aifft yn deall mai fi ydy'r ARGLWYDD pan fydda i'n taro'r Aifft ac yn arwain pobl Israel allan o'u gwlad nhw.”

7:6  Dyma Moses ac Aaron yn gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrthyn nhw.

7:7  Roedd Moses yn wyth deg oed, ac Aaron yn wyth deg tri, pan aethon nhw i siarad â'r Pharo.

7:8  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses ac Aaron,

7:9  “Pan fydd y Pharo yn dweud, ‘Dangoswch wyrth i mi,’ dywed wrth Aaron am daflu ei ffon ar lawr o flaen y Pharo, a bydd y ffon yn troi'n neidr anferth.”

7:10  Pan aeth Moses ac Aaron at y Pharo, dyma nhw'n gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud. Dyma Aaron yn taflu ei ffon ar lawr o flaen y Pharo a'i swyddogion, a dyma'r ffon yn troi'n neidr anferth.

7:11  Ond yna dyma'r Pharo yn galw am swynwyr doeth a chonsurwyr – dewiniaid yr Aifft, oedd yn gwneud yr un math o beth drwy hud a lledrith.

7:12  Dyma nhw i gyd yn taflu eu ffyn ar lawr, a dyma'r ffyn yn troi'n nadroedd. Ond dyma ffon Aaron yn llyncu eu ffyn nhw i gyd!

7:13  Ond roedd y Pharo mor ystyfnig ag erioed. Roedd yn gwrthod gwrando arnyn nhw, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud.

7:14  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Mae'r Pharo mor ystyfnig. Mae'n gwrthod rhyddhau y bobl.

7:15  Bore yfory, dos i'w gyfarfod pan fydd yn mynd i lawr at yr afon. Dos i sefyll ar lan afon Nîl, yn disgwyl amdano. Dos â dy ffon gyda ti, sef yr un wnaeth droi'n neidr.

7:16  Dwed wrtho, ‘Mae'r ARGLWYDD, Duw yr Hebreaid, wedi fy anfon i atat ti i ddweud, “Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw fy addoli i yn yr anialwch!” Ond hyd yn hyn rwyt ti wedi gwrthod gwrando.

7:17  Felly mae'r ARGLWYDD yn dweud: “Dyma sut rwyt ti'n mynd i ddeall mai fi ydy'r ARGLWYDD: Dw i'n mynd i daro dŵr afon Nîl gyda'r ffon yma, a bydd yn troi yn waed.

7:18  Bydd y pysgod yn marw, a bydd afon Nîl yn drewi. Fydd pobl yr Aifft ddim yn gallu yfed dŵr ohoni.”’”

7:19  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dwed wrth Aaron am estyn ei ffon dros ddyfroedd yr Aifft – yr afonydd, y camlesi, y corsydd a'r dŵr sydd wedi'i gasglu – er mwyn i'r cwbl droi'n waed. Bydd gwaed drwy'r wlad i gyd, hyd yn oed yn y bwcedi pren a'r cafnau carreg.”

7:20  Dyma Moses ac Aaron yn gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn. Codi'r ffon a tharo dŵr afon Nîl o flaen llygaid y Pharo a'i swyddogion. A dyma ddŵr afon Nîl yn troi'n waed.

7:21  Dyma'r pysgod yn yr afon yn marw, ac roedd y dŵr yn drewi mor ofnadwy, doedd pobl yr Aifft ddim yn gallu ei yfed. Roedd gwaed drwy wlad yr Aifft i gyd!

7:22  Ond dyma ddewiniaid yr Aifft yn gwneud yr un peth drwy hud a lledrith. Felly roedd y Pharo mor ystyfnig ag erioed, ac yn gwrthod gwrando ar Moses ac Aaron, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud.

7:23  Dyma'r Pharo'n mynd yn ôl i'w balas, yn poeni dim am y peth.

7:24  Ond roedd pobl gyffredin yr Aifft yn gorfod cloddio am ddŵr, am eu bod yn methu yfed dŵr afon Nîl.

7:25  Aeth wythnos lawn heibio ar ôl i'r ARGLWYDD daro'r afon.

Chapter 8

8:1  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dos at y Pharo a dweud wrtho, ‘Dyma mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud: “Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gael fy addoli i!

8:2  Os byddi di'n gwrthod gadael iddyn nhw fynd, bydda i'n anfon pla o lyffantod drwy'r wlad.

8:3  Bydd afon Nîl yn llawn ohonyn nhw. A byddan nhw'n dod i mewn i'r palas, i dy ystafell wely di, a hyd yn oed ar dy wely! Byddan nhw'n mynd i mewn i dai pawb. Byddan nhw ym mhob ffwrn a phowlen a phadell!

8:4  Byddan nhw dros bawb a phopeth! – drosot ti, dy bobl a dy swyddogion.”’”

8:5  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dwed wrth Aaron am estyn ei ffon dros yr afonydd, y camlesi a'r corsydd, a gwneud i lyffantod ddod allan dros wlad yr Aifft i gyd.”

8:6  Dyma Aaron yn gwneud hynny, a daeth llyffantod allan dros wlad yr Aifft i gyd.

8:7  Ond yna dyma'r dewiniaid yn gwneud yr un peth gyda'u hud a lledrith – roedden nhw hefyd yn gwneud i lyffantod ddod dros y wlad.

8:8  Yna dyma'r Pharo yn galw am Moses ac Aaron, a dweud wrthyn nhw, “Gweddïwch ar yr ARGLWYDD iddo gymryd y llyffantod i ffwrdd oddi wrtho i a'r bobl. Wedyn bydda i'n gadael i'r bobl fynd, iddyn nhw aberthu i'r ARGLWYDD.”

8:9  A dyma Moses yn ateb y Pharo, “Iawn, cei di'r fraint o ddweud pryd wyt ti eisiau i mi weddïo. Pryd wyt ti eisiau i'r llyffantod gael eu symud o'ch tai chi, fel bod dim ar ôl ond y rhai sydd yn afon Nîl?”

8:10  A dyma fe'n ateb, “Yfory.” “Iawn,” meddai Moses, “fel rwyt ti'n dweud! Byddi'n deall wedyn fod yna neb tebyg i'r ARGLWYDD ein Duw ni.

8:11  Bydd y llyffantod i gyd wedi mynd, heblaw'r rhai sydd yn afon Nîl.”

8:12  Felly dyma Moses ac Aaron yn gadael y Pharo, a gweddïodd Moses ar yr ARGLWYDD am y llyffantod roedd e wedi'u hanfon ar y Pharo.

8:13  A dyma'r ARGLWYDD yn gwneud fel roedd Moses yn gofyn – dyma'r llyffantod i gyd yn marw, yn y tai, y pentrefi a'r caeau.

8:14  Cafodd y cwbl eu casglu'n domenni ym mhobman, nes bod y wlad yn drewi!

8:15  Ond yna, pan welodd y Pharo fod y broblem wedi mynd, dyma fe'n troi'n ystyfnig eto. Roedd yn gwrthod gwrando ar Moses ac Aaron, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud.

8:16  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dwed wrth Aaron am estyn ei ffon a tharo'r pridd ar lawr, iddo droi'n wybed dros wlad yr Aifft i gyd.”

8:17  A dyna wnaethon nhw. Dyma Aaron yn estyn ei ffon a tharo'r pridd ar lawr, ac roedd gwybed ym mhobman, ar bobl ac anifeiliaid. Trodd y pridd ar lawr yn wybed ym mhobman drwy wlad yr Aifft i gyd.

8:18  Ceisiodd y dewiniaid wneud yr un peth gyda'u hud a lledrith, ond roedden nhw'n methu. Roedd gwybed ym mhobman, ar bobl ac anifeiliaid!

8:19  “Duw sydd tu ôl i hyn!” meddai'r dewiniaid. Ond roedd y Pharo yn dal yr un mor ystyfnig, ac yn gwrthod gwrando ar Moses ac Aaron, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud.

8:20  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Coda'n fore, a sefyll o flaen y Pharo pan fydd yn mynd i lawr at yr afon. Dwed wrtho, ‘Dyma mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud, “Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gael fy addoli i!

8:21  Os byddi di'n gwrthod gadael i'm pobl fynd, dw i'n mynd i anfon heidiau o bryfed i dy boeni di, dy swyddogion a dy bobl. Bydd eich tai yn llawn pryfed, byddan nhw hyd yn oed ar lawr ym mhobman.

8:22  Ond bydda i'n delio'n wahanol gyda Gosen, lle mae fy mhobl Israel yn byw; fydd yna ddim pryfed yno. Byddi'n deall wedyn mai fi ydy'r ARGLWYDD, a'm bod i yma yng nghanol gwlad yr Aifft.

8:23  Bydda i'n gwahaniaethu rhwng fy mhobl i a dy bobl di. Bydd hyn yn digwydd yfory.”’”

8:24  A dyna wnaeth yr ARGLWYDD. Daeth haid trwchus o bryfed i mewn i balas y Pharo, i dai ei swyddogion, a thrwy wlad yr Aifft i gyd. Roedd y pryfed yn difetha'r wlad.

8:25  A dyma'r Pharo yn galw am Moses ac Aaron, a dweud wrthyn nhw, “Iawn, ewch i aberthu i'ch Duw, ond o fewn ffiniau'r wlad yma.”

8:26  Ond dyma Moses yn ateb, “Na, fyddai hynny ddim yn beth call i'w wneud. Bydden ni'n tramgwyddo pobl yr Aifft gyda'r aberthau dŷn ni'n eu cyflwyno i'r ARGLWYDD ein Duw. Os byddan nhw'n ein gweld ni'n aberthu, byddan nhw'n dechrau taflu cerrig aton ni i'n lladd ni.

8:27  Rhaid i ni deithio am dri diwrnod i'r anialwch, ac aberthu i'r ARGLWYDD ein Duw yno. Dyna mae e'n ddweud wrthon ni.”

8:28  Felly dyma'r Pharo'n dweud, “Iawn, gwna i adael i chi fynd i aberthu i'r ARGLWYDD eich Duw yn yr anialwch. Ond rhaid i chi beidio mynd yn rhy bell. Nawr, gweddïwch drosto i.”

8:29  A dyma Moses yn dweud, “Yn syth ar ôl i mi fynd allan, bydda i'n gweddïo ar yr ARGLWYDD ac yn gofyn iddo anfon y pryfed i ffwrdd yfory – oddi wrthot ti, dy swyddogion a dy bobl. Ond paid ceisio'n twyllo ni eto, a gwrthod gadael i'r bobl fynd i aberthu i'r ARGLWYDD.”

8:30  Felly dyma Moses yn gadael y Pharo, ac yn gweddïo ar yr ARGLWYDD.

8:31  A dyma'r ARGLWYDD yn gwneud fel roedd Moses yn gofyn – dyma fe'n gyrru'r pryfed i ffwrdd oddi wrth y Pharo, ei swyddogion a'i bobl. Doedd dim un ar ôl!

8:32  Ond dyma'r Pharo'n troi'n ystyfnig unwaith eto, ac yn gwrthod gadael i'r bobl fynd.

Chapter 9

9:1  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dos at y Pharo a dweud wrtho, ‘Dyma mae'r ARGLWYDD, Duw yr Hebreaid yn ei ddweud: “Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gael fy addoli i!”

9:2  Os byddi di'n gwrthod gadael iddyn nhw fynd, ac yn dal dy afael ynddyn nhw,

9:3  bydd yr ARGLWYDD yn taro dy anifeiliaid di i gyd gyda haint ofnadwy – y ceffylau, y mulod, y camelod, y gwartheg i gyd, a'r defaid a'r geifr.

9:4  Ond bydd e'n gwahaniaethu rhwng anifeiliaid pobl Israel a'ch anifeiliaid chi'r Eifftiaid. Fydd dim un o anifeiliaid pobl Israel yn marw.’”

9:5  Dwedodd yr ARGLWYDD y byddai hyn yn digwydd y diwrnod wedyn.

9:6  A dyna wnaeth yr ARGLWYDD. Y diwrnod wedyn, dyma anifeiliaid yr Eifftiaid i gyd yn marw, ond wnaeth dim un o anifeiliaid pobl Israel farw.

9:7  Dyma'r Pharo yn anfon swyddogion i weld, ac yn wir, doedd dim un o anifeiliaid pobl Israel wedi marw. Ond roedd e mor ystyfnig ag erioed, ac yn gwrthod gadael i'r bobl fynd.

9:8  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses ac Aaron, “Cymerwch ddyrneidiau o ludw o ffwrnais, a chael Moses i'w daflu i'r awyr o flaen llygaid y Pharo.

9:9  Bydd yn lledu fel llwch mân dros wlad yr Aifft i gyd, ac yn achosi chwyddau fydd yn troi'n septig ar gyrff pobl ac anifeiliaid drwy'r wlad.”

9:10  Felly dyma nhw'n cymryd lludw o ffwrnais a mynd i sefyll o flaen y Pharo. A dyma Moses yn ei daflu i'r awyr, ac roedd yn achosi chwyddau oedd yn troi'n septig ar gyrff pobl ac anifeiliaid.

9:11  Doedd y dewiniaid ddim yn gallu cystadlu gyda Moses o achos y chwyddau. Roedd y chwyddau dros eu cyrff nhw hefyd, fel pawb arall yn yr Aifft.

9:12  Ond roedd yr ARGLWYDD wedi gwneud y Pharo yn fwy ystyfnig fyth. Roedd yn gwrthod gwrando arnyn nhw, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses.

9:13  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Coda'n fore, a sefyll o flaen y Pharo, a dywed wrtho, ‘Dyma mae'r ARGLWYDD, Duw yr Hebreaid, yn ei ddweud: “Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gael fy addoli i!

9:14  Y tro yma dw i'n mynd i dy daro di, a dy swyddogion a dy bobl gyda plâu gwaeth fyth, er mwyn i ti ddeall fod yna neb tebyg i mi ar y ddaear.

9:15  Gallwn i fod wedi dy daro di a dy bobl gyda pla ofnadwy fyddai wedi'ch dileu chi oddi ar wyneb y ddaear!

9:16  Dyma pam wnes i dy godi di – er mwyn dangos i ti mor bwerus ydw i, ac er mwyn i bawb drwy'r byd i gyd ddod i wybod amdana i.

9:17  Ond rwyt ti'n dal i ormesu fy mhobl, ac yn gwrthod gadael iddyn nhw fynd yn rhydd.

9:18  Felly, tua'r adeg yma yfory, dw i'n mynd i anfon y storm genllysg waethaf mae'r Aifft erioed wedi'i gweld.

9:19  Gwell i ti gasglu dy anifeiliaid a phopeth arall sydd biau ti'n y caeau i le saff. Bydd pob person ac anifail sy'n cael ei ddal yn y cae gan y storm yn cael ei daro gan y cenllysg ac yn marw!”’”

9:20  Dyma rai o swyddogion y Pharo yn credu beth ddwedodd yr ARGLWYDD, ac yn brysio allan i gasglu eu gweision a'u hanifeiliaid o'r caeau.

9:21  Ond roedd eraill yn poeni dim am y peth, a dyma nhw'n gadael eu gweision a'u hanifeiliaid yn y caeau.

9:22  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Cod dy law i fyny i'r awyr, i wneud i genllysg ddisgyn drwy wlad yr Aifft, ar bobl ac anifeiliaid, ac ar y cnydau sy'n tyfu drwy'r wlad i gyd.”

9:23  Pan gododd Moses ei ffon i'r awyr, dyma'r ARGLWYDD yn anfon storm o genllysg gyda mellt a tharanau. Dyma'r ARGLWYDD yn gwneud iddi fwrw cenllysg ar wlad yr Aifft i gyd.

9:24  Roedd y cenllysg yn syrthio, a'r mellt yn fflachio yn ôl a blaen. Roedd yn bwrw mor drwm, fuodd yna erioed storm debyg iddi yn holl hanes gwlad yr Aifft.

9:25  Roedd y cenllysg yn taro popeth oedd allan yn y caeau – pobl ac anifeiliaid, a'r cnydau drwy'r wlad i gyd. Roedd hyd yn oed y coed wedi cael eu dryllio!

9:26  Yr unig ardal yn yr Aifft gafodd ddim cenllysg oedd Gosen, lle roedd pobl Israel yn byw.

9:27  Felly dyma'r Pharo yn anfon am Moses ac Aaron, ac yn dweud wrthyn nhw, “Dw i'n cyfaddef fy mod i ar fai. Yr ARGLWYDD sy'n iawn. Dw i a'm pobl yn euog.

9:28  Gweddïa ar yr ARGLWYDD. Dŷn ni wedi cael digon! Mae'r taranau a'r cenllysg yma'n ormod! Gwna i adael i chi fynd – gorau po gynta!”

9:29  A dyma Moses yn dweud wrtho, “Pan fydda i wedi mynd allan o'r ddinas, bydda i'n codi fy nwylo ac yn gweddïo ar yr ARGLWYDD. Bydd y taranau a'r cenllysg yn stopio. Byddi'n deall wedyn mai'r ARGLWYDD sydd biau'r ddaear yma.

9:30  Ond dw i'n gwybod yn iawn dy fod ti a dy weision eto ddim wir yn parchu'r ARGLWYDD Dduw.”

9:31  (Roedd y cnydau llin a'r cnydau haidd wedi cael eu difetha gan y cenllysg. Roedd yr haidd yn aeddfed, a'r llin wedi blodeuo.

9:32  Ond roedd y gwenith a'r sbelt yn dal yn iawn, gan eu bod yn gnydau mwy diweddar.)

9:33  Felly dyma Moses yn gadael y Pharo a mynd allan o'r ddinas. Dyma fe'n codi ei ddwylo a gweddïo ar yr ARGLWYDD, a dyma'r taranau a'r cenllysg yn stopio, a'r storm yn clirio.

9:34  Ond pan welodd y Pharo fod y glaw a'r cenllysg a'r taranau wedi stopio, dyma fe'n pechu eto. Dyma fe a'i swyddogion yn troi'n ystyfnig.

9:35  Roedd y Pharo yn hollol ystyfnig, ac yn gwrthod gadael i bobl Israel fynd, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud.

Chapter 10

10:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dos at y Pharo. Dw i wedi'i wneud e a'i swyddogion yn ystyfnig, er mwyn iddyn nhw weld yr arwyddion gwyrthiol dw i'n eu gwneud.

10:2  Hefyd er mwyn i ti allu dweud am beth ddigwyddodd wrth dy blant a'u plant hwythau, sut roeddwn i wedi gwneud ffyliaid o'r Eifftiaid. Byddwch chi'n deall wedyn mai fi ydy'r ARGLWYDD.”

10:3  Felly dyma Moses ac Aaron yn mynd at y Pharo a dweud wrtho, “Dyma mae'r ARGLWYDD, Duw yr Hebreaid, yn ei ddweud: ‘Am faint wyt ti'n mynd i wrthod plygu i mi? Gad i'm pobl fynd yn rhydd, iddyn nhw gael fy addoli i!

10:4  Os fyddi di'n gwrthod, gwylia dy hun! Bydda i'n anfon locustiaid drwy dy wlad di yfory.

10:5  Byddan nhw dros bobman! Fyddi di ddim yn gallu gweld y llawr! Byddan nhw'n dinistrio popeth wnaeth ddim cael ei ddifetha gan y cenllysg. Fydd yna ddim byd gwyrdd ar ôl, a dim blagur ar y coed.

10:6  Byddan nhw drwy dy balas di, tai dy swyddogion a thai pawb arall yn yr Aifft. Fydd dim byd tebyg i hyn wedi digwydd yn holl hanes gwlad yr Aifft!’” Yna dyma Moses yn troi ac yn gadael y Pharo.

10:7  A dyma swyddogion y Pharo yn dweud wrtho, “Am faint mae hyn i fynd ymlaen? Gad iddyn nhw fynd i addoli'r ARGLWYDD eu Duw. Wyt ti ddim yn gweld y bydd hi ar ben ar y wlad yma?”

10:8  Dyma nhw'n dod â Moses ac Aaron yn ôl at y Pharo. A dyma fe'n dweud wrthyn nhw, “Ewch i addoli'r ARGLWYDD eich Duw. Ond pwy yn union fydd yn mynd?”

10:9  “Bydd pawb yn mynd,” meddai Moses, “hen ac ifanc, ein plant a'n hanifeiliaid. Dŷn ni'n mynd i gynnal gŵyl i'r ARGLWYDD.”

10:10  “Duw a'ch helpo os ydych chi'n meddwl y gwna i adael i'ch plant fynd gyda chi! Gwyliwch chi! Byddwch chi mewn trwbwl wedyn!

10:11  Na! Dim ond y dynion sydd i gael mynd i addoli'r ARGLWYDD. Dyna dych chi eisiau ynte?” A dyma fe'n gyrru'r ddau allan o'i olwg.

10:12  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Estyn dy law dros wlad yr Aifft i wneud i'r locustiaid ddod. Byddan nhw dros bobman, ac yn difetha popeth sy'n dal i dyfu ar ôl y cenllysg.”

10:13  Felly dyma Moses yn estyn ei ffon dros wlad yr Aifft. A dyma'r ARGLWYDD yn gwneud i wynt o'r dwyrain chwythu drwy'r dydd a'r nos. Erbyn iddi wawrio y bore wedyn roedd y gwynt wedi dod â'r locustiaid i'r wlad.

10:14  Dyma nhw'n mynd drwy'r wlad i gyd, o un pen i'r llall. Fuodd yna erioed bla tebyg o locustiaid, a fydd yna ddim un tebyg byth eto.

10:15  Roedden nhw dros bobman! Roedd y ddaear yn ddu gan locustiaid, a dyma nhw'n difetha pob planhigyn a phob ffrwyth ar bob coeden oedd yn dal yna wedi'r cenllysg. Doedd yna ddim planhigyn na deilen werdd ar ôl drwy wlad yr Aifft i gyd!

10:16  Dyma'r Pharo yn galw am Moses ac Aaron ar frys. Meddai wrthyn nhw, “Dw i wedi pechu yn erbyn yr ARGLWYDD eich Duw, a chithau.

10:17  Plîs maddeuwch i mi yr un tro yma, a gweddïo y bydd yr ARGLWYDD eich Duw yn cymryd y pla marwol yma i ffwrdd.”

10:18  Felly dyma Moses yn gadael y Pharo ac yn gweddïo ar yr ARGLWYDD.

10:19  A dyma'r ARGLWYDD yn gwneud i'r gwynt droi, a chwythu'n gryf o gyfeiriad y gorllewin. Dyma'r gwynt yn codi'r locustiaid a'u chwythu nhw i gyd i'r Môr Coch. Doedd yna ddim un locust ar ôl drwy wlad yr Aifft i gyd!

10:20  Ond dyma'r ARGLWYDD yn gwneud y Pharo yn ystyfnig eto. Roedd yn gwrthod gadael i bobl Israel fynd.

10:21  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Estyn dy law i fyny i'r awyr, er mwyn i dywyllwch ddod dros wlad yr Aifft – tywyllwch dychrynllyd!”

10:22  Felly dyma Moses yn estyn ei law i fyny i'r awyr, ac roedd hi'n dywyll fel y fagddu drwy wlad yr Aifft am dri diwrnod.

10:23  Doedd pobl ddim yn gallu gweld ei gilydd, a doedd neb yn gallu mynd allan am dri diwrnod! Ond roedd hi'n olau lle roedd pobl Israel yn byw.

10:24  Dyma'r Pharo yn galw am Moses, a dweud, “Ewch i addoli'r ARGLWYDD. Cewch fynd â'ch plant gyda chi, ond dw i am gadw'r anifeiliaid yma.”

10:25  Atebodd Moses, “Wyt ti ddim am roi anifeiliaid i ni i'w haberthu a'u cyflwyno'n offrymau i'w llosgi i'r ARGLWYDD ein Duw?

10:26  Rhaid i'r anifeiliaid fynd gyda ni. Does dim un i gael ei adael ar ôl. Rhaid i ni ddewis rhai ohonyn nhw i'w haberthu i'r ARGLWYDD, a dŷn ni ddim yn gwybod pa rai nes byddwn ni wedi cyrraedd yno.”

10:27  Ond dyma'r ARGLWYDD yn gwneud y Pharo yn ystyfnig eto. Doedd e ddim am adael iddyn nhw fynd.

10:28  Meddai'r Pharo, “Dos o ngolwg i! Dw i byth eisiau dy weld di yma eto! Os gwela i di eto, bydda i'n dy ladd di!”

10:29  “Iawn,” meddai Moses, “fyddi di byth yn fy ngweld i eto.”

Chapter 11

11:1  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dw i'n mynd i daro'r Pharo a gwlad yr Aifft un tro olaf. Bydd yn eich gollwng chi'n rhydd wedyn, heb unrhyw amodau. Yn wir, bydd e'n eich gyrru chi allan o'r wlad.

11:2  Dwed wrth bobl Israel fod pawb i ofyn i'w cymdogion am bethau wedi'u gwneud o arian ac aur.”

11:3  A dyma'r ARGLWYDD yn gwneud i'r Eifftiaid fod yn hael at bobl Israel. Roedd Moses ei hun yn cael ei ystyried yn ddyn pwysig iawn yn yr Aifft. Roedd gan swyddogion y Pharo a'r bobl gyffredin barch mawr ato.

11:4  A dyma Moses yn dweud, “Dyma mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud: ‘Tua canol nos bydda i'n mynd drwy wlad yr Aifft,

11:5  a bydd pob mab hynaf drwy'r wlad yn marw – o fab hynaf y Pharo ar ei orsedd i fab hyna'r gaethferch sy'n troi'r felin law, a hyd yn oed pob anifail gwryw oedd y cyntaf i gael ei eni.

11:6  Bydd pobl yn wylofain drwy wlad yr Aifft i gyd. Fydd dim byd tebyg wedi digwydd erioed o'r blaen, a fydd dim byd tebyg byth eto.

11:7  Ond fydd dim yn bygwth pobl Israel na'u hanifeiliaid – dim hyd yn oed ci yn cyfarth! Byddwch chi'n deall wedyn fod yr ARGLWYDD yn gwahaniaethu rhwng yr Eifftiaid a phobl Israel.’

11:8  Bydd dy swyddogion i gyd yn dod i edrych amdana i, ac yn plygu'n isel o mlaen i. Byddan nhw'n dweud, ‘Ewch! – Ti a'r bobl sy'n dy ddilyn di.’ Wedyn bydda i'n mynd.” Yna dyma Moses yn gadael y Pharo, wedi digio'n lân.

11:9  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Fydd y Pharo ddim yn gwrando arnoch chi. Felly dw i'n mynd i wneud mwy o wyrthiau rhyfeddol yn yr Aifft.”

11:10  Er bod Moses ac Aaron wedi gwneud y gwyrthiau rhyfeddol yma o flaen y Pharo, roedd yr ARGLWYDD wedi'i wneud e'n ystyfnig. Roedd yn gwrthod gadael i bobl Israel fynd yn rhydd.

Chapter 12

12:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses ac Aaron yn yr Aifft,

12:2  “Y mis yma fydd mis cynta'r flwyddyn i chi.

12:3  Dwedwch wrth bobl Israel: Ar y degfed o'r mis rhaid i bob teulu gymryd oen neu fyn gafr i'w ladd.

12:4  Os ydy'r teulu'n rhy fach i fwyta'r anifail cyfan, dylen nhw ei rannu gyda'u cymdogion. Mae'n dibynnu faint o bobl sydd yn y teulu, a faint mae pawb yn gallu ei fwyta.

12:5  Rhaid iddo fod yn anifail gwryw, blwydd oed, heb ddim o'i le arno. Gall fod yn oen neu'n fyn gafr.

12:6  Rhaid ei gadw ar wahân hyd y pedwerydd ar ddeg o'r mis. Yna, y noson honno, ar ôl i'r haul fachlud, bydd pobl Israel i gyd yn lladd yr oen neu'r myn gafr sydd ganddyn nhw.

12:7  Wedyn maen nhw i gymryd peth o'r gwaed a'i roi ar ochrau ac ar dop ffrâm y drws i'r tŷ lle byddan nhw'n ei fwyta.

12:8  Rhaid iddyn nhw ei rostio y noson honno, a'i fwyta gyda bara heb furum ynddo a llysiau chwerw.

12:9  Rhaid rhostio'r anifail cyfan, yn cynnwys ei ben, ei goesau a'i berfeddion. Peidiwch bwyta'r cig os nad ydy e wedi'i goginio'n iawn, neu ddim ond wedi'i ferwi.

12:10  Does dim ohono i gael ei adael ar ôl tan y bore wedyn. Rhaid i unrhyw sbarion gael eu llosgi.

12:11  “A dyma sut mae i gael ei fwyta: Rhaid i chi fod wedi gwisgo fel petaech ar fin mynd ar daith, gyda'ch sandalau ar eich traed a'ch ffon gerdded yn eich llaw. Rhaid ei fwyta ar frys. Pasg yr ARGLWYDD ydy e.

12:12  Dw i'n mynd i fynd drwy wlad yr Aifft y noson honno, a tharo pob mab hynaf, a phob anifail gwryw oedd yn gyntaf i gael ei eni. Dw i'n mynd i farnu ‛duwiau‛ yr Aifft i gyd! Fi ydy'r ARGLWYDD.

12:13  Mae'r gwaed fydd ar ffrâm drysau eich tai chi yn arwydd i chi. Pan fydda i'n gweld y gwaed, bydda i'n pasio heibio i chi. Fydd y pla yma ddim yn eich lladd chi pan fydda i'n taro gwlad yr Aifft.

12:14  Bydd yn ddiwrnod i'w gofio. Byddwch yn ei ddathlu bob blwyddyn drwy gadw gŵyl i'r ARGLWYDD – dyna fydd y drefn bob amser.

12:15  “Am saith diwrnod rhaid i chi fwyta bara sydd heb furum ynddo. Ar y diwrnod cyntaf, rhaid cael gwared ag unrhyw beth yn y tŷ sydd â burum ynddo. Yn ystod y saith diwrnod yna, bydd unrhyw un sydd yn bwyta bara wedi'i wneud gyda burum yn cael ei dorri allan o gymdeithas pobl Israel.

12:16  Bydd cyfarfodydd arbennig i addoli yn cael eu cynnal ar y diwrnod cyntaf ac ar y seithfed diwrnod. A does dim gwaith i gael ei wneud ar y dyddiau hynny, ar wahân i baratoi bwyd i bawb.

12:17  “Dyna sut ydych chi i ddathlu Gŵyl y Bara Croyw. Dyma'r diwrnod wnes i eich arwain chi allan o'r Aifft, ac felly bydd yn rhan o'r drefn bob amser eich bod yn dathlu'r digwyddiad yn flynyddol.

12:18  Dim ond bara heb furum ynddo sydd i gael ei fwyta o fachlud haul ar y pedwerydd ar ddeg hyd fachlud haul ar yr unfed ar hugain o'r mis cyntaf.

12:19  Does dim burum i fod yn eich tai o gwbl am saith diwrnod. Os bydd unrhyw un (un o bobl Israel neu rywun o'r tu allan) yn bwyta rhywbeth wedi'i wneud gyda burum, bydd y person hwnnw yn cael ei dorri allan o gymdeithas pobl Israel.

12:20  Peidiwch bwyta unrhyw beth wedi'i wneud gyda burum – dim ond bara heb furum ynddo.”

12:21  Yna, dyma Moses yn galw arweinwyr Israel at ei gilydd, ac yn dweud wrthyn nhw, “Ewch i ddewis oen neu fyn gafr i'ch teulu, i'w ladd fel aberth y Pasg.

12:22  Rhoi gwaed yr anifail mewn powlen, yna cymryd swp o frigau isop, ei ddipio yn y gwaed a'i frwsio ar dop ac ochrau ffrâm y drws. Yna does neb i fynd allan o'r tŷ tan y bore wedyn.

12:23  Bydd yr ARGLWYDD yn mynd drwy wlad yr Aifft yn taro'r bobl. Ond pan fydd e'n gweld y gwaed ar ffrâm drws unrhyw dŷ, bydd yn pasio heibio'r tŷ hwnnw. Fydd e ddim yn gadael i farwolaeth ddod i mewn a tharo eich teulu chi.

12:24  “Gwnewch yn siŵr eich bod chi a'ch plant yn gwneud hyn. Dyna fydd y drefn bob amser.

12:25  Pan fyddwch yn cyrraedd y wlad mae'r ARGLWYDD wedi addo ei rhoi i chi, byddwch yn dal i gadw'r ddefod yma.

12:26  Pan fydd eich plant yn gofyn, ‘Pam dych chi'n gwneud hyn?’

12:27  dwedwch wrthyn nhw, ‘Aberth y Pasg i'r ARGLWYDD ydy e, i gofio sut wnaeth e basio heibio tai pobl Israel ac achub ein teuluoedd pan wnaeth e daro gwlad yr Aifft.’” A dyma'r bobl oedd yn gwrando ar Moses yn plygu i lawr yn isel i addoli.

12:28  Wedyn dyma nhw'n mynd i ffwrdd a gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses ac Aaron.

12:29  Yna digwyddodd y peth! Ganol nos y noson honno, dyma'r ARGLWYDD yn taro meibion hynaf yr Eifftiaid, o fab hynaf y Pharo ar ei orsedd i fab hyna'r carcharor yn ei gell, a hyd yn oed pob anifail oedd y cyntaf i gael ei eni.

12:30  A dyma'r Pharo yn deffro ganol nos, a'i swyddogion a phobl yr Aifft i gyd yr un fath. Roedd wylofain drwy'r wlad i gyd, am fod rhywun o bob teulu wedi marw.

12:31  A dyma'r Pharo yn galw am Moses ac Aaron yng nghanol y nos, a dweud wrthyn nhw, “Ewch o ma! I ffwrdd â chi! Gadewch lonydd i'm pobl – chi a phobl Israel! Ewch i addoli'r ARGLWYDD fel roeddech chi eisiau.

12:32  Ewch â'ch anifeiliaid i gyd fel roeddech chi eisiau. I ffwrdd â chi! Ond cofiwch ofyn am fendith arna i.”

12:33  Roedd yr Eifftiaid yn benderfynol bellach fod rhaid i bobl Israel adael y wlad, a hynny ar frys. Roedden nhw'n meddwl, “Os arhosan nhw, byddwn ni i gyd wedi marw!”

12:34  Dyma bobl Israel yn cymryd y toes oedd heb furum ynddo yn eu powlenni cymysgu, eu lapio mewn dillad, a'u cario ar eu hysgwyddau.

12:35  Ac roedden nhw wedi gwneud beth ddwedodd Moses wrthyn nhw hefyd – roedden nhw wedi gofyn i'r Eifftiaid am bethau o aur ac arian, ac am ddillad.

12:36  Roedd yr ARGLWYDD wedi gwneud i'r Eifftiaid roi anrhegion i bobl Israel. Roedden nhw'n cael beth bynnag roedden nhw'n gofyn amdano. Dyma nhw'n cymryd popeth oddi ar bobl yr Aifft!

12:37  Felly dyma bobl Israel yn teithio o Rameses i Swccoth. Roedd tua 600,000 o ddynion yn cerdded ar droed, heb sôn am y gwragedd a'r plant.

12:38  Roedd tyrfa gymysg o bobl wedi mynd gyda nhw, a lot fawr iawn o anifeiliaid – defaid a geifr a gwartheg.

12:39  Roedden nhw'n gwneud bara i'w fwyta o'r toes wnaethon nhw ei gario o'r Aifft – bara heb furum ynddo. Roedden nhw wedi cael eu gyrru allan o'r Aifft ar gymaint o frys, doedd dim amser i baratoi bwyd cyn mynd.

12:40  Roedd pobl Israel wedi bod yn yr Aifft ers pedwar cant tri deg o flynyddoedd.

12:41  Ar ddiwedd y pedwar cant tri deg o flynyddoedd, dyma bobl yr ARGLWYDD yn gadael yr Aifft mewn rhengoedd trefnus fel byddin.

12:42  Roedd yr ARGLWYDD wedi cadw'r noson yma'n arbennig, i'w harwain nhw allan o wlad yr Aifft. Felly, o hyn ymlaen, ar y noson yma, mae pobl Israel i gyd i fod i gadw gwylnos i'r ARGLWYDD.

12:43  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses ac Aaron, “Dyma reolau'r Pasg. Dydy pobl o'r tu allan ddim i gael bwyta ohono –

12:44  dim ond caethweision sydd wedi'u prynu ac wedi bod drwy'r ddefod o gael eu henwaedu.

12:45  Dydy mewnfudwyr neu weithwyr sy'n derbyn cyflog ddim i gael bwyta ohono.

12:46  Rhaid ei fwyta yn y tŷ, a pheidio mynd â dim o'r cig allan. A does dim un o'i esgyrn i gael ei dorri.

12:47  Mae pobl Israel i gyd i gadw'r Ŵyl yma.

12:48  “Os ydy mewnfudwyr eisiau dathlu Pasg yr ARGLWYDD, rhaid i'r dynion a'r bechgyn fynd drwy ddefod enwaediad gyntaf. Wedyn byddan nhw'n gallu cymryd rhan – byddan nhw'n cael eu hystyried fel un o'ch pobl chi. Ond does neb sydd heb gael ei enwaedu i gael bwyta o'r Pasg.

12:49  Mae'r rheol hon yr un fath i bawb – Israeliaid a mewnfudwyr fel ei gilydd.”

12:50  Felly dyma bobl Israel yn gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses ac Aaron.

12:51  Ar yr union ddiwrnod yma, dyma'r ARGLWYDD yn dod â phobl Israel allan o'r Aifft, yn drefnus fel byddin.

Chapter 13

13:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

13:2  “Rhaid i fab cyntaf pob gwraig, a phob anifail gwryw cyntaf i gael ei eni, gael eu cysegru i mi. Fi piau nhw.”

13:3  Dyma Moses yn dweud wrth y bobl, “Mae'r diwrnod yma, pan ddaethoch chi allan o'r Aifft, yn ddiwrnod i'w gofio. Roeddech chi'n gaethion yno, a dyma'r ARGLWYDD yn defnyddio ei nerth i'ch rhyddhau chi. Ond peidiwch bwyta bara wedi'i wneud gyda burum pan fyddwch chi'n dathlu.

13:4  Dyma'r diwrnod, ym mis Abib, pan aethoch chi allan.

13:5  A phan fydd yr ARGLWYDD wedi dod â chi i'r wlad wnaeth e addo ei rhoi i'ch hynafiaid chi – gwlad y Canaaneaid, Hethiaid, Amoriaid, Hefiaid, a Jebwsiaid; gwlad ffrwythlon lle mae llaeth a mêl yn llifo – byddwch yn dathlu ar y mis yma bob blwyddyn.

13:6  Am saith diwrnod rhaid i chi fwyta bara sydd heb furum ynddo, yna ar y seithfed diwrnod cadw gŵyl i'r ARGLWYDD.

13:7  Rhaid i chi fwyta bara heb furum ynddo am saith diwrnod. Does dim bara wedi'i wneud gyda burum, na hyd yn oed y burum ei hun, i fod yn unman.

13:8  Yna dych chi i esbonio i'ch plant, ‘Dŷn ni'n gwneud hyn i gofio beth wnaeth yr ARGLWYDD droson ni pan ddaethon ni allan o'r Aifft.’

13:9  Bydd fel arwydd ar eich llaw neu farc ar eich talcen, yn eich atgoffa chi i siarad am beth roedd yr ARGLWYDD wedi'i ddysgu i chi. Roedd e wedi defnyddio ei nerth i ddod â chi allan o'r Aifft.

13:10  Gwnewch yn siŵr eich bod yn gwneud hyn ar yr amser iawn bob blwyddyn.

13:11  “Pan fydd yr ARGLWYDD wedi dod â chi i wlad y Canaaneaid, fel gwnaeth e addo i'ch hynafiaid chi,

13:12  rhaid i fab cyntaf pob gwraig, a phob anifail gwryw cyntaf i gael ei eni, gael eu cysegru i mi. Fi, yr ARGLWYDD sydd biau nhw.

13:13  Gellir prynu'n ôl pob asyn cyntaf i gael ei eni drwy roi oen neu fyn gafr yn ei le. Os nad ydy e'n cael ei brynu, rhaid ei ladd drwy dorri ei wddf. A rhaid i fab cyntaf pob gwraig gael ei brynu'n ôl hefyd.

13:14  Yn y dyfodol, pan fydd eich plant yn gofyn, ‘Beth ydy ystyr hyn?’, Dych chi i'w hateb, ‘Yr ARGLWYDD wnaeth ddefnyddio ei nerth i ddod â ni allan o'r Aifft, lle roedden ni'n gaethion.

13:15  Roedd y Pharo yn gwrthod ein gollwng ni'n rhydd, felly dyma'r ARGLWYDD yn lladd pob mab hynaf a phob anifail gwryw cyntaf i gael ei eni. Dyna pam dŷn ni'n aberthu pob anifail gwryw cyntaf i gael ei eni i'r ARGLWYDD. Ond dŷn ni'n prynu'n ôl pob mab cyntaf i gael ei eni.’

13:16  Bydd fel arwydd ar eich llaw neu rywbeth yn cael ei wisgo ar y talcen, i'ch atgoffa fod yr ARGLWYDD wedi defnyddio ei nerth i ddod â ni allan o'r Aifft.”

13:17  Pan wnaeth y Pharo adael i'r bobl fynd, wnaeth Duw ddim eu harwain nhw i wlad y Philistiaid, er mai dyna fyddai'r ffordd gyntaf. Doedd gan Dduw ddim eisiau i'r bobl newid eu meddyliau a mynd yn ôl i'r Aifft pan oedd y Philistiaid yn bygwth rhyfela yn eu herbyn nhw.

13:18  Felly dyma Duw yn mynd â'r bobl drwy'r anialwch at y Môr Coch. Aeth pobl Israel allan o'r Aifft fel byddin yn ei rhengoedd.

13:19  Dyma Moses yn mynd ag esgyrn Joseff gyda nhw. Roedd Joseff wedi gwneud i bobl Israel addo, “Dw i'n gwybod y bydd Duw yn gofalu amdanoch chi. Dw i eisiau i chi fynd â'm hesgyrn i gyda chi o'r lle yma.”

13:20  Dyma nhw'n gadael Swccoth ac yn gwersylla yn Etham wrth ymyl yr anialwch.

13:21  Roedd yr ARGLWYDD yn arwain y ffordd mewn colofn o niwl yn ystod y dydd, a cholofn o dân yn y nos. Felly roedden nhw'n gallu teithio yn y dydd neu'r nos.

13:22  Roedd y golofn o niwl gyda nhw bob amser yn y dydd, a'r golofn o dân yn y nos.

Chapter 14

14:1  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

14:2  “Dwed wrth bobl Israel am droi yn ôl i gyfeiriad Pi-hachiroth, sydd rhwng Migdol a'r môr, a gwersylla ar lan y môr, yn union gyferbyn â Baal-tseffon.

14:3  Bydd y Pharo yn meddwl, ‘Dydy pobl Israel ddim yn gwybod ble i droi. Maen nhw wedi'u dal rhwng yr anialwch a'r môr!’

14:4  Bydda i'n gwneud y Pharo yn ystyfnig unwaith eto, a bydd yn dod ar eich ôl. Ond bydda i'n cael fy anrhydeddu drwy beth fydd yn digwydd i'r Pharo a'i fyddin, a bydd pobl yr Aifft yn dod i ddeall mai fi ydy'r ARGLWYDD.” Felly dyma bobl Israel yn gwneud beth ddwedodd Moses.

14:5  Pan ddywedwyd wrth frenin yr Aifft fod y bobl wedi dianc, dyma fe a'i swyddogion yn newid eu meddyliau, “Beth oedd ar ein pennau ni?” medden nhw. “Dŷn ni wedi gadael i'n caethweision fynd yn rhydd!”

14:6  Felly dyma'r Pharo'n paratoi ei gerbydau rhyfel ac yn mynd â'i filwyr gydag e.

14:7  Aeth â chwech chant o'i gerbydau gorau, a'r cerbydau eraill i gyd, gyda cadfridog yn bob un.

14:8  Roedd yr ARGLWYDD wedi gwneud y Pharo, brenin yr Aifft, yn ystyfnig, a dyma fe'n mynd ar ôl pobl Israel. Ond roedd pobl Israel yn mynd yn eu blaenau yn hyderus.

14:9  Dyma'r Eifftiaid yn mynd ar eu holau gyda'u ceffylau a'u cerbydau rhyfel a'u milwyr i gyd, a dod o hyd iddyn nhw yn gwersylla yn Pi-hachiroth, ar lan y môr, gyferbyn a Baal-tseffon.

14:10  Wrth i'r Pharo a'i fyddin agosáu, dyma bobl Israel yn eu gweld nhw'n dod tuag atyn nhw. Roedden nhw wedi dychryn am eu bywydau, a dyma nhw'n gweiddi ar yr ARGLWYDD,

14:11  a dweud wrth Moses, “Wyt ti wedi dod â ni allan i'r anialwch i farw am fod dim lle i'n claddu ni yn yr Aifft? Beth oedd ar dy ben di yn dod â ni allan o'r Aifft?

14:12  Dyma'n union ddwedon ni pan oedden ni yn yr Aifft, ‘Gad lonydd i ni ddal ati i weithio i'r Eifftiaid. Mae'n well gwneud hynny na mynd i farw yn yr anialwch!’”

14:13  Ond dyma Moses yn dweud wrth y bobl, “Peidiwch bod ag ofn! Arhoswch chi, a chewch weld sut bydd yr ARGLWYDD yn eich achub chi. Fyddwch chi ddim yn gweld yr Eifftiaid acw byth eto.

14:14  Mae'r ARGLWYDD yn mynd i ymladd drosoch chi. Does rhaid i chi wneud dim!”

14:15  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Pam wyt ti'n galw arna i? Dwed wrth bobl Israel am fynd yn eu blaenau.

14:16  Cymer di dy ffon, a'i hestyn tuag at y môr. Bydd y môr yn hollti, a bydd pobl Israel yn gallu mynd drwy ei ganol ar dir sych!

14:17  Bydda i'n gwneud yr Eifftiaid mor ystyfnig, byddan nhw'n ceisio mynd ar eich ôl drwy'r môr. Ond bydda i'n cael fy anrhydeddu o achos beth fydd yn digwydd i'r Pharo a'i fyddin, gyda'i holl gerbydau a'i farchogion.

14:18  A bydd yr Eifftiaid yn dod i ddeall mai fi ydy'r ARGLWYDD, o achos beth fydd yn digwydd iddyn nhw.”

14:19  Dyma angel Duw, oedd wedi bod yn arwain pobl Israel, yn symud tu ôl iddyn nhw. A dyma'r golofn o niwl yn symud o'r tu blaen i sefyll tu ôl iddyn nhw,

14:20  rhwng gwersyll yr Eifftiaid a gwersyll pobl Israel. Roedd yn gwmwl tywyll un ochr, ac yn goleuo'r nos yr ochr arall. Felly doedd y fyddin un ochr ddim yn gallu mynd yn agos at yr ochr arall drwy'r nos.

14:21  Dyma Moses yn estyn ei law tuag at y môr, a dyma'r ARGLWYDD yn dod â gwynt cryf o'r dwyrain i chwythu drwy'r nos a gwneud i'r môr fynd yn ôl. Dyma'r môr yn gwahanu, ac roedd gwely'r môr yn llwybr sych drwy'r canol.

14:22  A dyma bobl Israel yn mynd drwy ganol y môr ar dir sych, a'r dŵr fel wal bob ochr iddyn nhw.

14:23  Yna dyma'r Eifftiaid yn mynd ar eu holau i ganol y môr – ceffylau a cherbydau rhyfel a marchogion y Pharo i gyd.

14:24  Yn ystod yr oriau cyn iddi wawrio, dyma'r ARGLWYDD yn edrych i lawr ar fyddin yr Aifft drwy'r golofn o dân a niwl, a dyma fe'n achosi iddyn nhw banicio.

14:25  Gwnaeth i olwynion y cerbydau rhyfel fynd yn sownd, ac roedden nhw'n cael trafferth symud. A dyma'r Eifftiaid yn dweud, “Dewch! Rhaid i ni ddianc! Mae'r ARGLWYDD yn ymladd dros bobl Israel yn ein herbyn ni'r Eifftiaid!”

14:26  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Estyn dy law tuag at y môr, i'r dŵr lifo yn ôl dros yr Eifftiaid, eu cerbydau rhyfel a'u marchogion.”

14:27  Felly dyma Moses yn estyn ei law tuag at y môr, a dyma'r môr yn mynd yn ôl i'w le wrth iddi wawrio. Roedd yr Eifftiaid yn ceisio dianc, ond dyma'r ARGLWYDD yn eu boddi nhw yng nghanol y môr.

14:28  Daeth y dŵr yn ôl dros yr holl gerbydau rhyfel a'r marchogion a byddin y Pharo oedd wedi mynd ar ôl pobl Israel i ganol y môr – wnaeth dim un ohonyn nhw fyw!

14:29  Ond roedd pobl Israel wedi cerdded drwy ganol y môr ar dir sych, gyda'r dŵr fel wal bob ochr iddyn nhw.

14:30  Dyna sut wnaeth yr ARGLWYDD achub Israel o law'r Eifftiaid y diwrnod hwnnw. Roedd pobl Israel yn gweld cyrff yr Eifftiaid yn gorwedd ar lan y dŵr.

14:31  Ar ôl gweld nerth anhygoel yr ARGLWYDD yn ymladd yn erbyn yr Eifftiaid, roedden nhw'n ei barchu fe, ac yn ei drystio fe a'i was Moses.

Chapter 15

15:1  Dyma Moses a phobl Israel yn canu'r gân yma i'r ARGLWYDD: “Dw i am ganu i'r ARGLWYDD a dathlu ei fuddugoliaeth: Mae e wedi taflu'r ceffylau a'u marchogion i'r môr!

15:2  Yr ARGLWYDD sy'n rhoi nerth a chân i mi! Fe sydd wedi fy achub i. Dyma'r Duw dw i'n ei addoli – Duw fy nhad, a dw i'n mynd i'w ganmol!

15:3  Yr ARGLWYDD ydy ei enw e. Mae'r ARGLWYDD yn rhyfelwr.

15:4  Mae wedi taflu cerbydau y Pharo a'i fyddin i gyd i'r môr! Cafodd eu swyddogion gorau eu boddi yn y Môr Coch.

15:5  Daeth y dŵr dwfn drostyn nhw, a dyma nhw'n suddo i'r gwaelod fel carreg.

15:6  Mae dy law gref yn rhyfeddol, ARGLWYDD; dy law gref di wnaeth ddryllio'r gelyn.

15:7  Am dy fod mor aruthrol fawr, rwyt ti'n bwrw i lawr y rhai sy'n codi yn dy erbyn – Ti'n dangos dy fod yn ddig, ac maen nhw'n cael eu difa fel bonion gwellt.

15:8  Wrth i ti chwythu dyma'r dŵr yn codi'n bentwr, y llif yn sefyll fel argae, a'r dŵr dwfn wedi caledu yng nghanol y môr.

15:9  Dyma'r gelyn yn dweud, ‘Ar eu holau nhw! Dalia i nhw, a rhannu'r ysbail! Dw i'n mynd i gael amser da! Fydd neb ar ôl i'r cleddyf ei daro – dw i'n mynd i'w dinistrio nhw'n llwyr!’

15:10  Ond dyma ti'n chwythu, a dyma'r môr yn llifo drostyn nhw! Dyma nhw'n suddo fel plwm yn y tonnau gwyllt!

15:11  Pa un o'r duwiau sy'n debyg i ti, ARGLWYDD? Does neb tebyg i ti – mor wych, ac mor sanctaidd, yn haeddu dy barchu a dy foli; ti'n gwneud gwyrthiau rhyfeddol!

15:12  Dyma ti'n codi dy law gref a dyma'r ddaear yn llyncu'r gelyn!

15:13  Yn dy gariad byddi'n arwain y bobl rwyt wedi'u rhyddhau; byddi'n eu tywys yn dy nerth i'r lle cysegredig lle rwyt yn byw.

15:14  Bydd y bobloedd yn clywed ac yn crynu – bydd pobl Philistia yn poeni,

15:15  ac arweinwyr Edom wedi brawychu. Bydd dynion cryf Moab yn crynu, a phobl Canaan yn poeni.

15:16  Bydd ofn a braw yn dod drostyn nhw – mae dy gryfder di yn eu gwneud yn fud fel carreg. Fyddan nhw'n gwneud dim nes bydd dy bobl wedi pasio heibio, ARGLWYDD; nes i'r bobl wnest ti eu prynu basio heibio.

15:17  Ond byddi'n mynd â nhw i mewn ac yn eu plannu ar dy fynydd dy hun – ble wyt ti wedi dewis byw, ARGLWYDD; y cysegr rwyt ti wedi'i sefydlu.

15:18  Yr ARGLWYDD sy'n teyrnasu am byth bythoedd!

15:19  Pan aeth ceffylau y Pharo, a'i gerbydau a'i filwyr i'r môr, dyma'r ARGLWYDD yn gwneud i ddŵr y môr lifo'n ôl drostyn nhw. Ond roedd pobl Israel wedi cerdded ar dir sych drwy ganol y môr.”

15:20  Yna dyma Miriam y broffwydes (chwaer Aaron) yn gafael mewn drwm llaw, a dyma'r merched i gyd yn codi drymiau a mynd ar ei hôl, gan ddawnsio.

15:21  Roedd Miriam yn canu'r gytgan: “Canwch i'r ARGLWYDD i ddathlu ei fuddugoliaeth! Mae wedi taflu'r ceffylau a'u marchogion i'r môr!”

15:22  Dyma Moses yn cael pobl Israel i symud ymlaen oddi wrth y Môr Coch. Aethon nhw allan i Anialwch Shwr. Buon nhw'n cerdded yn yr anialwch am dri diwrnod heb ddod o hyd i ddŵr.

15:23  Yna dyma nhw'n cyrraedd Mara, ond roedden nhw'n methu yfed y dŵr yno am ei fod mor chwerw. (Dyna pam roedd yn cael ei alw yn Mara – sef “Chwerw.”)

15:24  Dyma'r bobl yn dechrau troi yn erbyn Moses. “Beth ydyn ni'n mynd i'w yfed?” medden nhw.

15:25  Dyma Moses yn gweddïo'n daer am help, a dyma'r ARGLWYDD yn ei arwain at ddarn o bren. Ar ôl i Moses ei daflu i'r dŵr, roedd y dŵr yn iawn i'w yfed. Yn Mara, dyma'r ARGLWYDD yn rhoi rheol iddyn nhw, er mwyn profi pa mor ffyddlon oedden nhw:

15:26  “Os byddwch chi'n ufudd i'r ARGLWYDD eich Duw, ac yn gwneud beth sy'n iawn yn ei olwg e, gwrando ar beth mae'n ei ddweud a cadw at ei reolau, fydd dim rhaid i chi ddiodde'r afiechydon wnes i daro'r Eifftiaid gyda nhw. Fi ydy'r ARGLWYDD sy'n eich iacháu chi.”

15:27  Yna dyma nhw'n cyrraedd Elim, lle roedd un deg dwy o ffynhonnau a saith deg o goed palmwydd. A dyma nhw'n gwersylla yno wrth ymyl y ffynhonnau.

Chapter 16

16:1  Yna aeth pobl Israel ymlaen o Elim a chyrraedd Anialwch Sin, sydd rhwng Elim a Sinai, ar y pymthegfed diwrnod o'r ail fis ers iddyn nhw adael gwlad yr Aifft.

16:2  Pan oedden nhw yn yr anialwch, dyma nhw i gyd yn dechrau ymosod ar Moses ac Aaron unwaith eto.

16:3  “Byddai'n well petai'r ARGLWYDD wedi gadael i ni farw yn yr Aifft! O leia roedd gynnon ni ddigon o gig a bwyd i'w fwyta yno. Ond rwyt ti wedi dod â ni i gyd allan i'r anialwch yma i lwgu i farwolaeth!”

16:4  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dw i'n mynd i wneud i fara ddisgyn o'r awyr fel glaw arnoch chi. Bydd rhaid i'r bobl fynd allan i gasglu yr hyn sydd ei angen arnyn nhw bob dydd. Bydda i'n eu profi nhw i weld os gwnân nhw wrando ar beth dw i'n ddweud ai peidio.

16:5  Ar chweched diwrnod pob wythnos maen nhw i gasglu dwywaith cymaint ag roedden nhw wedi'i gasglu bob diwrnod arall.”

16:6  Felly dyma Moses ac Aaron yn dweud wrth bobl Israel, “Erbyn gyda'r nos heno, byddwch chi'n gwybod mai'r ARGLWYDD sydd wedi dod â chi allan o wlad yr Aifft.

16:7  A bore yfory byddwch chi'n gweld ysblander yr ARGLWYDD. Mae e wedi'ch clywed chi'n ymosod arno. Dŷn ni'n neb. Fe ydy'r un dych chi wedi bod yn ymosod arno, nid ni.”

16:8  Ac meddai Moses, “Byddwch chi'n deall yn iawn pan fydd yr ARGLWYDD yn rhoi cig i chi ei fwyta gyda'r nos, a digonedd o fara yn y bore. Mae'r ARGLWYDD wedi'ch clywed chi'n ymosod arno. Dŷn ni'n neb. Yr ARGLWYDD ydy'r un dych chi wedi bod yn ymosod arno, nid ni!”

16:9  Yna dyma Moses yn dweud wrth Aaron, “Galw'r dyrfa o bobl Israel i gyd at ei gilydd. Dwed wrthyn nhw, ‘Dewch yma i sefyll o flaen yr ARGLWYDD. Mae e wedi'ch clywed chi'n ymosod arno.’”

16:10  Tra oedd Aaron yn annerch pobl Israel i gyd, dyma nhw'n edrych i gyfeiriad yr anialwch a gweld ysblander yr ARGLWYDD yn disgleirio o'r golofn niwl.

16:11  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

16:12  “Dw i wedi clywed fel mae pobl Israel yn ymosod arna i. Dwed wrthyn nhw, ‘Byddwch yn cael cig i'w fwyta gyda'r nos, ac yn y bore byddwch yn cael llond eich bol o fara. Byddwch yn deall wedyn mai fi ydy'r ARGLWYDD eich Duw chi.’”

16:13  Gyda'r nos, dyma soflieir yn dod ac yn glanio yn y gwersyll – roedden nhw dros bobman! Yna yn y bore roedd haenen o wlith o gwmpas y gwersyll.

16:14  Pan oedd y gwlith wedi codi, roedd rhyw stwff tebyg i haen denau o farrug yn gorchuddio'r anialwch.

16:15  Pan welodd pobl Israel e, dyma nhw'n gofyn i'w gilydd, “Beth ydy e?” Doedd ganddyn nhw ddim syniad beth oedd e. Ac meddai Moses wrthyn nhw, “Dyma'r bara mae'r ARGLWYDD wedi'i roi i chi i'w fwyta.

16:16  A dyma beth mae'r ARGLWYDD wedi'i orchymyn: ‘Mae pawb i gasglu'r hyn sydd ei angen ar eu teulu nhw – tua dau chwart y person. Dylech gasglu digon i bawb sy'n aros yn eich pabell.’”

16:17  Felly dyma bobl Israel yn mynd allan i'w gasglu – rhai ohonyn nhw yn casglu mwy na'i gilydd.

16:18  Ond wrth iddyn nhw fesur faint oedd pawb wedi'i gasglu, doedd dim byd dros ben gan y rhai gasglodd lawer, a doedd y rhai gasglodd ychydig ddim yn brin. Roedd gan bawb faint oedd ei angen arnyn nhw.

16:19  Yna dyma Moses yn dweud, “Peidiwch cadw dim ohono dros nos.”

16:20  Ond wnaethon nhw ddim gwrando. Roedd rhai wedi ceisio cadw peth ohono dros nos, ac erbyn y bore wedyn roedd cynrhon ynddo ac roedd yn drewi. Roedd Moses wedi gwylltio gyda nhw.

16:21  Felly, roedd y bobl yn mynd allan bob bore, i gasglu faint roedden nhw ei angen. Ond wrth i'r haul gynhesu roedd yn toddi.

16:22  Ar y chweched diwrnod, roedden nhw'n casglu dwywaith cymaint, sef pedwar chwart y person. A dyma arweinwyr y bobl yn mynd i ofyn pam i Moses.

16:23  A dyma fe'n ateb, “Dyma ddwedodd yr ARGLWYDD: ‘Rhaid i chi beidio gweithio yfory, mae'n Saboth wedi'i gysegru i'r ARGLWYDD. Beth bynnag dych chi am ei bobi neu ei ferwi, gwnewch hynny heddiw. Wedyn cadw beth bynnag sydd dros ben at yfory.’”

16:24  Felly dyma nhw'n cadw beth oedd dros ben tan y bore, fel roedd Moses wedi dweud. Wnaeth e ddim drewi, a doedd dim cynrhon ynddo.

16:25  Ac meddai Moses, “Dyna sydd i'w fwyta heddiw, gan fod y diwrnod yma yn Saboth i'r ARGLWYDD. Fydd dim ohono i'w gael allan ar lawr heddiw.

16:26  Gallwch ei gasglu am chwe diwrnod, ond fydd dim yna ar y seithfed, sef y Saboth.”

16:27  Ond er hynny, ar y seithfed diwrnod dyma rai pobl yn mynd allan i'w gasglu, ond doedd dim byd yno.

16:28  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Am faint dych chi'n mynd i wrthod gwrando arna i a gwneud beth dw i'n ddweud?

16:29  Am fod yr ARGLWYDD wedi rhoi'r Saboth i chi, dyna pam mae e'n rhoi digon o fwyd i chi am ddau ddiwrnod ar y chweched dydd. Dylech chi i gyd eistedd i lawr, a pheidio mynd allan ar y seithfed diwrnod.”

16:30  Felly dyma'r bobl yn gorffwys ar y seithfed diwrnod.

16:31  Galwodd pobl Israel y stwff yn “manna”. Roedd yn edrych fel hadau coriander, yn wyn, ac yn blasu fel bisgedi wedi'u gwneud gyda mêl.

16:32  A dyma Moses yn rhoi'r gorchymyn yma gan yr ARGLWYDD iddyn nhw: “Mae dau chwart ohono i'w gadw am byth, er mwyn i bobl yn y dyfodol gael gweld y bwyd wnes i ei roi i chi yn yr anialwch, pan ddes i â chi allan o wlad yr Aifft.”

16:33  A dyma Moses yn dweud wrth Aaron, “Cymer jar, a rhoi dau chwart llawn o'r manna ynddo, a'i osod o flaen yr ARGLWYDD, i'w gadw'n saff ar hyd y cenedlaethau.”

16:34  A dyna wnaeth Aaron, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses. Dyma fe'n ei osod o flaen Arch y Dystiolaeth, i'w gadw'n saff.

16:35  Bu pobl Israel yn bwyta'r manna am bedwar deg o flynyddoedd, nes iddyn nhw gyrraedd gwlad Canaan ble gwnaethon nhw setlo i lawr.

16:36  (Omer oedd y mesur o ddau chwart oedd yn cael ei ddefnyddio, sef un rhan o ddeg o effa.)

Chapter 17

17:1  Dyma bobl Israel i gyd yn gadael Anialwch Sin ac yn teithio yn eu blaenau bob yn dipyn, fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud. Dyma nhw'n gwersylla yn Reffidim, ond doedd dim dŵr iddyn nhw ei yfed yno.

17:2  A dechreuodd y bobl ddadlau gyda Moses, a dweud, “Rhowch ddŵr i ni i'w yfed!” Atebodd Moses, “Pam dych chi'n swnian? Pam dych chi'n profi'r ARGLWYDD?”

17:3  Ond roedd y fath syched ar y bobl, roedden nhw'n dechrau troi yn erbyn Moses eto, “Pam yn y byd wnest ti ddod â ni allan o'r Aifft? Dŷn ni i gyd yn mynd i farw o syched – ni a'n plant a'n hanifeiliaid!”

17:4  Dyma Moses yn gweddïo'n daer ar yr ARGLWYDD, “Beth dw i'n mynd i'w wneud? Maen nhw ar fin fy lladd i!”

17:5  A dyma'r ARGLWYDD yn ateb Moses, “Dos allan o flaen y bobl, gyda'r ffon wnest ti daro afon Nîl gyda hi. A dos â rhai o arweinwyr Israel gyda ti.

17:6  Bydda i'n disgwyl amdanat ti ar y graig ar Fynydd Sinai. Dw i eisiau i ti daro'r graig, a bydd dŵr yn llifo allan ohoni, i'r bobl gael yfed.” A dyma Moses yn gwneud hynny o flaen llygaid arweinwyr Israel.

17:7  Dyma fe'n enwi'r lle yn Massa (“Lle'r profi”) a Meriba (“Lle'r ffraeo”), o achos yr holl ffraeo, a'r ffordd wnaeth pobl Israel roi'r ARGLWYDD ar brawf yno drwy ofyn, “Ydy'r ARGLWYDD gyda ni neu ddim?”

17:8  Tra oedden nhw yn Reffidim, dyma'r Amaleciaid yn ymosod ar bobl Israel.

17:9  A dyma Moses yn dweud wrth Josua, “Dewis rai o'n dynion ni i fynd allan i ymladd yn eu herbyn nhw. Yfory bydda i'n mynd i sefyll ar ben y bryn gyda ffon Duw yn fy llaw.”

17:10  Felly aeth Josua allan i ymladd yn erbyn yr Amaleciaid fel roedd Moses wedi dweud wrtho. A dyma Moses yn mynd i sefyll ar ben y bryn gydag Aaron a Hur.

17:11  Tra oedd Moses yn dal ei freichiau yn yr awyr, roedd Israel yn ennill y frwydr, ond os oedd yn rhoi ei freichiau i lawr, roedd yr Amaleciaid yn ennill.

17:12  Pan oedd Moses yn rhy flinedig i ddal ei freichiau i fyny, dyma Aaron a Hur yn cymryd carreg a'i gosod iddo eistedd arni. Yna safodd y ddau, un bob ochr iddo, a dal ei freichiau i fyny drwy'r dydd nes oedd yr haul wedi machlud.

17:13  Felly dyma Josua a'i filwyr yn ennill y frwydr a lladd yr Amaleciaid.

17:14  A dwedodd yr ARGLWYDD wrth Moses, “Dw i eisiau i ti gadw cofnod o hyn yn y llyfr, a gwneud yn siŵr fod Josua'n gwybod amdano. Dw i'n mynd i gael gwared â'r Amaleciaid yn llwyr – fydd neb yn cofio am eu bodolaeth nhw!”

17:15  Dyma Moses yn codi allor yno a'i galw yn Iafe-Nissi (sef ‛yr ARGLWYDD ydy fy fflag‛).

17:16  Dwedodd, “Am iddyn nhw godi dwrn yn erbyn gorsedd yr ARGLWYDD, bydd yr ARGLWYDD yn ymladd yn erbyn yr Amaleciaid bob amser.”

Chapter 18

18:1  Clywodd tad-yng-nghyfraith Moses (sef Jethro, offeiriad Midian) am y cwbl roedd Duw wedi'i wneud i Moses a phobl Israel. Clywodd fod yr ARGLWYDD wedi dod â phobl Israel allan o'r Aifft.

18:2  Roedd Moses wedi anfon ei wraig Seffora a'i ddau fab yn ôl at Jethro.

18:3  Gershom oedd enw un mab (am i Moses ddweud, “Dw i wedi bod fel mewnfudwr mewn gwlad ddieithr”),

18:4  ac Elieser oedd y llall (am fod Moses wedi dweud, “Mae Duw fy nhad wedi fy helpu, ac wedi fy achub rhag cael fy lladd gan y Pharo”).

18:5  A dyma Jethro yn dod â gwraig Moses a'i feibion i'r anialwch at Moses, oedd yn gwersylla wrth ymyl mynydd Sinai.

18:6  Roedd wedi anfon neges at Moses yn dweud, “Dw i'n dod i dy weld di, gyda dy wraig a dy ddau fab.”

18:7  A dyma Moses yn mynd allan i'w gyfarfod, yn ymgrymu o'i flaen ac yn ei gyfarch drwy ei gusanu. Ar ôl holi ei gilydd sut oedd pethau wedi bod, dyma nhw'n mynd yn ôl i babell Moses.

18:8  Dwedodd Moses wrth ei dad-yng-nghyfraith am bopeth roedd yr ARGLWYDD wedi'i wneud i'r Pharo a phobl yr Aifft er mwyn achub pobl Israel. Dwedodd wrtho am y problemau roedden nhw wedi'u hwynebu ar y ffordd, a sut roedd yr ARGLWYDD wedi'u helpu nhw drwy'r cwbl.

18:9  Roedd Jethro wrth ei fodd yn clywed am y cwbl roedd yr ARGLWYDD wedi'i wneud i achub pobl Israel o'r Aifft.

18:10  “Bendith ar yr ARGLWYDD,” meddai. “Mae wedi'ch achub chi oddi wrth y Pharo a'r Eifftiaid!

18:11  Dw i'n gweld nawr fod yr ARGLWYDD yn gryfach na'r duwiau i gyd! Mae'n gallu gwneud beth maen nhw'n brolio amdano yn well na nhw!”

18:12  Yna dyma Jethro, tad-yng-nghyfraith Moses, yn dod ag offrwm i'w losgi ac aberthau eraill i'w cyflwyno i Dduw. A dyma Aaron ac arweinwyr Israel yn ymuno gyda Jethro i fwyta'r aberthau o flaen Duw.

18:13  Y diwrnod wedyn, dyma Moses yn eistedd i farnu achosion rhwng pobl. Roedd y bobl yn ciwio o'i flaen o fore gwyn tan nos.

18:14  Pan welodd ei dad-yng-nghyfraith gymaint roedd Moses yn ei wneud, dyma fe'n dweud, “Pam wyt ti'n gwneud hyn i gyd ar dy ben dy hun? Mae'r bobl yn gorfod sefyll yma drwy'r dydd yn disgwyl eu tro.”

18:15  “Mae'r bobl yn dod ata i am eu bod eisiau gwybod beth mae Duw'n ddweud,” meddai Moses.

18:16  “Pan mae dadl yn codi rhwng pobl, maen nhw'n gofyn i mi farnu, a dw i'n dweud wrthyn nhw beth ydy rheolau ac arweiniad Duw.”

18:17  “Dydy hyn ddim yn iawn,” meddai tad-yng-nghyfraith Moses.

18:18  “Byddi wedi ymlâdd – ti a'r bobl. Mae'n ormod o faich i ti ei gario ar dy ben dy hun.

18:19  Gwranda ar air o gyngor, a bydd Duw yn dy helpu di. Gelli di gynrychioli'r bobl o flaen Duw, a mynd â'u hachosion ato.

18:20  Gelli eu dysgu nhw am reolau a chyfreithiau Duw, a dweud wrthyn nhw sut dylen nhw fyw a beth ddylen nhw wneud.

18:21  Ond yna rhaid i ti ddewis dynion cyfrifol – dynion duwiol a gonest, fyddai'n gwrthod derbyn breib – a'u penodi nhw'n swyddogion dros grwpiau o fil, cant, hanner cant a deg.

18:22  Cân nhw farnu'r achosion cyffredin o ddydd i ddydd, ond dod â'r achosion anodd atat ti. Gad iddyn nhw ysgafnhau'r baich arnat ti drwy ddelio gyda'r achosion hawdd.

18:23  Os gwnei di hynny (a dyna mae Duw eisiau), byddi di'n llwyddo i ymdopi, a bydd y bobl yn mynd adre'n fodlon.”

18:24  Gwrandawodd Moses ar gyngor ei dad-yng-nghyfraith a gwneud y cwbl roedd yn ei awgrymu.

18:25  Dewisodd ddynion cyfrifol o blith pobl Israel, a'u penodi nhw'n swyddogion dros grwpiau o fil, cant, hanner cant a deg.

18:26  Roedden nhw'n barnu'r achosion cyffredin, ac yn mynd â'r achosion anodd at Moses. Roedden nhw'n gallu delio gyda'r achosion hawdd eu hunain.

18:27  Yna dyma Moses yn ffarwelio gyda'i dad-yng-nghyfraith, ac aeth Jethro yn ôl adre i'w wlad ei hun.

Chapter 19

19:1  Ddau fis union ar ôl iddyn nhw adael yr Aifft, dyma bobl Israel yn cyrraedd Anialwch Sinai.

19:2  Roedden nhw wedi teithio o Reffidim i Anialwch Sinai, a gwersylla yno wrth droed y mynydd.

19:3  Yna dyma Moses yn dringo i fyny'r mynydd i gyfarfod gyda Duw, a dyma'r ARGLWYDD yn galw arno o'r mynydd, “Dwed wrth ddisgynyddion Jacob, sef pobl Israel:

19:4  ‘Dych chi wedi gweld beth wnes i i'r Eifftiaid. Dw i wedi'ch cario chi ar adenydd eryr a dod â chi yma.

19:5  Nawr, os gwrandwch chi arna i a chadw amodau'r ymrwymiad dw i'n ei wneud gyda chi, byddwch chi'n drysor sbesial i mi o blith holl wledydd y byd. Fi sydd biau'r ddaear gyfan;

19:6  a byddwch chi'n offeiriaid yn gwasanaethu'r Brenin, ac yn genedl sanctaidd.’ Dyna'r neges rwyt ti i'w rhoi i bobl Israel.”

19:7  Felly dyma Moses yn mynd yn ôl ac yn galw arweinwyr Israel at ei gilydd, a rhannu gyda nhw beth roedd yr ARGLWYDD wedi'i ddweud.

19:8  Roedd ymateb y bobl yn unfrydol: “Byddwn ni'n gwneud popeth mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud.” Felly dyma Moses yn mynd â'u hateb yn ôl i'r ARGLWYDD.

19:9  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Dw i'n mynd i ddod atat ti mewn cwmwl trwchus, er mwyn i'r bobl glywed pan dw i'n siarad gyda ti. Byddan nhw'n dy drystio di wedyn.” Dyma Moses yn dweud wrth yr ARGLWYDD beth ddwedodd y bobl.

19:10  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Dos i baratoi y bobl. Heddiw ac yfory dw i eisiau i ti eu cysegru nhw a gwneud iddyn nhw olchi eu dillad.

19:11  Gwna'n siŵr eu bod nhw'n barod ar gyfer y diwrnod wedyn. Dyna pryd fydd y bobl i gyd yn fy ngweld i, yr ARGLWYDD, yn dod i lawr ar Fynydd Sinai.

19:12  Rhaid i ti farcio ffin o gwmpas y mynydd, a dweud wrth y bobl, ‘Gwnewch yn siŵr eich bod chi ddim yn dringo na hyd yn oed yn cyffwrdd ymyl y mynydd. Os ydy unrhyw un yn ei gyffwrdd, y gosb ydy marwolaeth.

19:13  A does neb i gyffwrdd y person neu'r anifail sy'n gwneud hynny chwaith, rhaid ei ladd drwy daflu cerrig ato neu ei saethu gyda bwa saeth. Dydy e ddim i gael byw.’ Dim ond wedi i'r corn hwrdd seinio nodyn hir y cân nhw ddringo'r mynydd.”

19:14  Felly dyma Moses yn mynd yn ôl i lawr at y bobl. Yna eu cysegru nhw a gwneud iddyn nhw olchi eu dillad,

19:15  Dwedodd wrthyn nhw, “Byddwch barod ar gyfer y diwrnod ar ôl yfory. Peidiwch cael rhyw.”

19:16  Dau ddiwrnod wedyn, yn y bore, roedd yna fellt a tharanau, a daeth cwmwl trwchus i lawr ar y mynydd. Ac roedd sŵn nodyn hir yn cael ei seinio ar y corn hwrdd. Roedd y bobl i gyd yn crynu mewn ofn.

19:17  Dyma Moses yn arwain y bobl allan o'r gwersyll i gyfarfod Duw, a dyma nhw'n sefyll wrth droed y mynydd.

19:18  Roedd mwg yn gorchuddio Mynydd Sinai, am fod yr ARGLWYDD wedi dod i lawr arno mewn tân. Roedd y mwg yn codi ohono fel mwg o ffwrnais fawr, ac roedd y mynydd yn crynu drwyddo.

19:19  Roedd sŵn y corn hwrdd yn uwch ac yn uwch drwy'r adeg. Roedd Moses yn siarad, a llais Duw yn ei ateb yn glir.

19:20  Daeth yr ARGLWYDD i lawr ar gopa mynydd Sinai. Galwodd ar Moses i fynd i fyny ato, a dyma Moses yn gwneud hynny.

19:21  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Dos i lawr a rhybuddio'r bobl i beidio croesi'r ffin i edrych ar yr ARGLWYDD, neu bydd lot fawr ohonyn nhw'n marw.

19:22  Rhaid i'r offeiriaid, sy'n mynd at yr ARGLWYDD yn rheolaidd, gysegru eu hunain, rhag i'r ARGLWYDD eu taro nhw'n sydyn.”

19:23  Atebodd Moses, “Dydy'r bobl ddim yn gallu dringo Mynydd Sinai, am dy fod ti dy hun wedi'n rhybuddio ni, ‘Marciwch ffin o gwmpas y mynydd, i'w gadw ar wahân.’”

19:24  Ond dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Dos di i lawr, a thyrd yn ôl gydag Aaron. Ond paid gadael i'r offeiriaid na'r bobl groesi'r ffin a dod at yr ARGLWYDD, rhag iddo eu taro nhw'n sydyn.”

19:25  Felly dyma Moses yn mynd i lawr a dweud wrth y bobl.

Chapter 20

20:1  A dyma Duw yn dweud fel yma:

20:2  “Fi ydy'r ARGLWYDD, eich Duw chi. Fi wnaeth eich achub chi o wlad yr Aifft, lle roeddech chi'n gaethweision.

20:3  Does dim duwiau eraill i fod gen ti, dim ond fi.

20:4  Paid cerfio eilun i'w addoli – dim byd sy'n edrych fel unrhyw aderyn, anifail na physgodyn.

20:5  Paid plygu i lawr a'u haddoli nhw. Dw i, yr ARGLWYDD dy Dduw di, yn Dduw eiddigeddus. Dw i'n cosbi pechodau'r rhieni sy'n fy nghasáu i, ac mae'r canlyniadau'n gadael eu hôl ar y plant am dair i bedair cenhedlaeth.

20:6  Ond dw i'n dangos cariad di-droi'n-ôl am fil o genedlaethau at y rhai sy'n fy ngharu i ac yn gwneud beth dw i'n ddweud.

20:7  Paid camddefnyddio enw'r ARGLWYDD dy Dduw. Fydda i ddim yn gadael i rywun sy'n camddefnyddio fy enw ddianc rhag cael ei gosbi.

20:8  Cofia gadw'r dydd Saboth yn sbesial. Mae'n ddiwrnod cysegredig, gwahanol i'r lleill.

20:9  Gelli weithio ar y chwe diwrnod arall, a gwneud popeth sydd angen ei wneud.

20:10  Mae'r seithfed diwrnod i'w gadw yn Saboth i'r ARGLWYDD. Does neb i fod i weithio ar y diwrnod yma – ti na dy feibion a dy ferched, dy weision na dy forynion chwaith; dim hyd yn oed dy anifeiliaid nac unrhyw fewnfudwr sy'n aros gyda ti.

20:11  Mewn chwe diwrnod roedd yr ARGLWYDD wedi creu y bydysawd, y ddaear, y môr a phopeth sydd ynddyn nhw; wedyn dyma fe'n gorffwys ar y seithfed diwrnod. Dyna pam wnaeth Duw fendithio'r dydd Saboth, a'i osod ar wahân, yn ddiwrnod wedi'i gysegru.

20:12  Rhaid i ti barchu dy dad a dy fam, a byddi'n byw yn hir yn y wlad mae'r ARGLWYDD dy Dduw yn ei rhoi i ti.

20:13  Paid llofruddio.

20:14  Paid godinebu.

20:15  Paid dwyn.

20:16  Paid rhoi tystiolaeth ffals yn erbyn rhywun.

20:17  Paid chwennych tŷ rhywun arall. Paid chwennych ei wraig, na'i was, na'i forwyn, na'i darw, na'i asyn, na dim byd sydd gan rywun arall.”

20:18  Roedd y bobl wedi dychryn o achos y mellt a'r taranau, sŵn y corn hwrdd, a'r mynydd yn mygu. Roedden nhw'n crynu mewn ofn, ac eisiau cadw ddigon pell i ffwrdd.

20:19  Dyma nhw'n dweud wrth Moses, “Siarad di gyda ni, a gwnawn ni wrando. Paid gadael i Dduw siarad â ni, neu byddwn ni'n marw.”

20:20  Dyma Moses yn ateb, “Peidiwch bod ag ofn. Mae Duw yn eich profi chi, ac eisiau i chi ei barchu e, i chi stopio pechu.”

20:21  Felly dyma'r bobl yn cadw ddigon pell i ffwrdd, tra aeth Moses at y cwmwl trwchus lle roedd Duw.

20:22  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dwed fel hyn wrth bobl Israel: ‘Dych chi wedi gweld sut dw i wedi siarad â chi o'r nefoedd.

20:23  Rhaid i chi beidio gwneud duwiau eraill o arian ac aur i chi'ch hunain.

20:24  Codwch allor o bridd i mi, ac aberthu defaid, geifr a gwartheg arni – yr offrymau i'w llosgi'n llwyr a'r offrymau i gydnabod daioni'r ARGLWYDD. Ble bynnag fydda i'n cael fy anrhydeddu, bydda i'n dod atoch chi ac yn eich bendithio chi.

20:25  Os codwch allor o gerrig, rhaid iddyn nhw beidio bod yn gerrig sydd wedi'u naddu. Os bydd cŷn wedi'i defnyddio arni, bydd yr allor wedi'i halogi.

20:26  A pheidiwch dringo grisiau i fynd at fy allor, rhag i'ch rhannau preifat gael eu gweld.’”

Chapter 21

21:1  “Dyma'r rheolau rwyt ti i'w rhoi iddyn nhw:

21:2  Os wyt ti'n prynu Hebrëwr yn gaethwas, rhaid iddo weithio i ti am chwe mlynedd. Ond ar ddechrau'r seithfed flwyddyn mae'n rhydd i fynd, heb dalu dim i ti.

21:3  Os oedd yn sengl pan ddechreuodd weithio i ti, bydd yn gadael ar ei ben ei hun; ond os oedd yn briod, bydd ei wraig yn cael mynd gydag e.

21:4  Os mai ei feistr roddodd wraig iddo, a hithau wedi cael plant, mae'r wraig a'i phlant yn aros gyda'r meistr, a'r gwas yn gadael ar ei ben ei hun.

21:5  Ond falle y bydd y gwas yn dweud, ‘Dw i'n hapus gyda fy meistr, fy ngwraig a'm plant – dw i ddim eisiau bod yn ddyn rhydd.’

21:6  Os felly, bydd rhaid i'r meistr fynd i'w gyflwyno o flaen Duw. Wedyn bydd y meistr yn mynd ag e at y drws neu ffrâm y drws, ac yn rhoi twll drwy glust y gwas gyda mynawyd, i ddangos ei fod wedi dewis gweithio i'w feistr am weddill ei fywyd.

21:7  Os ydy rhywun wedi gwerthu ei ferch i weithio fel caethforwyn, fydd hi ddim yn cael mynd yn rhydd ar ddiwedd y chwe mlynedd, fel y dynion.

21:8  Os nad ydy'r ferch yn plesio'r meistr wnaeth ei chymryd hi, mae'n gallu caniatáu i rywun ei phrynu hi'n ôl. Ond does ganddo ddim hawl i'w gwerthu hi i rywun o wlad arall, am ei fod wedi delio'n annheg gyda hi.

21:9  Os ydy e wedi dewis ei rhoi hi i'w fab, rhaid iddi hi gael yr un hawliau, a chael ei thrin fel petai'n ferch iddo.

21:10  Os ydy e'n cymryd gwraig arall, mae gan y wraig gyntaf hawl i dderbyn bwyd a dillad ganddo, ac i gael rhyw gydag e.

21:11  Os nad ydy e'n fodlon rhoi'r tri peth yna iddi, mae ganddi hawl i fynd yn rhydd, heb dalu dim.

21:12  Os ydy rhywun yn taro person arall a'i ladd, y gosb ydy marwolaeth.

21:13  Os digwyddodd y peth drwy ddamwain, heb unrhyw fwriad i ladd, dw i'n mynd i drefnu lle saff i'r lladdwr ddianc iddo.

21:14  Ond os oedd bwriad clir i ladd y person arall, cewch lusgo'r llofrudd i ffwrdd a'i ddienyddio, hyd yn oed os oedd e wedi dianc at fy allor i.

21:15  Os ydy rhywun yn taro ei dad neu ei fam, y gosb ydy marwolaeth.

21:16  Os ydy rhywun yn herwgipio person arall, i'w werthu neu i'w ddal yn gaeth, y gosb ydy marwolaeth.

21:17  Os ydy rhywun yn melltithio'i dad neu ei fam, y gosb ydy marwolaeth.

21:18  Dyma sydd i ddigwydd os bydd dynion yn ymladd, ac un yn taro'r llall gyda charreg neu gyda'i ddwrn nes ei anafu a'i adael yn orweddog, ond heb ei ladd:

21:19  Os bydd yr un gafodd ei anafu yn gwella ac yn gallu cerdded eto gyda ffon, fydd dim rhaid cosbi'r dyn wnaeth ei daro. Ond bydd disgwyl iddo dalu iawndal am yr amser gwaith gollodd y llall, a thalu unrhyw gostau meddygol nes bydd wedi gwella.

21:20  Os ydy rhywun yn curo ei gaethwas neu ei forwyn gyda ffon, a'r gwas neu'r forwyn yn marw, rhaid iddo gael ei gosbi.

21:21  Ond os ydy'r gwas neu'r forwyn yn dal yn fyw ar ôl diwrnod neu ddau, fydd y meistr ddim yn cael ei gosbi. Bydd eisoes ar ei golled.

21:22  Os bydd dynion yn ymladd ac yn taro gwraig feichiog, a hithau'n colli'r plentyn, ond heb gael unrhyw niwed pellach, rhaid i'r dyn wnaeth ei tharo gael ei gosbi a thalu faint bynnag o iawndal mae gŵr y wraig yn ei hawlio a'r llys yn ei ganiatáu.

21:23  Ond os ydy'r wraig ei hun yn cael niwed difrifol, rhaid i'r gosb gyfateb: Y ddedfryd fydd, bywyd am fywyd,

21:24  llygad am lygad, dant am ddant, llaw am law, troed am droed,

21:25  llosg am losg, anaf am anaf, clais am glais.

21:26  Os ydy rhywun yn taro ei gaethwas neu ei forwyn yn ei lygad, a'i ddallu, rhaid gadael iddo fe neu hi fynd yn rhydd, fel iawndal am golli ei lygad.

21:27  Os ydy e'n taro dant ei gaethwas neu ei forwyn allan, mae'r gwas neu'r forwyn i gael mynd yn rhydd, fel iawndal am y dant.

21:28  Os ydy dyn neu wraig yn marw am fod tarw wedi'i gornio e neu hi, rhaid lladd yr anifail drwy daflu cerrig ato, a dydy'r cig ddim i gael ei fwyta. Fydd y perchennog ddim yn cael ei gosbi.

21:29  Ond os oedd y tarw wedi cornio rhywun o'r blaen, a'r perchennog yn gwybod hynny ond heb ofalu na fyddai'r peth yn digwydd eto, rhaid i'r tarw gael ei ladd a rhaid i'r perchennog farw hefyd;

21:30  neu mae teulu'r un gafodd ei ladd yn gallu hawlio swm o arian yn iawndal gan berchennog y tarw.

21:31  Mae'r un peth yn wir os ydy'r tarw yn cornio plentyn.

21:32  Os ydy'r tarw yn cornio caethwas neu forwyn, mae'r perchennog i dalu tri deg darn o arian, ac mae'r tarw i gael ei ladd drwy daflu cerrig ato.

21:33  Os ydy rhywun yn cloddio pydew a'i adael ar agor, a tharw neu asyn rhywun yn syrthio iddo a marw,

21:34  rhaid i'r sawl sydd biau'r pydew dalu am yr anifail, ond bydd yn cael cadw'r corff.

21:35  Os ydy tarw un dyn yn cornio a lladd tarw rhywun arall, mae'r tarw byw i gael ei werthu, a'r arian i gael ei rannu rhyngddyn nhw. Maen nhw hefyd i rannu'r tarw gafodd ei ladd.

21:36  Ond os oedd y tarw wedi cornio o'r blaen, a'r perchennog yn gwybod hynny ond heb ofalu na fyddai'r peth yn digwydd eto, rhaid iddo roi tarw yn ei le, a bydd e'n cael cadw'r anifail marw.

Chapter 22

22:1  Os ydy rhywun yn dwyn tarw neu ddafad, ac yna'n lladd yr anifail neu'n ei werthu, rhaid iddo dalu'n ôl bump o fuchod am y tarw, a phedair dafad am yr un ddafad.

22:2  Os ydy lleidr yn cael ei ddal yn torri i mewn i dŷ, ac mae'n cael ei daro ac yn marw, fydd y person wnaeth ei ladd ddim yn cael ei gyfri'n euog o dywallt gwaed.

22:3  Ond os ydy'r peth yn digwydd yng ngolau dydd, bydd yn euog. Os ydy lleidr yn cael ei ddal, rhaid iddo dalu'n llawn am beth gafodd ei ddwyn. Os nad ydy e'n gallu talu, bydd y lleidr yn cael ei werthu fel caethwas i dalu'r ddyled.

22:4  Os ydy'r anifail gafodd ei ddwyn yn cael ei ddarganfod yn dal yn fyw – p'run ai tarw, asyn neu ddafad – rhaid i'r lleidr dalu dwywaith ei werth fel iawndal.

22:5  Os ydy rhywun yn rhoi ei anifeiliaid i bori yn ei gae neu ei winllan, ac yn gadael iddyn nhw grwydro a phori ar dir rhywun arall, rhaid iddo dalu am y golled gyda'r cynnyrch gorau o'i gae a'i winllan ei hun.

22:6  Os oes tân yn mynd allan o reolaeth, ac yn lledu drwy'r gwrychoedd a llosgi cnydau sydd wedi'u casglu neu gnydau sy'n dal i dyfu yn y caeau, rhaid i'r person ddechreuodd y tân dalu am y difrod.

22:7  Os ydy person yn rhoi arian neu bethau gwerthfawr i rywun eu cadw'n saff, a'r pethau hynny'n cael eu dwyn, rhaid i'r lleidr dalu dwywaith cymaint yn ôl os ydy e'n cael ei ddal.

22:8  Os nad oes lleidr yn cael ei ddal, rhaid i berchennog y tŷ sefyll ei brawf o flaen Duw, i weld os mai fe wnaeth ddwyn yr eiddo.

22:9  Dyma sydd i ddigwydd mewn achos o anghydfod rhwng pobl (am darw, asyn, dafad neu afr, dilledyn neu unrhyw beth arall), lle mae rhywun yn honni, ‘Fi sydd biau hwn.’: Mae'r ddau i ymddangos o flaen Duw, ac mae'r un sy'n cael ei ddedfrydu'n euog i dalu dwywaith cymaint yn ôl i'r llall.

22:10  Os ydy person yn gofyn i rywun arall edrych ar ôl asyn neu darw neu ddafad neu afr iddo, a'r anifail yn marw, yn cael ei anafu neu'n mynd ar goll, a neb wedi'i weld,

22:11  rhaid i'r un oedd yn gofalu am yr anifail fynd ar ei lw o flaen yr ARGLWYDD mai nid fe oedd yn gyfrifol. Wedyn bydd y sawl oedd piau'r anifail yn derbyn ei air, a fydd dim rhaid talu iawndal.

22:12  Ond os cafodd yr anifail ei ddwyn, rhaid iddo dalu amdano.

22:13  Os mai anifail gwyllt wnaeth ei ladd a'i rwygo'n ddarnau, rhaid dangos y corff yn dystiolaeth, a fydd dim rhaid talu iawndal.

22:14  Os ydy person yn benthyg anifail gan rywun arall, a'r anifail hwnnw'n cael ei anafu neu'n marw pan oedd y perchennog ddim yna, rhaid i'r un wnaeth fenthyg yr anifail dalu'n llawn amdano.

22:15  Ond os oedd y perchennog yno ar y pryd, fydd dim rhaid talu. Ac os oedd yr anifail wedi'i logi am dâl, mae'r arian gafodd ei dalu yn cyfro'r golled.

22:16  Os ydy dyn yn denu merch ifanc sydd heb ddyweddïo i gael rhyw gydag e, rhaid iddo dalu i'w rhieni y pris sy'n ddyledus i'w chymryd yn wraig iddo'i hun.

22:17  Rhaid iddo dalu'r arian hyd yn oed os ydy'r tad yn gwrthod gadael iddo briodi'r ferch.

22:18  Dydy gwraig sy'n dewino ddim i gael byw.

22:19  Os ydy rhywun yn cael rhyw gydag anifail, y gosb ydy marwolaeth.

22:20  Os ydy rhywun yn aberthu i dduwiau ar wahân i'r ARGLWYDD, rhaid ei ddinistrio'n llwyr!

22:21  Paid cam-drin mewnfudwyr. Cofiwch mai mewnfudwyr oeddech chi eich hunain yn yr Aifft.

22:22  Paid cymryd mantais o wraig weddw neu blentyn amddifad.

22:23  Os gwnei di hynny, a hwythau'n gweiddi arna i am help, bydda i'n ymateb.

22:24  Bydda i wedi gwylltio'n lân. Byddwch chi'r dynion yn cael eich lladd mewn rhyfel. Bydd eich gwragedd chi'n cael eu gadael yn weddwon, a bydd eich plant yn amddifad.

22:25  Os wyt ti'n benthyg arian i un o'm pobl Israel sydd mewn angen, paid bod fel y benthycwyr sy'n codi llog arnyn nhw.

22:26  Os wyt ti'n cymryd côt rhywun yn ernes am ei fod mewn dyled i ti, gwna'n siŵr dy fod yn ei rhoi yn ôl iddo cyn i'r haul fachlud,

22:27  gan mai dyna'r cwbl sydd ganddo i gadw'n gynnes yn y nos. Os bydd e'n gweiddi arna i am help, bydda i'n gwrando arno, achos dw i'n garedig.

22:28  Paid cymryd enw Duw yn ysgafn, na melltithio un o arweinwyr dy bobl.

22:29  Paid cadw'n ôl beth sydd i fod i gael ei offrymu i mi o'r cynhaeaf grawn a'r cafnau gwin ac olew. Rhaid i bob mab hynaf gael ei roi i mi.

22:30  A'r un fath gyda phob anifail gwryw sydd gyntaf i gael ei eni – bustych, defaid a geifr – gallan nhw aros gyda'r fam am saith diwrnod, ond rhaid i chi eu rhoi nhw i mi ar yr wythfed diwrnod.

22:31  Dych chi i fod yn bobl wedi'u cysegru i mi. Peidiwch bwyta cig unrhyw beth sydd wedi'i ladd gan anifail gwyllt. Taflwch e i'r cŵn.

Chapter 23

23:1  Paid hel straeon sydd ddim yn wir. Paid helpu pobl ddrwg drwy ddweud celwydd yn y llys.

23:2  Paid dilyn y dorf i wneud drwg. Paid rhoi tystiolaeth ffals sydd ddim ond yn cyd-fynd gyda beth mae pawb arall yn ei ddweud.

23:3  A phaid dangos ffafriaeth at rywun mewn achos llys dim ond am ei fod yn dlawd.

23:4  Os wyt ti'n dod o hyd i darw neu asyn dy elyn yn crwydro, dos â'r anifail yn ôl i'w berchennog.

23:5  Os wyt ti'n gweld asyn rhywun sy'n dy gasáu di wedi syrthio dan ei faich, paid pasio heibio; dos i'w helpu i godi.

23:6  Paid gwrthod cyfiawnder i rywun mewn achos llys am ei fod yn dlawd.

23:7  Paid byth â chyhuddo pobl ar gam – rhag i rywun dieuog gael ei ddedfrydu i farwolaeth. Bydda i'n cosbi'r rhai sy'n gwneud drwg.

23:8  Paid derbyn breib. Mae breib yn dallu'r sawl sy'n gweld yn glir, ac yn tanseilio achos pobl sy'n ddieuog.

23:9  Paid cam-drin mewnfudwr. Ti'n gwybod yn iawn sut deimlad ydy e – mewnfudwyr oeddech chi yn yr Aifft.

23:10  Rwyt i hau cnydau a chasglu'r cynhaeaf am chwe mlynedd.

23:11  Ond yna ar y seithfed flwyddyn mae'r tir i gael gorffwys, heb gael ei drin. Bydd y bobl dlawd yn cael casglu a bwyta beth bynnag sy'n tyfu ohono'i hun, a'r anifeiliaid gwyllt yn cael beth sy'n weddill. Gwna'r un peth gyda dy winllan a dy goed olewydd.

23:12  Rwyt i weithio am chwe diwrnod, a gorffwys ar y seithfed. Bydd yn rhoi cyfle i dy ych a dy asyn orffwys, ac i'r caethweision sydd wedi'u geni yn dy dŷ a'r mewnfudwr sy'n gweithio i ti ymlacio.

23:13  Gwyliwch eich bod chi'n gwneud beth dw i'n ddweud wrthoch chi. Peidiwch talu sylw i dduwiau eraill, na hyd yn oed eu henwi nhw!

23:14  Bob blwyddyn dych chi i gynnal tair gŵyl i mi.

23:15  Yn gyntaf, Gŵyl y Bara Croyw. Ar ddyddiau arbennig yn mis Abib byddwch yn dathlu dod allan o wlad yr Aifft. Rhaid i chi fwyta bara heb furum ynddo am saith diwrnod, fel dwedais i bryd hynny. Does neb i ddod ata i heb rywbeth i'w offrymu.

23:16  Yna Gŵyl y Cynhaeaf, pan fyddwch yn dod â ffrwyth cyntaf eich cnydau i mi. Ac yn olaf, Gŵyl Casglu'r Cynhaeaf, ar ddiwedd y flwyddyn, pan fyddwch wedi gorffen casglu eich cnydau i gyd.

23:17  Felly dair gwaith bob blwyddyn, mae'r dynion i gyd i ddod o flaen y Meistr, sef yr ARGLWYDD.

23:18  Rhaid peidio offrymu gwaed anifail sydd wedi'i aberthu gyda bara sydd â burum ynddo. A dydy'r braster ddim i'w adael heb ei losgi dros nos.

23:19  Tyrd â ffrwyth cyntaf gorau dy dir i deml yr ARGLWYDD dy Dduw. Paid berwi cig gafr ifanc yn llaeth ei fam.”

23:20  “Dw i'n mynd i anfon angel o'ch blaen chi, i'ch cadw chi'n saff pan fyddwch chi'n teithio, ac i'ch arwain i'r lle dw i wedi'i baratoi ar eich cyfer chi.

23:21  Gwrandwch arno, a gwnewch beth mae e'n ddweud. Peidiwch tynnu'n groes iddo achos fydd e ddim yn maddau i chi. Fi sydd yna ynddo fe.

23:22  Ond os gwnewch chi wrando arno, a gwneud beth dw i'n ddweud, bydda i'n ymladd yn erbyn y gelynion fydd yn codi yn eich erbyn chi.

23:23  Bydd fy angel yn eich arwain chi at yr Amoriaid, Hethiaid, Peresiaid, Canaaneaid, Hefiaid a Jebwsiaid, a bydda i'n eu dinistrio nhw'n llwyr.

23:24  Peidiwch plygu i lawr i addoli eu duwiau nhw, na dilyn eu harferion nhw. Dw i eisiau i chi eu dinistrio nhw'n llwyr, a malu eu colofnau cysegredig yn ddarnau.

23:25  Addolwch yr ARGLWYDD eich Duw, a bydd e'n rhoi bara i chi ei fwyta a dŵr i chi ei yfed, ac yn eich cadw chi'n iach.

23:26  Fydd yna ddim gwragedd sy'n methu cael plant, na gwragedd beichiog yn colli eu plant, a bydd pawb yn cael byw yn hir.

23:27  “Bydda i'n achosi braw wrth i bobl eich gweld chi'n dod. Bydda i'n dinistrio'r bobloedd fyddwch chi'n dod ar eu traws. Byddan nhw'n dianc oddi wrthoch chi.

23:28  Bydda i'n achosi panig llwyr, ac yn gyrru'r Hefiaid, y Canaaneaid a'r Hethiaid allan o'ch ffordd.

23:29  Ond fydd hyn ddim yn digwydd i gyd ar yr un pryd. Does gen i ddim eisiau i'r wlad droi'n anialwch, ac anifeiliaid gwyllt yn cymryd drosodd.

23:30  Bydda i'n eu gyrru nhw allan bob yn dipyn, i roi cyfle i'ch poblogaeth chi dyfu digon i lenwi'r wlad.

23:31  “Bydda i'n gosod ffiniau i chi o'r Môr Coch i Fôr y Canoldir, ac o'r anialwch i afon Ewffrates. Bydda i'n gwneud i chi goncro'r wlad, a byddwch yn gyrru'r bobloedd sy'n byw yno allan.

23:32  Rhaid i chi beidio gwneud cytundeb gwleidyddol gyda nhw, na chael dim i'w wneud â'u duwiau nhw.

23:33  Dŷn nhw ddim i gael byw yn y wlad, rhag iddyn nhw wneud i chi bechu yn fy erbyn i. Bydd hi ar ben arnoch chi os gwnewch chi ddechrau addoli eu duwiau nhw.”

Chapter 24

24:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Tyrd i fyny yma ata i. Tyrd ag Aaron a'i ddau fab, Nadab ac Abihw, a saith deg arweinydd Israel gyda ti. Byddan nhw'n fy addoli o bell,

24:2  tra byddi di, Moses, yn dod yn nes ata i. Dydy'r lleill ddim i ddod yn rhy agos. A dydy'r bobl ddim i gael dringo'r mynydd o gwbl.”

24:3  Yna dyma Moses yn mynd i ddweud wrth y bobl beth ddwedodd yr ARGLWYDD. Roedd ymateb y bobl yn unfrydol, “Byddwn ni'n gwneud popeth mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud.”

24:4  Felly dyma Moses yn ysgrifennu popeth ddwedodd yr ARGLWYDD. Yn gynnar y bore wedyn, dyma fe'n codi allor wrth droed y mynydd, ac un deg dwy o golofnau o'i chwmpas – un ar gyfer pob un o ddeuddeg llwyth Israel.

24:5  Yna anfonodd rai o'r dynion ifanc i gyflwyno offrymau oedd i'w llosgi'n llwyr, ac i aberthu teirw yn offrymau i gydnabod daioni'r ARGLWYDD.

24:6  Wedyn dyma Moses yn rhoi hanner y gwaed mewn powlenni, a sblasio'r gweddill ar yr allor.

24:7  Yna cymerodd Sgrôl yr Ymrwymiad, a'i darllen i'r bobl. A dyma nhw'n dweud eto, “Byddwn ni'n gwneud popeth mae'r ARGLWYDD yn ei ddweud, ac yn gwrando arno.”

24:8  Wedyn cymerodd Moses y gwaed oedd yn y powlenni, a'i daenellu ar y bobl. Ac meddai, “Mae'r gwaed hwn yn cadarnhau'r ymrwymiad mae'r ARGLWYDD wedi'i wneud, i chi fod yn ufudd i bopeth mae e'n ddweud.”

24:9  Yna dyma Moses, Aaron, Nadab, Abihw a saith deg arweinydd Israel yn mynd i fyny'r mynydd,

24:10  a dyma nhw'n gweld Duw Israel. Dan ei draed roedd rhywbeth tebyg i balmant wedi'i wneud o saffir. Roedd yn glir fel yr awyr las.

24:11  Ond wnaeth e ddim dinistrio arweinwyr Israel, er iddyn nhw weld Duw; a dyma nhw'n bwyta ac yn yfed yn ei gwmni.

24:12  A dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Tyrd i ben y mynydd, ac aros amdana i. Dw i fy hun wedi ysgrifennu fy rheolau a'm cyfreithiau ar lechi, a dw i'n mynd i'w rhoi nhw i ti i'w dysgu i'r bobl.”

24:13  Felly dyma Moses yn mynd, gyda'i was Josua, a dechrau dringo i fyny mynydd Duw.

24:14  Roedd wedi dweud wrth yr arweinwyr, “Arhoswch amdanon ni yma, nes down ni yn ôl. Mae Aaron a Hur gyda chi. Os oes angen setlo rhyw ddadl, gallwch fynd atyn nhw.”

24:15  Wrth i Moses ddringo i fyny, dyma'r cwmwl yn dod i lawr a gorchuddio'r mynydd.

24:16  Roedd ysblander yr ARGLWYDD yn gorffwys ar Fynydd Sinai. Roedd y cwmwl wedi'i orchuddio am chwe diwrnod. Yna ar y seithfed diwrnod, dyma Duw yn galw ar Moses o ganol y cwmwl.

24:17  Roedd Moses wedi cerdded i mewn i'r cwmwl ar y mynydd. A buodd yno ddydd a nos am bedwar deg diwrnod llawn. Roedd y bobl yn gweld ysblander yr ARGLWYDD ar ben y mynydd – roedd yn edrych fel tân yn llosgi.

24:18  Roedd Moses wedi cerdded i mewn i'r cwmwl ar y mynydd. A buodd yno ddydd a nos am bedwar deg diwrnod llawn. Roedd y bobl yn gweld ysblander yr ARGLWYDD ar ben y mynydd – roedd yn edrych fel tân yn llosgi.

Chapter 25

25:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

25:2  “Dwed wrth bobl Israel am gasglu rhoddion i mi gan bawb sy'n awyddus i gyfrannu.

25:3  Dyma beth allan nhw ei gyfrannu: aur, arian, pres,

25:4  edau las, porffor a coch, lliain main drud, blew gafr,

25:5  crwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch, crwyn môr-fuchod, coed acasia,

25:6  olew i'r lampau, perlysiau i wneud yr olew eneinio a'r arogldarth persawrus,

25:7  onics a gemau eraill i'w gosod ar yr effod a'r boced fydd yn mynd dros y frest.

25:8  Dw i eisiau iddyn nhw godi lle sbesial i mi gael byw yn eu canol nhw.

25:9  Dw i eisiau i'r Tabernacl, a popeth fydd yn mynd i mewn ynddo, gael eu gwneud yn union fel dw i'n dangos i ti.

25:10  “Maen nhw i wneud Arch, sef cist o goed acasia – 110 centimetr o hyd, 66 centimetr o led a 66 centimetr o uchder.

25:11  Yna ei gorchuddio gyda haen o aur pur (y tu mewn a'r tu allan), a gosod border aur o'i chwmpas i'w haddurno.

25:12  Yna gwneud pedwar cylch aur, a'u gosod nhw ar draed y gist, dau bob ochr.

25:13  A dau bolyn o goed acasia wedi'u gorchuddio gydag aur.

25:14  Mae'r polion i ffitio drwy'r cylchoedd bob ochr i'r Arch, ac i'w defnyddio i'w chario hi.

25:15  Mae'r polion yma i aros yn eu lle yn y cylchoedd bob amser – rhaid peidio eu tynnu nhw allan.

25:16  Wedyn mae Llechi'r Dystiolaeth, dw i'n eu rhoi i ti, i'w gosod y tu mewn i'r Arch.

25:17  “Yna gwneud caead o aur pur i'r Arch – 110 centimetr o hyd, a 66 centimetr o led.

25:18  Yna gwneud dau gerwb o aur wedi'i guro (gwaith morthwyl) – un bob pen i'r caead, yn un darn gyda'r caead ei hun.

25:19  Yna gwneud dau gerwb o aur wedi'i guro (gwaith morthwyl) – un bob pen i'r caead, yn un darn gyda'r caead ei hun.

25:20  Mae'r cerwbiaid i fod yn wynebu'i gilydd, yn edrych i lawr ar y caead, ac yn estyn eu hadenydd dros yr Arch.

25:21  Mae'r caead i'w osod ar yr arch, a Llechi'r Dystiolaeth i'w gosod y tu mewn iddi.

25:22  Dyma ble bydda i'n dy gyfarfod di. Rhwng y ddau gerwb sydd uwchben caead yr Arch, bydda i'n siarad â ti, ac yn dweud beth dw i eisiau i bobl Israel ei wneud.

25:23  “Rwyt i wneud bwrdd o goed acasia – 88 centimetr o hyd, 44 centimetr o led, a 66 centimetr o uchder.

25:24  Mae'r bwrdd i gael ei orchuddio gyda haen o aur pur, a border aur i'w osod o'i gwmpas i'w addurno.

25:25  Ac mae croeslath 75 milimetr o drwch i fod o'i gwmpas – hwnnw hefyd wedi'i addurno yr un fath â'r border.

25:26  Yna gwneud pedwar cylch aur, a'u gosod nhw ar bedair cornel y bwrdd lle mae'r coesau,

25:27  wrth ymyl y croeslath. Mae'r cylchoedd ar gyfer rhoi'r polion drwyddyn nhw i gario'r bwrdd.

25:28  Mae'r polion eu hunain i gael eu gwneud o goed acasia wedi'u gorchuddio gydag aur.

25:29  Hefyd platiau, pedyll, jygiau a phowlenni o aur pur, i dywallt yr offrymau o ddiod.

25:30  Mae'r bara cysegredig i gael ei osod o mlaen i ar y bwrdd yma bob amser.

25:31  “Yna gwneud y menora (sef stand i ddal y lampau) allan o aur pur – gwaith morthwyl, sef aur wedi'i guro. Mae'r cwbl i fod yn un darn – y droed, y goes, a'r cwpanau siâp blodyn gyda calycs oddi tanyn nhw.

25:32  Mae chwe cangen i ymestyn allan o ochrau'r menora, tair bob ochr.

25:33  Mae tair cwpan siâp blodyn almon i fod ar bob cangen – pob blodyn gyda calycs a petalau.

25:34  Ac ar brif goes y menora, pedair cwpan siâp blodyn almon gyda calycs a petalau;

25:35  un dan y pâr cyntaf o ganghennau, un dan yr ail, ac un dan y trydydd.

25:36  Mae'r cwbl i'w wneud o un darn o aur pur wedi'i guro – gwaith morthwyl.

25:37  Yna rhaid gwneud saith lamp, a'u gosod nhw arni fel eu bod yn goleuo o'i blaen hi.

25:38  Mae'r gefeiliau a'r padellau hefyd i'w gwneud o aur pur.

25:39  Dylid defnyddio 35 cilogram o aur pur i wneud y menora a'r offer i gyd.

25:40  Gwna'n siŵr dy fod yn eu gwneud nhw yn union fel yn y cynllun gafodd ei ddangos i ti ar y mynydd.

Chapter 26

26:1  “Mae'r Tabernacl ei hun i gael ei wneud o ddeg llen o'r lliain main gorau, gyda lluniau o gerwbiaid wedi'u dylunio'n gelfydd arnyn nhw a'u brodio gydag edau las, porffor a coch.

26:2  Mae pob llen i fod yn un deg dau metr o hyd a dau fetr o led – i gyd yr un faint.

26:3  Mae pump o'r llenni i gael eu gwnïo at ei gilydd, a'r pump arall yr un fath.

26:4  Yna gwneud dolenni o edau las ar hyd ymyl llen olaf pob set –

26:5  hanner cant o ddolenni ar bob un, fel eu bod gyferbyn a'i gilydd.

26:6  Wedyn gwneud hanner can bachyn aur i ddal y llenni at ei gilydd, fel bod y cwbl yn un darn.

26:7  “Yna nesaf gwneud llenni o flew gafr i fod fel pabell dros y Tabernacl – un deg un ohonyn nhw.

26:8  Mae pob llen i fod yn un deg tri metr o hyd a dau fetr o led – i gyd yr un faint.

26:9  Mae pump o'r llenni i gael eu gwnïo at ei gilydd, a'r chwech arall i gael eu gwnïo at ei gilydd. Mae'r chweched llen yn yr ail grŵp o lenni i'w phlygu drosodd i wneud mynedfa ar du blaen y babell.

26:10  Yna gwneud hanner can dolen ar hyd ymyl llen olaf pob set,

26:11  a hanner can bachyn pres i fynd drwy'r dolenni i ddal y llenni at ei gilydd, a gwneud y cwbl yn un darn.

26:12  Mae'r hanner llen sydd dros ben i'w adael yn hongian dros gefn y Tabernacl.

26:13  Yna ar ddwy ochr y Tabernacl bydd yr hanner metr ychwanegol yn golygu fod y darn sy'n hongian dros yr ymyl yn ei gorchuddio hi i'r llawr.

26:14  “Yna'n olaf, dau orchudd arall dros y cwbl – un wedi'i wneud o grwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch, a gorchudd allanol o grwyn môr-fuchod.

26:15  “Mae fframiau'r Tabernacl i'w gwneud allan o goed acasia.

26:16  Mae pob un i fod yn bedwar metr o hyd, a chwe deg chwech centimetr o led,

26:17  gyda dau denon ar bob un i'w cysylltu â'i gilydd.

26:18  Rhaid gwneud dau ddeg ffrâm i ochr ddeheuol y Tabernacl,

26:19  a phedwar deg soced arian i ddal y fframiau – dwy soced i'r ddau denon ar bob ffrâm.

26:20  Wedyn dau ddeg ffrâm ar ochr arall y Tabernacl, sef yr ochr ogleddol.

26:21  A phedwar deg soced iddyn nhw – dwy soced dan bob ffrâm.

26:22  Yna chwe ffrâm i gefn y Tabernacl, sef y pen gorllewinol,

26:23  a dau ffrâm ychwanegol i'r corneli yn y cefn.

26:24  Yn y corneli, mae dau ffrâm yn ffitio gyda'i gilydd ar y gwaelod, ac yn cael eu dal gyda'i gilydd gan gylch ar y top. Mae'r fframiau ar y ddwy gornel i fod yr un fath.

26:25  Mae hynny'n gwneud wyth ffrâm gydag un deg chwech o socedi arian – dwy soced dan bob ffrâm.

26:26  “Yna rwyt i wneud croesfarrau o goed acasia – pump i'r fframiau bob ochr i'r Tabernacl, a phump i fframiau cefn y Tabernacl sy'n wynebu'r gorllewin.

26:27  “Yna rwyt i wneud croesfarrau o goed acasia – pump i'r fframiau bob ochr i'r Tabernacl, a phump i fframiau cefn y Tabernacl sy'n wynebu'r gorllewin.

26:28  Mae'r croesfar ar ganol y fframiau i ymestyn o un pen i'r llall.

26:29  Mae'r fframiau a'r croesfarrau i gael eu gorchuddio gydag aur, ac mae'r cylchoedd sy'n dal y croesfarrau i gael eu gwneud o aur hefyd.

26:30  “Pan fyddi'n codi'r Tabernacl, rhaid dilyn yr union fanylion gafodd eu rhoi i ti ar y mynydd.

26:31  “Rwyt i wneud llen arbennig o'r lliain main gorau, gyda lluniau o gerwbiaid wedi'u dylunio'n gelfydd arni, a'u brodio gydag edau las, porffor a coch.

26:32  Mae'r llen yma i hongian ar bedwar polyn o goed acasia, wedi'u gorchuddio gydag aur a'u gosod mewn socedi arian.

26:33  Mae'r llen i hongian ar fachau aur, ac wedyn mae Arch y dystiolaeth i'w gosod tu ôl i'r llen. Bydd y llen yn gwahanu'r Lle Sanctaidd oddi wrth y Lle Mwyaf Sanctaidd.

26:34  Yna mae'r caead i gael ei osod ar Arch y dystiolaeth yn y Lle Mwyaf Sanctaidd.

26:35  Wedyn mae'r bwrdd a'r menora (sef y stand i'r lampau) i gael eu gosod gyferbyn â'i gilydd tu allan i'r llen – y bwrdd ar ochr y gogledd, a'r menora ar ochr y de.

26:36  Wedyn rhaid gwneud sgrîn ar gyfer y fynedfa i'r babell. Bydd hon eto wedi'i gwneud o'r lliain main gorau, ac wedi'i brodio gydag edau las, porffor a coch.

26:37  Mae i hongian ar bump polyn o goed acasia, wedi'u gorchuddio gydag aur. Mae'r bachau i'w gwneud o aur, ac mae pum soced bres i gael eu gwneud i ddal y polion.

Chapter 27

27:1  “Mae'r allor i gael ei gwneud o goed acasia. Mae hi i fod yn ddau pwynt dau metr sgwâr, ac yn un pwynt tri metr o uchder.

27:2  Mae cyrn i fod ar bedair cornel yr allor, yn un darn gyda'r allor ei hun. Yna rwyt i'w gorchuddio gyda phres.

27:3  Mae'r offer i gyd i'w gwneud o bres hefyd – y bwcedi lludw, rhawiau, powlenni taenellu, ffyrc, a'r padellau tân.

27:4  Hefyd gratin, sef rhwyll wifrog o bres gyda pedwar cylch pres ar y corneli.

27:5  Mae i'w gosod o dan silff yr allor, hanner ffordd i lawr.

27:6  Yna gwneud polion i'r allor, allan o goed acasia, a'u gorchuddio nhw gyda pres.

27:7  Mae'r polion i gael eu gwthio drwy'r cylchoedd fel bod polyn bob ochr i'r allor i'w chario hi.

27:8  Dylai'r allor gael ei gwneud gyda planciau pren, fel ei bod yn wag y tu mewn. Dylid ei gwneud yn union fel cafodd ei ddangos i ti ar y mynydd.

27:9  “Yna rhaid gwneud iard y Tabernacl, gyda llenni o'i chwmpas wedi'u gwneud o'r lliain main gorau. Ar yr ochr ddeheuol

27:10  bydd dau ddeg postyn yn sefyll mewn dau ddeg o socedi pres, gyda bachau ar ffyn arian i ddal y llenni.

27:11  Yna'r un fath ar yr ochr ogleddol.

27:12  Ar y cefn, yn wynebu'r gorllewin, mae lled yr iard i fod yn ddau ddeg dau metr o lenni, a deg postyn yn sefyll mewn deg o socedi pres.

27:13  Yna ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres bob ochr i'r giât.

27:14  Yna ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres bob ochr i'r giât.

27:15  Yna ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres bob ochr i'r giât.

27:16  Yna sgrîn y giât yn naw metr o lenni yn hongian ar bedwar postyn mewn pedair soced bres. Bydd y llenni wedi'u gwneud o'r lliain main gorau ac wedi'u brodio gydag edau las, porffor a coch.

27:17  Bydd y polion o gwmpas yr iard i gyd wedi'u cysylltu gyda ffyn arian a bachau arian arnyn nhw, ac wedi'u gosod mewn socedi pres.

27:18  Bydd yr iard yn bedwar deg pedwar metr o hyd ac yn ddau ddeg dau metr o led. Mae uchder y llenni i fod yn ddau pwynt dau metr, yn cael eu dal i fyny gan bolion mewn socedi pres.

27:19  Mae offer y Tabernacl i gyd (popeth sy'n cael ei ddefnyddio yn y defodau), a'r pegiau, i gael eu gwneud o bres.

27:20  “Hefyd, dywed wrth bobl Israel am ddod ag olew olewydd pur i ti, fel bod y lampau wedi'u goleuo'n gyson.

27:21  Ym mhabell presenoldeb Duw, tu allan i'r llen sydd o flaen Arch y dystiolaeth, bydd Aaron a'i feibion yn cadw'r lampau'n llosgi o flaen yr ARGLWYDD drwy'r nos. Dyna fydd y drefn bob amser i bobl Israel, ar hyd y cenedlaethau.

Chapter 28

28:1  “Mae dy frawd Aaron a'i feibion, Nadab, Abihw, Eleasar ac Ithamar, i wasanaethu fel offeiriaid i mi.

28:2  Rhaid i ti wneud gwisgoedd cysegredig i dy frawd Aaron – gwisgoedd hardd fydd yn dangos urddas y gwaith fydd yn ei wneud.

28:3  Rwyt i siarad â'r crefftwyr gorau, sydd wedi'u donio gen i, iddyn nhw wneud urddwisg i Aaron fydd yn dangos ei fod wedi'i ddewis i wasanaethu fel offeiriad i mi.

28:4  “Dyma'r gwahanol rannau o'r urddwisg sydd i gael eu gwneud: Y boced sydd i fynd dros y frest, effod, mantell, crys patrymog, twrban a sash. Mae'r dillad cysegredig yma i gael eu gwneud i dy frawd Aaron a'i feibion, fydd yn gwasanaethu fel offeiriaid i mi.

28:5  Mae'r cwbl i gael eu gwneud o'r lliain main gorau, wedi'i frodio gydag edau aur, glas, porffor a coch.

28:6  Mae'r effod i gael ei gwneud o'r lliain main gorau, wedi'i ddylunio'n gelfydd a'i frodio gydag edau aur, glas, porffor a coch.

28:7  Mae dau strap i fynd dros yr ysgwyddau, wedi'u cysylltu i'r corneli, i'w dal gyda'i gilydd.

28:8  Mae'r strap cywrain wedi'i blethu i fod yn un darn gyda'r effod, wedi'i wneud o'r lliain main gorau, ac wedi'i frodio gydag edau aur, glas, porffor a coch.

28:9  Yna rwyt i gymryd dwy garreg onics a chrafu enwau meibion Israel arnyn nhw,

28:10  yn y drefn y cawson nhw eu geni – chwech ar un garreg a chwech ar y llall.

28:11  Mae crefftwr profiadol i grafu'r enwau ar y cerrig, yr un fath ag mae sêl yn cael ei wneud, ac yna eu gosod mewn gwaith ffiligri o aur.

28:12  Yna cysylltu'r ddwy garreg i strapiau ysgwydd yr effod, fel cerrig coffa i bobl Israel. Bydd Aaron yn gwisgo'r enwau ar ei ysgwyddau o flaen yr ARGLWYDD.

28:13  Mae'r ffiligri i gael ei wneud o aur,

28:14  gyda dwy gadwyn o aur pur wedi'u plethu yn hongian o un i'r llall.

28:15  “Y darn sy'n mynd dros y frest fydd yn cael ei ddefnyddio i wneud penderfyniadau. Mae i gael ei gynllunio'n gelfydd gan artist, a'i wneud yr un fath â'r effod – allan o liain main wedi'i frodio gydag edau aur, glas, porffor a coch.

28:16  Mae i'w blygu yn ei hanner i wneud poced 22 centimetr sgwâr.

28:17  Wedyn mae pedair rhes o gerrig i'w gosod ynddo: y rhes gyntaf yn rhuddem, topas a beryl;

28:18  yr ail res yn lasfaen, saffir ac emrallt;

28:19  y drydedd res yn iasinth, calcedon ac amethyst;

28:20  a'r bedwaredd yn saffir melyn, onics a iasbis. Maen nhw i gyd i gael eu gosod mewn gwaith ffiligri o aur.

28:21  Mae pob carreg yn cynrychioli un o lwythau Israel, a bydd enw'r llwyth wedi'i grafu ar y garreg, yr un fath ag mae sêl yn cael ei gwneud.

28:22  Yna mae cadwyni o aur pur wedi'u plethu i'w gosod arno.

28:23  Yna gwneud dwy ddolen aur, a'u cysylltu nhw i'r corneli uchaf.

28:24  Wedyn cysylltu'r ddwy gadwyn aur i'r dolenni hynny,

28:25  a chysylltu pen arall y cadwyni i strapiau ysgwydd yr effod, ar y tu blaen.

28:26  Wedyn gwneud dwy ddolen aur arall a'u cysylltu nhw i gorneli isaf y darn sy'n mynd dros y frest, ar yr ymyl fewnol agosaf at yr effod.

28:27  Yna gwneud dwy ddolen aur arall a'u rhoi nhw ar waelod strapiau ysgwydd yr effod, wrth ymyl y gwnïad sydd uwchben strap yr effod.

28:28  Mae dolenni'r darn dros y frest i gael eu clymu i ddolenni'r effod gydag edau las, i'w gadw uwchben strap yr effod, yn lle ei fod yn hongian yn rhydd.

28:29  Felly pan fydd Aaron yn mynd i mewn i'r lle sanctaidd, bydd yn cario enwau llwythau Israel ar ei galon. Byddan nhw ar y darn dros y frest, fel cerrig coffa bob amser i bobl Israel.

28:30  Yna mae'r Wrim a'r Thwmim i'w rhoi tu mewn i'r darn dros y frest sy'n cael ei ddefnyddio i wneud penderfyniadau. Byddan nhw ar galon Aaron pan fydd e'n mynd i mewn at yr ARGLWYDD. Mae Aaron i gario'r modd o wneud penderfyniadau dros bobl Israel ar ei galon bob amser pan fydd e'n mynd o flaen yr ARGLWYDD.

28:31  “Mae'r fantell sy'n mynd gyda'r effod i fod yn las.

28:32  Mae lle i'r pen fynd drwyddo ar y top, gyda hem o'i gwmpas, wedi'i bwytho fel coler i'w atal rhag rhwygo.

28:33  Wedyn gosod pomgranadau bach o gwmpas ymylon y fantell, wedi'u gwneud o edau las, porffor a coch. A gosod clychau aur rhyngddyn nhw –

28:34  y clychau a'r ffrwythau bob yn ail.

28:35  Mae Aaron i wisgo'r fantell yma pan fydd e'n gwasanaethu, a bydd sŵn y clychau i'w clywed wrth iddo fynd i mewn ac allan o'r Lle Sanctaidd o flaen yr ARGLWYDD, rhag iddo farw.

28:36  “Yna gwneud medaliwn o aur pur, a chrafu arno y geiriau: ‘Wedi ei gysegru i'r ARGLWYDD’.

28:37  Mae i gael ei glymu gydag edau las ar du blaen y twrban,

28:38  ar dalcen Aaron. Bydd Aaron yn cymryd y cyfrifoldeb am unrhyw gamgymeriad sy'n cael ei wneud wrth gyflwyno'r offrymau sanctaidd mae pobl Israel wedi'u neilltuo i Dduw. Rhaid iddo wisgo'r medaliwn ar ei dalcen bob amser fel bod offrymau'r bobl yn dderbyniol.

28:39  “Mae'r crys patrymog a'r twrban i gael eu gwneud o'r lliain main gorau, gyda'r sash wedi'i frodio.

28:40  “Yna i feibion Aaron rhaid gwneud crysau, sashiau, a phenwisgoedd. Gwisgoedd hardd fydd yn dangos rhywbeth o urddas y gwaith fyddan nhw'n ei wneud.

28:41  “Yna byddi'n arwisgo dy frawd Aaron a'i feibion, a'u heneinio, eu hordeinio a'u cysegru nhw i wasanaethu fel offeiriaid i mi.

28:42  “Rhaid gwneud dillad isaf o liain iddyn nhw, i guddio eu cyrff noeth. Mae'r rhain i'w gwisgo o'r canol at y pen-glin.

28:43  Rhaid i Aaron a'i feibion wisgo'r rhain pan fyddan nhw'n mynd i mewn i babell presenoldeb Duw, neu i weinyddu wrth yr allor yn y Lle Sanctaidd, rhag iddyn nhw bechu a marw. Dyma fydd y drefn bob amser, i Aaron a'i ddisgynyddion ar ei ôl.

Chapter 29

29:1  “Dyma sut rwyt ti i'w cysegru nhw i wasanaethu fel offeiriaid i mi: Cymer darw ifanc a dau hwrdd sydd â ddim byd o'i le arnyn nhw.

29:2  Yna, gyda'r blawd gwenith gorau, gwna fara heb furum ynddo, cacennau wedi'u cymysgu gydag olew, a bisgedi tenau wedi'u socian mewn olew – y cwbl heb furum ynddyn nhw.

29:3  Rho'r rhain i gyd mewn basged, a mynd â nhw gyda'r tarw ifanc a'r ddau hwrdd.

29:4  Yna dos ag Aaron a'i feibion at y fynedfa i babell presenoldeb Duw. Golcha nhw â dŵr.

29:5  Yna cymer y gwisgoedd ac arwisgo Aaron gyda'r crys, y fantell sy'n mynd gyda'r effod, yr effod ei hun a'r darn dros y frest, a chlymu'r effod gyda'r strap cywrain sydd wedi'i blethu.

29:6  Yna rho'r twrban ar ei ben, a rhwymo'r symbol ei fod wedi'i gysegru i waith Duw ar y twrban.

29:7  Yna ei eneinio drwy dywallt yr olew ar ei ben.

29:8  Wedyn arwisga'r meibion yn eu crysau nhw,

29:9  rhwyma sash am eu canol (Aaron a'i feibion), a gosod eu penwisg arnyn nhw i ddangos mai nhw sydd i wasanaethu fel offeiriaid bob amser. Dyma sut mae Aaron a'i feibion i gael eu hordeinio.

29:10  “Rwyt i gyflwyno'r tarw o flaen pabell presenoldeb Duw. Yno mae Aaron a'i feibion i osod eu dwylo ar ben yr anifail.

29:11  Yna rwyt i ladd y tarw o flaen yr ARGLWYDD wrth y fynedfa i babell presenoldeb Duw.

29:12  Wedyn cymer beth o waed y tarw a'i roi ar gyrn yr allor gyda dy fys. Mae gweddill y gwaed i gael ei dywallt wrth droed yr allor.

29:13  Yna cymer y braster o gwmpas y perfeddion, rhan isaf yr iau, y ddwy aren a'r braster sydd arnyn nhw, a'u llosgi nhw ar yr allor.

29:14  Ond mae'r cig, y croen a'r coluddion i gael eu llosgi tu allan i'r gwersyll. Yr offrwm puro ydy e.

29:15  “Yna rwyt i gymryd un hwrdd, ac mae Aaron a'i feibion i osod eu dwylo ar ben yr anifail.

29:16  Wedyn lladd yr hwrdd, cymryd ei waed a'i sblasio o gwmpas yr allor.

29:17  Wedyn rhaid torri'r hwrdd yn ddarnau, golchi'r coluddion a'r coesau cyn eu gosod nhw ar y darnau a'r pen

29:18  ar yr allor, a llosgi'r cwbl. Offrwm i'w losgi'n llwyr ydy e – offrwm sy'n cael ei losgi, ac sy'n arogli'n hyfryd i'r ARGLWYDD.

29:19  “Yna cymryd yr ail hwrdd, ac mae Aaron a'i feibion i osod eu dwylo ar yr anifail yma eto.

29:20  Lladd yr hwrdd, yna cymer beth o'r gwaed a'i roi ar waelod clust dde Aaron, a'r un fath ar ei feibion. A hefyd ar fawd eu llaw dde ac ar fawd y droed dde. Yna sblasio gweddill y gwaed o gwmpas yr allor.

29:21  Wedyn cymryd peth o'r gwaed sydd ar yr allor, a'r olew eneinio, a'i daenellu ar Aaron a'i wisgoedd, ac ar feibion Aaron a'u gwisgoedd nhw. Wedyn bydd Aaron a'i feibion a'u gwisgoedd wedi'u cysegru.

29:22  Yna cymer y braster i gyd, y braster ar gynffon yr hwrdd, y braster o gwmpas ei berfeddion, rhan isaf yr iau, y ddwy aren a'r braster sydd arnyn nhw, a rhan uchaf y goes dde (am mai hwrdd y cysegru ydy e).

29:23  Ac o'r fasged o fara heb furum ynddo sydd o flaen yr ARGLWYDD, cymer un dorth, un gacen wedi'i chymysgu gydag olew, ac un fisged denau wedi'i socian mewn olew.

29:24  Yna rho'r cwbl yn nwylo Aaron a'i feibion i'w gyflwyno fel offrwm i'w chwifio o flaen yr ARGLWYDD.

29:25  Wedyn rwyt i'w cymryd yn ôl ganddyn nhw, a llosgi'r cwbl ar yr allor. Offrwm i'w losgi'n llwyr ydy e – mae'n arogli'n hyfryd i'r ARGLWYDD.

29:26  “Wedyn rwyt i gymryd brest hwrdd cysegru Aaron, a'i gyflwyno'n offrwm i'w chwifio o flaen yr ARGLWYDD. Chi sydd i gadw'r darn yma.

29:27  Mae'r darnau gafodd eu chwifio a'u codi fel siâr Aaron o hwrdd y cysegru i gael eu gosod o'r neilltu – sef y frest a darn uchaf y goes ôl dde.

29:28  Aaron a'i feibion fydd piau'r rhannau yma o offrymau pobl Israel. Dyna fydd y drefn bob amser. Nhw sydd i gael y darnau yma o'r offrymau mae pobl Israel yn eu cyflwyno i ofyn am fendith yr ARGLWYDD.

29:29  “Mae gwisgoedd cysegredig Aaron i gael eu defnyddio pan fydd disgynyddion iddo yn cael eu heneinio a'u hordeinio ar ei ôl.

29:30  Bydd yr offeiriad fydd yn ei olynu yn eu gwisgo nhw am saith diwrnod pan fydd yn mynd i babell presenoldeb Duw i wasanaethu yn y Lle Sanctaidd am y tro cyntaf.

29:31  “Rhaid i ti gymryd hwrdd y cysegru, a choginio'r cig mewn lle cysegredig.

29:32  Yna mae Aaron a'i feibion i fwyta cig yr hwrdd, gyda'r bara oedd yn y fasged, wrth y fynedfa i babell presenoldeb Duw.

29:33  Dim ond nhw sydd i gael bwyta'r cig a'r bara gafodd eu defnyddio i wneud pethau'n iawn rhyngddyn nhw a Duw, pan oedden nhw'n cael eu hordeinio a'u cysegru i'r gwaith. Does neb arall yn cael eu bwyta, am eu bod wedi'u cysegru.

29:34  Os oes cig neu fara dros ben y bore wedyn, rhaid ei losgi. Dydy e ddim i gael ei fwyta am ei fod wedi'i gysegru.

29:35  “Dyna sydd i gael ei wneud i Aaron a'i feibion, yn union fel dw i wedi gorchymyn i ti. Mae'r seremoni ordeinio yn para am saith diwrnod.

29:36  Bob dydd rhaid i ti aberthu tarw ifanc yn offrwm puro i wneud pethau'n iawn gyda Duw. Rwyt i buro'r allor, a'i gwneud hi'n iawn i gael ei defnyddio, a'i chysegru drwy ei heneinio ag olew.

29:37  Am saith diwrnod rwyt i baratoi'r allor a'i chysegru i'w gwneud yn iawn i'w defnyddio. Wedyn bydd yr allor yn sanctaidd iawn, a bydd unrhyw beth sy'n ei chyffwrdd yn gysegredig.

29:38  “Dyma beth sydd i'w gyflwyno ar yr allor yn rheolaidd bob dydd: Dau oen blwydd oed –

29:39  un i'w gyflwyno yn y bore, a'r llall pan mae'n dechrau nosi.

29:40  Mae'r oen cyntaf i'w gyflwyno gyda cilogram o'r blawd gwenith gorau wedi'i gymysgu gyda litr o olew olewydd, a litr o win yn offrwm o ddiod.

29:41  Yna cyflwyno'r ail pan mae'n dechrau nosi, gyda'r un offrwm o rawn a'r un offrwm o ddiod â'r bore – offrwm sy'n cael ei losgi, ac sy'n arogli'n hyfryd i'r ARGLWYDD.

29:42  Bydd yr offrwm yma'n cael ei losgi'n rheolaidd, ar hyd y cenedlaethau, wrth y fynedfa i babell presenoldeb Duw. Dyna ble fydda i'n dy gyfarfod di, ac yn siarad â ti.

29:43  Dyna ble fydda i'n cyfarfod pobl Israel. Bydd fy ysblander i yn ei wneud yn lle cysegredig.

29:44  “Felly bydd y Tabernacl a'r allor wedi'u cysegru, a bydd Aaron a'i feibion wedi'u cysegru i fod yn offeiriaid i mi.

29:45  Dw i'n mynd i aros gyda pobl Israel. Fi fydd eu Duw nhw.

29:46  Byddan nhw'n deall mai fi ydy'r ARGLWYDD eu Duw nhw, ddaeth â nhw allan o wlad yr Aifft er mwyn i mi fyw gyda nhw. Fi ydy'r ARGLWYDD eu Duw nhw.

Chapter 30

30:1  “Rwyt i wneud allor i losgi arogldarth. Gwna hi allan o goed acasia,

30:2  yn 45 centimetr sgwâr ac yn 90 centimetr o uchder. Mae'r cyrn arni i fod yn un darn gyda'r allor ei hun.

30:3  Yna gorchuddia hi i gyd gyda haen o aur pur – y top, yr ochrau a'r cyrn. A gosod forder aur o'i chwmpas i'w haddurno.

30:4  Gosod ddau gylch aur ar ddwy ochr iddi, gyferbyn â'i gilydd o dan y border, i roi'r polion drwyddyn nhw i gario'r allor.

30:5  Mae'r polion i gael eu gwneud o goed acasia, wedi'u gorchuddio gydag aur.

30:6  Yna gosod yr allor o flaen y llen mae Arch y dystiolaeth tu ôl iddi (y llen o flaen caead yr Arch sydd dros y dystiolaeth). Dyna lle bydda i'n dy gyfarfod di.

30:7  “Bob bore, pan fydd Aaron yn trin y lampau, rhaid iddo losgi arogldarth persawrus ar yr allor yma.

30:8  A'r un fath pan fydd e'n goleuo'r lampau ar ôl iddi ddechrau nosi. Mae hyn i ddigwydd yn rheolaidd ar hyd y cenedlaethau.

30:9  Rhaid peidio llosgi arogldarth gwahanol arni, na'r offrwm sydd i'w losgi'n llwyr, na'r offrwm o rawn, a rhaid peidio tywallt offrwm o ddiod arni.

30:10  Ond un waith y flwyddyn bydd Aaron yn puro'r allor, iddi fod yn iawn i'w defnyddio, drwy roi peth o waed yr offrwm dros bechod ar y cyrn. Mae hyn i fod i ddigwydd bob blwyddyn ar hyd y cenedlaethau. Bydd yn cael ei chysegru'n llwyr i'r ARGLWYDD.”

30:11  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

30:12  “Pan fyddi'n cynnal cyfrifiad o bobl Israel, mae pob dyn sy'n cael ei gyfri i dalu iawndal am ei fywyd. Wedyn fydd pla ddim yn eu taro nhw wrth i ti eu cyfrif nhw.

30:13  Maen nhw i gyd i dalu treth o hanner sicl (sef bron chwe gram o arian) pan maen nhw'n cael eu cyfrif. (Mesur safonol y cysegr sydd i gael ei ddefnyddio – sef un sicl yn pwyso dau ddeg gera.) Mae'r arian yma i'w roi'n offrwm i'r ARGLWYDD.

30:14  Mae pob un sy'n ugain oed neu'n hŷn i roi offrwm i'r ARGLWYDD.

30:15  Dydy'r cyfoethog ddim i roi mwy, a'r tlawd ddim i roi llai. Mae pob un i dalu'r hanner sicl yn iawndal am ei fywyd.

30:16  Rwyt i gasglu'r arian gan bobl Israel a'i roi tuag at gynnal pabell presenoldeb Duw. Bydd yn atgoffa'r ARGLWYDD o bobl Israel, eu bod wedi talu iawndal am eu bywydau.”

30:17  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

30:18  “Rwyt hefyd i wneud dysgl fawr bres gyda stand bres oddi tani. Mae hon ar gyfer ymolchi, i'w gosod rhwng pabell presenoldeb Duw a'r allor, a'i llenwi â dŵr.

30:19  Bydd Aaron a'i feibion yn golchi eu dwylo a'u traed ynddi.

30:20  Maen nhw i ymolchi â dŵr pan fyddan nhw'n mynd i mewn i babell presenoldeb Duw, rhag iddyn nhw farw. A hefyd pan fyddan nhw'n mynd at yr allor i losgi offrwm i'r ARGLWYDD.

30:21  Maen nhw i olchi eu dwylo a'u traed, rhag iddyn nhw farw. Dyma fydd y drefn bob amser, ar hyd y cenedlaethau.”

30:22  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

30:23  “Cymer y perlysiau gorau – pum cilogram a hanner o fyrr, hanner hynny (sef dau gilogram a thri-chwarter) o sinamon melys, yr un faint o sbeisiau pêr,

30:24  a phum cilogram a hanner o bowdr casia (a defnyddia fesur safonol y cysegr i bwyso'r rhain). Hefyd pedwar litr o olew olewydd.

30:25  Mae'r rhain i gael eu defnyddio i wneud olew eneinio cysegredig – cymysgedd persawrus wedi'i wneud gan arbenigwr yn y grefft o wneud persawr.

30:26  Mae'r olew yma i gael ei ddefnyddio i eneinio pabell presenoldeb Duw, Arch y dystiolaeth,

30:27  y bwrdd a'i lestri i gyd, y menora (sef y stand i'r lampau) a'i hoffer, allor yr arogldarth,

30:28  yr allor i losgi'r offrymau a'r offer sy'n mynd gyda hi, a'r ddysgl fawr gyda'i stand.

30:29  Dyna sut maen nhw i gael eu cysegru, a byddan nhw'n sanctaidd iawn. Bydd unrhyw beth fydd yn eu cyffwrdd yn gysegredig.

30:30  Rwyt hefyd i eneinio Aaron a'i feibion, a'u cysegru nhw i wasanaethu fel offeiriaid i mi.

30:31  Ac rwyt i ddweud wrth bobl Israel, ‘Hwn fydd yr olew eneinio cysegredig ar hyd y cenedlaethau.

30:32  Dydy e ddim i gael ei ddefnyddio ar bobl gyffredin, a does neb i wneud olew tebyg iddo gyda'r un cynhwysion. Mae'n gysegredig, a rhaid i chi ei drin yn sanctaidd.

30:33  Os bydd rhywun yn gwneud cymysgedd tebyg iddo, neu yn ei ddefnyddio ar rywun sydd ddim yn offeiriad, bydd y person hwnnw yn cael ei dorri allan o gymdeithas pobl Dduw.’”

30:34  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses: “Cymer berlysiau, sef gwm resin, onicha a galbanwm, gyda'r un faint o fyrr pur,

30:35  a'u cymysgu i wneud arogldarth – cymysgedd persawrus wedi'i wneud gan arbenigwr yn y grefft o wneud persawr. Rhaid iddo fod wedi'i falu'n fân, ac yn gymysgedd pur, cysegredig.

30:36  Mae peth ohono i gael ei falu yn llwch mân, a'i roi o flaen Arch y dystiolaeth tu mewn i babell presenoldeb Duw, lle bydda i'n dy gyfarfod di. Rhaid iddo gael ei drin yn sanctaidd iawn.

30:37  Does neb i ddefnyddio'r un cynhwysion i wneud arogldarth tebyg iddo. Arogldarth yr ARGLWYDD ydy e, ac mae i gael ei drin yn sanctaidd.

30:38  Os bydd rhywun yn gwneud cymysgedd tebyg iddo i bwrpas arall, bydd y person hwnnw yn cael ei dorri allan o gymdeithas pobl Dduw.”

Chapter 31

31:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

31:2  “Dw i wedi dewis Betsalel, mab Wri ac ŵyr i Hur, o lwyth Jwda.

31:3  Dw i wedi'i lenwi ag Ysbryd Duw, i roi dawn, deall a gallu iddo, a'i wneud yn feistr ym mhob crefft –

31:4  i wneud pethau hardd allan o aur, arian a phres;

31:5  i dorri a gosod gemwaith, i gerfio coed a phob math o waith crefft arall.

31:6  A dw i am i Oholiab fab Achisamach, o lwyth Dan, ei helpu. Dw i hefyd wedi rhoi doniau i'r crefftwyr gorau eraill, iddyn nhw wneud yr holl bethau dw i wedi'u disgrifio i ti:

31:7  pabell presenoldeb Duw, Arch y dystiolaeth, y caead sydd ar yr Arch, a'r holl bethau eraill sy'n y babell,

31:8  sef y bwrdd a'i lestri i gyd, y menora (stand y lampau) a'i hoffer, allor yr arogldarth,

31:9  yr allor ar gyfer yr offrymau sydd i'w llosgi gyda'i hoffer i gyd, a'r ddysgl fawr gyda'i stand,

31:10  y gwisgoedd wedi'u brodio'n hardd, gwisg gysegredig Aaron, a'r gwisgoedd i'w feibion pan fyddan nhw'n gwasanaethu fel offeiriaid,

31:11  yr olew eneinio, a'r arogldarth persawrus ar gyfer y Lle Sanctaidd. Maen nhw i wneud y pethau yma i gyd yn union fel dw i wedi dweud wrthot ti.”

31:12  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses,

31:13  “Dwed wrth bobl Israel, ‘Mae'n bwysig iawn eich bod chi'n cadw fy Sabothau i. Bydd gwneud hynny yn arwydd bob amser o'r berthynas sydd rhyngon ni, i chi ddeall mai fi ydy'r ARGLWYDD sydd wedi'ch cysegru chi yn bobl i mi fy hun.

31:14  Felly rhaid i chi gadw'r Saboth, a'i ystyried yn sanctaidd. Os ydy rhywun yn ei halogi, y gosb ydy marwolaeth. Yn wir, os ydy rhywun yn gwneud unrhyw waith ar y Saboth, bydd y person hwnnw'n cael ei dorri allan o gymdeithas pobl Dduw.

31:15  Mae chwech diwrnod i chi allu gweithio, ond mae'r seithfed diwrnod yn Saboth – diwrnod i chi orffwys. Mae'r ARGLWYDD yn ei ystyried yn sbesial, yn ddiwrnod cysegredig, ac os ydy rhywun yn gweithio ar y Saboth, y gosb ydy marwolaeth.

31:16  Mae pobl Israel i gadw'r Saboth bob amser. Mae hwn yn ymrwymiad mae'n rhaid ei gadw am byth.

31:17  Mae'n arwydd o'r berthynas sydd gen i gyda phobl Israel. Roedd yr ARGLWYDD wedi creu y bydysawd a'r ddaear mewn chwe diwrnod. Wedyn dyma fe'n gorffwys ac ymlacio.’”

31:18  Pan oedd Duw wedi gorffen siarad â Moses ar Fynydd Sinai, dyma fe'n rhoi dwy lech y dystiolaeth iddo – dwy lechen garreg gydag ysgrifen Duw ei hun arnyn nhw.

Chapter 32

32:1  Pan welodd y bobl fod Moses yn hir iawn yn dod i lawr o'r mynydd, dyma nhw'n casglu o gwmpas Aaron a dweud wrtho, “Tyrd, gwna rywbeth. Gwna dduwiau i ni i'n harwain. Pwy ŵyr beth sydd wedi digwydd i'r Moses yna wnaeth ein harwain ni allan o'r Aifft!”

32:2  Felly dyma Aaron yn dweud wrthyn nhw, “Cymerwch y modrwyau aur sydd yng nghlustiau eich gwragedd a'ch meibion a'ch merched, a dewch â nhw i mi.”

32:3  Felly dyma'r bobl i gyd yn tynnu eu clustdlysau, a dod â nhw i Aaron.

32:4  Cymerodd yr aur ganddyn nhw, a defnyddio offer gwaith metel i wneud eilun ar siâp tarw ifanc allan ohono. A dyma'r bobl yn dweud, “O Israel! Dyma'r duwiau ddaeth â chi allan o wlad yr Aifft!”

32:5  Pan welodd Aaron eu hymateb nhw, dyma fe'n codi allor o flaen yr eilun, ac yna'n gwneud cyhoeddiad, “Yfory byddwn ni'n cynnal Gŵyl i'r ARGLWYDD!”

32:6  Felly dyma nhw'n codi'n gynnar y bore wedyn a chyflwyno offrymau i'w llosgi ac offrymau i gydnabod daioni'r ARGLWYDD. Eisteddodd y bobl i lawr i wledda ac yfed, ac yna codi i ymgolli mewn rhialtwch paganaidd.

32:7  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Brysia, dos yn ôl i lawr! Mae dy bobl di, y rhai ddaethost ti â nhw allan o wlad yr Aifft, wedi gwneud peth ofnadwy.

32:8  Maen nhw eisoes wedi troi i ffwrdd oddi wrth beth wnes i orchymyn – maen nhw wedi gwneud eilun ar siâp tarw ifanc, ac wedi'i addoli ac aberthu iddo a dweud, ‘O Israel! Dyma'r duwiau ddaeth â ti allan o'r Aifft!’”

32:9  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud, “Dw i'n edrych ar y bobl yma, ac yn gweld eu bod nhw'n bobl ystyfnig iawn.

32:10  Gad lonydd i mi. Dw i wedi digio'n lân gyda nhw, a dw i'n mynd i'w dinistrio nhw. Bydda i'n dy wneud di, Moses, yn dad i genedl fawr yn eu lle nhw.”

32:11  Ond dyma Moses yn ceisio tawelu'r ARGLWYDD ei Dduw, a dweud wrtho, “O ARGLWYDD, pam wyt ti mor ddig hefo dy bobl? Ti sydd wedi defnyddio dy rym a dy nerth i ddod â nhw allan o wlad yr Aifft.

32:12  Wyt ti am i'r Eifftiaid ddweud, ‘Roedd e eisiau gwneud drwg iddyn nhw. Dyna pam wnaeth e eu harwain nhw allan. Roedd e eisiau eu lladd nhw ar y mynyddoedd, a chael gwared â nhw'n llwyr oddi ar wyneb y ddaear!’? Paid bod mor ddig. Meddwl eto cyn gwneud y fath ddrwg i dy bobl!

32:13  Cofia beth wnest ti ei addo i dy weision Abraham, Isaac a Jacob. Dwedaist wrthyn nhw, ‘Dw i'n mynd i roi cymaint o ddisgynyddion i ti ag sydd o sêr yn yr awyr, a dw i'n mynd i roi'r tir yma dw i wedi bod yn sôn amdano i dy ddisgynyddion di. Byddan nhw'n ei etifeddu am byth.’”

32:14  Felly dyma'r ARGLWYDD yn newid ei feddwl. Roedd yn sori ei fod wedi bwriadu gwneud niwed i'w bobl.

32:15  A dyma Moses yn dechrau yn ôl i lawr o ben y mynydd. Roedd yn cario dwy lech y dystiolaeth yn ei ddwylo. Roedd ysgrifen ar ddwy ochr y llechi.

32:16  Duw ei hun oedd wedi'u gwneud nhw, a Duw oedd wedi ysgrifennu arnyn nhw – roedd y geiriau wedi'u crafu ar y llechi.

32:17  Pan glywodd Josua holl sŵn y bobl yn gweiddi, dyma fe'n dweud wrth Moses, “Mae'n swnio fel petai yna ryfel yn y gwersyll!”

32:18  A dyma Moses yn ateb, “Nid cân dathlu buddugoliaeth, glywa i, na chân wylo'r rhai sydd wedi'u trechu, ond canu gwyllt rhai'n cynnal parti.”

32:19  Pan gyrhaeddodd y gwersyll a gweld yr eilun o darw ifanc, a'r bobl yn dawnsio'n wyllt, dyma Moses yn colli ei dymer yn lân. Taflodd y llechi oedd yn ei ddwylo ar lawr, a dyma nhw'n malu'n deilchion wrth droed y mynydd.

32:20  Yna dyma fe'n cymryd yr eilun o darw ifanc a'i doddi yn y tân. Wedyn ei falu'n lwch mân, ei wasgaru ar y dŵr, a gwneud i bobl Israel ei yfed.

32:21  A dyma Moses yn troi at Aaron a gofyn iddo, “Beth wnaeth y bobl yma i ti? Pam wyt ti wedi gwneud iddyn nhw bechu mor ofnadwy?”

32:22  Atebodd Aaron, “Paid bod yn ddig, meistr. Ti'n gwybod fel mae'r bobl yma'n tueddu i droi at y drwg.

32:23  Dyma nhw'n dweud wrtho i, ‘Gwna dduwiau i ni i'n harwain ni. Pwy ŵyr beth sydd wedi digwydd i'r Moses yna wnaeth ein harwain ni allan o'r Aifft.’

32:24  Felly dyma fi'n dweud wrthyn nhw, ‘Os oes gan rywun aur, rhowch e i mi.’ A dyma nhw'n gwneud hynny. Wedyn pan deflais i'r cwbl i'r tân, dyma'r tarw ifanc yma'n dod allan.”

32:25  Roedd Moses yn gweld fod y bobl allan o reolaeth yn llwyr – roedd Aaron wedi gadael iddyn nhw redeg yn wyllt, a gallai'r stori fynd ar led ymhlith eu gelynion.

32:26  Felly dyma Moses yn sefyll wrth y fynedfa i'r gwersyll a galw ar y bobl, “Os ydych chi ar ochr yr ARGLWYDD, dewch yma ata i.” A dyma'r Lefiaid i gyd yn mynd ato.

32:27  A dyma fe'n dweud wrthyn nhw, “Dyma mae'r ARGLWYDD, Duw Israel, yn ei ddweud: ‘Gwisgwch eich cleddyfau! Ewch drwy'r gwersyll, o un pen i'r llall, a lladd eich brodyr, eich ffrindiau a'ch cymdogion!’”

32:28  Gwnaeth y Lefiaid beth ddwedodd Moses, a chafodd tua tair mil o ddynion eu lladd y diwrnod hwnnw.

32:29  Yna dyma Moses yn dweud, “Dych chi wedi cael eich ordeinio i wasanaethu'r ARGLWYDD heddiw. Am eich bod wedi bod yn fodlon troi yn erbyn mab neu frawd, mae'r ARGLWYDD wedi'ch bendithio chi'n fawr heddiw.”

32:30  Y diwrnod wedyn, dyma Moses yn dweud wrth y bobl, “Dych chi wedi pechu'n ofnadwy. Ond dw i am fynd yn ôl i fyny at yr ARGLWYDD. Falle y galla i wneud pethau'n iawn rhyngoch chi a Duw, iddo faddau i chi am eich pechod.”

32:31  Felly dyma Moses yn mynd yn ôl at yr ARGLWYDD, a dweud, “O plîs! Mae'r bobl yma wedi pechu'n ofnadwy yn dy erbyn di. Maen nhw wedi gwneud duwiau o aur iddyn nhw'u hunain.

32:32  Petaet ti ond yn maddau iddyn nhw …! Os na wnei di, dw i eisiau i ti ddileu fy enw i oddi ar dy restr.”

32:33  Ond dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrtho, “Y person sydd wedi pechu yn fy erbyn i fydd yn cael ei ddileu oddi ar fy rhestr i.

32:34  Felly, dos di yn dy flaen, ac arwain y bobl yma i'r lle dw i wedi dweud wrthot ti amdano. Edrych, bydd fy angel yn mynd o dy flaen di. Ond pan ddaw'r amser i mi gosbi, bydda i'n reit siŵr o'u cosbi nhw am eu pechod.”

32:35  A dyma'r ARGLWYDD yn anfon pla ar y bobl am iddyn nhw wneud y tarw – yr un wnaeth Aaron.

Chapter 33

33:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Dos di yn dy flaen – ti a'r bobl wnest ti eu harwain allan o wlad yr Aifft. Ewch i'r wlad wnes i addo i Abraham, Isaac a Jacob, ‘Dw i'n mynd i'w rhoi hi i'ch disgynyddion chi.’

33:2  Dw i'n mynd i anfon angel o'ch blaen chi, a gyrru allan y Canaaneaid, Amoriaid, Hethiaid, Peresiaid, Hefiaid a Jebwsiaid.

33:3  Mae'n dir ffrwythlon – tir lle mae llaeth a mêl yn llifo. Ond dw i ddim am fynd gyda chi. Dych chi'n bobl ystyfnig, a falle y bydda i'n eich dinistrio chi ar y ffordd.”

33:4  Dyna oedd newyddion drwg! Pan glywodd y bobl hynny, dyma nhw'n dechrau galaru. Doedd neb yn gwisgo tlysau,

33:5  am fod yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses, “Dwed wrth bobl Israel, ‘Dych chi'n bobl ystyfnig. Petawn i'n mynd gyda chi dim ond am foment, falle y byddwn i'n eich dinistrio chi. Felly tynnwch eich tlysau i ffwrdd, i mi benderfynu beth i'w wneud gyda chi.’”

33:6  Felly dyma bobl Israel yn tynnu eu tlysau i gyd i ffwrdd pan oedden nhw wrth Fynydd Sinai.

33:7  Byddai Moses yn cymryd y babell, ac yn ei chodi tu allan i'r gwersyll, gryn bellter i ffwrdd. Galwodd hi yn babell cyfarfod Duw. Os oedd rhywun eisiau gwybod rhywbeth gan yr ARGLWYDD, byddai'n mynd at y babell yma tu allan i'r gwersyll.

33:8  Pan fyddai Moses yn mynd allan i'r babell, byddai'r bobl i gyd yn sefyll tu allan i'w pebyll eu hunain, ac yn gwylio Moses nes iddo fynd i mewn i'r babell.

33:9  Bob tro y byddai Moses yn mynd i mewn iddi, byddai colofn o niwl yn dod i lawr ac yn sefyll tu allan i'r fynedfa tra oedd yr ARGLWYDD yn siarad â Moses.

33:10  Pan oedd pawb yn gweld y golofn o niwl yn sefyll wrth y fynedfa, bydden nhw'n dod i sefyll wrth fynedfa eu pebyll eu hunain, ac yn addoli.

33:11  Byddai'r ARGLWYDD yn siarad wyneb yn wyneb gyda Moses, fel byddai rhywun yn siarad â ffrind. Yna byddai Moses yn dod yn ôl i'r gwersyll. Ond roedd ei was, y bachgen ifanc Josua fab Nwn, yn aros yn y babell drwy'r amser.

33:12  Dyma Moses yn dweud wrth yr ARGLWYDD, “Ti wedi bod yn dweud wrtho i, ‘Tyrd â'r bobl yma allan,’ ond ti ddim wedi gadael i mi wybod pwy fydd yn mynd hefo fi. Rwyt ti hefyd wedi dweud, ‘Dw i wedi dy ddewis di, ac wedi bod yn garedig atat ti.’

33:13  Os ydy hynny'n wir, dangos i mi beth rwyt ti am ei wneud, i mi ddeall yn well a dal ati i dy blesio di. A cofia mai dy bobl di ydy'r rhain.”

33:14  Atebodd yr ARGLWYDD e, “Bydda i fy hun yn mynd, ac yn gwneud yn siŵr y byddi di'n iawn.”

33:15  A dyma Moses yn dweud, “Wnawn ni ddim symud cam os na ddoi di gyda ni.

33:16  Sut arall mae pobl yn mynd i wybod mor garedig rwyt ti wedi bod ata i a dy bobl? Sut arall maen nhw i wybod ein bod ni'n sbesial ac yn wahanol i bawb arall drwy'r byd i gyd?”

33:17  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Iawn, bydda i'n gwneud beth rwyt ti'n ei ofyn. Ti wedi fy mhlesio i, a dw i wedi dy ddewis di.”

33:18  “Dangos dy ysblander i mi,” meddai Moses.

33:19  A dyma'r ARGLWYDD yn ateb, “Dw i am adael i ti gael cipolwg bach o mor dda ydw i. A dw i'n mynd i gyhoeddi fy enw, ‛yr ARGLWYDD‛ o dy flaen di. Fi sy'n dewis pwy i drugarhau wrthyn nhw, a phwy dw i'n mynd i dosturio wrthyn nhw.

33:20  Ond gei di ddim gweld fy wyneb i. Does neb yn edrych arna i ac yn byw wedyn.”

33:21  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud, “Edrych, mae yna le i ti sefyll ar y graig yn y fan yma.

33:22  Pan fydd fy ysblander i'n mynd heibio, bydda i'n dy guddio di mewn hollt yn y graig, a rhoi fy llaw drosot ti wrth i mi fynd heibio.

33:23  Wedyn bydda i'n cymryd fy llaw i ffwrdd, a gadael i ti edrych ar fy nghefn i. Does neb yn cael gweld fy wyneb i.”

Chapter 34

34:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Cerfia ddwy lechen garreg fel y rhai cyntaf. Gwna i ysgrifennu arnyn nhw beth oedd ar y llechi wnest ti eu malu.

34:2  Bydd barod i ddringo mynydd Sinai yn y bore, a sefyll yno ar ben y mynydd i'm cyfarfod i.

34:3  Does neb arall i ddod gyda ti. Does neb arall i ddod yn agos i'r mynydd. Paid hyd yn oed gadael i'r defaid a'r geifr a'r gwartheg bori o flaen y mynydd.”

34:4  Felly dyma Moses yn cerfio dwy lechen garreg fel y rhai cyntaf. Yna'n gynnar y bore wedyn aeth i fyny i ben Mynydd Sinai, fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrtho. Aeth â'r ddwy lechen gydag e.

34:5  A dyma'r ARGLWYDD yn dod i lawr yn y cwmwl, yn sefyll yna gydag e, a chyhoeddi mai ei enw ydy yr ARGLWYDD.

34:6  Dyma'r ARGLWYDD yn pasio heibio o'i flaen a chyhoeddi, “Yr ARGLWYDD! Yr ARGLWYDD! Mae'n Dduw caredig a thrugarog; mae mor amyneddgar, a'i haelioni a'i ffyddlondeb yn anhygoel!

34:7  Mae'n dangos cariad di-droi'n-ôl am fil o genedlaethau, ac yn maddau beiau, gwrthryfel a phechod. Ond dydy e ddim yn gadael i'r euog fynd heb ei gosbi. Bydd yn ymateb i bechodau'r tadau sy'n gadael eu hôl ar eu plant a'u plant hwythau – am dair neu bedair cenhedlaeth.”

34:8  Ac ar unwaith dyma Moses yn ymgrymu yn isel i addoli,

34:9  a dweud, “Meistr, os ydw i wedi dy blesio di, wnei di, Meistr, fynd gyda ni? Mae'r bobl yma'n ystyfnig, ond plîs wnei di faddau ein beiau a'n pechod ni, a'n derbyn ni yn bobl arbennig i ti dy hun?”

34:10  Atebodd Duw, “Iawn. Dw i'n gwneud ymrwymiad. Dw i'n mynd i wneud pethau rhyfeddol does neb yn unman wedi'u dychmygu o'r blaen. Bydd y bobl rwyt ti'n byw yn eu canol nhw yn gweld beth mae'r ARGLWYDD yn ei wneud. Dw i'n gwneud rhywbeth anhygoel gyda ti.

34:11  Gwna'n siŵr dy fod ti'n gwneud beth dw i'n ddweud wrthot ti heddiw. Dw i'n mynd i yrru allan o'ch blaen chi yr Amoriaid, Canaaneaid, Hethiaid, Peresiaid, Hefiaid a Jebwsiaid.

34:12  Gwyliwch chi eich bod chi ddim yn gwneud cytundeb gwleidyddol gyda'r bobl hynny sy'n byw yn y wlad lle dych chi'n mynd, rhag iddyn nhw'ch baglu chi.

34:13  Dw i eisiau i chi ddinistrio'u hallorau, malu'r colofnau cysegredig, a thorri polion y dduwies Ashera i lawr.

34:14  Peidiwch plygu i addoli unrhyw dduw arall. Mae'r ARGLWYDD yn Dduw eiddigeddus – Eiddigedd ydy ei enw e.

34:15  Gwyliwch eich bod chi ddim yn gwneud cytundeb gwleidyddol gyda'r bobl sy'n byw yn y wlad. Y peryg wedyn ydy y byddwch chi'n derbyn gwahoddiad i fwyta gyda nhw pan fyddan nhw'n addoli ac yn aberthu i'w duwiau.

34:16  Byddwch chi'n gadael i'ch meibion briodi eu merched nhw. Bydd y rheiny yn addoli eu duwiau, ac yn cael eich meibion chi i fod yn anffyddlon i mi a gwneud yr un fath!

34:17  Peidiwch gwneud duwiau o fetel tawdd.

34:18  Rhaid i chi gadw Gŵyl y Bara Croyw. Am saith diwrnod rhaid i chi fwyta bara heb furum ynddo, fel gwnes i orchymyn i chi. Mae hyn i ddigwydd ar yr amser iawn ym mis Abib, am mai dyna pryd ddaethoch chi allan o'r Aifft.

34:19  Mae mab cyntaf pob gwraig, a phob anifail gwryw cyntaf i gael ei eni, yn perthyn i mi – o'r gwartheg, defaid a geifr.

34:20  Mae'r asyn bach cyntaf i gael ei eni i gael ei brynu yn ôl gydag oen. Os nad ydy e'n cael ei brynu, rhaid ei ladd drwy dorri ei wddf. Rhaid i fab cyntaf pob gwraig gael ei brynu'n ôl. A does neb i ddod ata i heb rywbeth i'w offrymu.

34:21  Cewch weithio am chwe diwrnod, ond rhaid i chi orffwys ar y seithfed. Rhaid i chi orffwys hyd yn oed os ydy hi'n amser i aredig neu i gasglu'r cnydau.

34:22  Rhaid i chi gadw Gŵyl y Cynhaeaf – gyda ffrwyth cyntaf y cynhaeaf gwenith – a Gŵyl Casglu'r Cynhaeaf ar ddiwedd y flwyddyn.

34:23  Felly, dair gwaith bob blwyddyn mae'r dynion i gyd i ddod o flaen y Meistr, yr ARGLWYDD, sef Duw Israel.

34:24  Dw i'n mynd i yrru allan bobloedd o dy flaen di a rhoi mwy eto o dir i ti. Ac os byddi di'n ymddangos o flaen yr ARGLWYDD dy Dduw dair gwaith bob blwyddyn, fydd neb yn dod ac yn ceisio dwyn dy dir oddi arnat ti.

34:25  Rhaid peidio offrymu gwaed anifail sydd wedi'i aberthu gyda bara sydd â burum ynddo. A does dim o aberth Gŵyl y Pasg i fod wedi'i adael ar ôl tan y bore wedyn.

34:26  Tyrd â ffrwyth cyntaf gorau dy dir i deml yr ARGLWYDD dy Dduw. Paid berwi cig gafr ifanc yn llaeth ei fam.”

34:27  Yna dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses, “Ysgrifenna hyn i gyd i lawr. Dyma amodau'r ymrwymiad dw i wedi'i wneud gyda ti a phobl Israel.”

34:28  Roedd Moses yno gyda Duw am bedwar deg diwrnod, ddydd a nos. Wnaeth e ddim bwyta nac yfed o gwbl. A dyma fe'n ysgrifennu amodau'r ymrwymiad ar y llechi – sef y Deg Gorchymyn.

34:29  Pan ddaeth Moses i lawr o ben Mynydd Sinai gyda dwy lechen y dystiolaeth yn ei law, doedd e ddim yn sylweddoli fod ei wyneb wedi bod yn disgleirio wrth i'r ARGLWYDD siarad ag e.

34:30  Pan welodd Aaron a phobl Israel Moses yn dod, roedd ei wyneb yn dal i ddisgleirio, ac roedd ganddyn nhw ofn mynd yn agos ato.

34:31  Ond dyma Moses yn galw arnyn nhw, a dyma Aaron a'r arweinwyr eraill yn dod yn ôl i siarad ag e.

34:32  Wedyn dyma'r bobl i gyd yn dod draw ato, a dyma Moses yn dweud wrthyn nhw beth oedd y gorchmynion roedd Duw wedi'i rhoi iddo ar Fynydd Sinai.

34:33  Pan oedd Moses wedi gorffen siarad â nhw, dyma fe'n rhoi gorchudd dros ei wyneb.

34:34  Ond pan fyddai'n mynd i mewn i siarad â'r ARGLWYDD, byddai'n tynnu'r gorchudd i ffwrdd nes byddai'n dod allan eto. Wedyn byddai'n dweud wrth bobl Israel beth roedd yr ARGLWYDD wedi'i orchymyn iddo,

34:35  a byddai pobl Israel yn gweld wyneb Moses yn disgleirio. Yna byddai'n rhoi'r gorchudd yn ôl dros ei wyneb nes byddai'n mynd yn ôl i siarad â'r ARGLWYDD eto.

Chapter 35

35:1  Dyma Moses yn galw pobl Israel i gyd at ei gilydd, a dweud, “Dyma mae'r ARGLWYDD wedi'i orchymyn i chi ei wneud:

35:2  “Mae yna chwech diwrnod i chi allu gweithio, ond mae'r seithfed diwrnod yn sbesial, yn ddiwrnod cysegredig, yn Saboth i'r ARGLWYDD – diwrnod i chi orffwys. Os ydy rhywun yn gweithio ar y Saboth, y gosb ydy marwolaeth.

35:3  Peidiwch hyd yn oed cynnau tân yn eich cartrefi ar y Saboth!”

35:4  Wedyn dyma Moses yn dweud wrth bobl Israel i gyd, “Dyma mae'r ARGLWYDD yn ei orchymyn.

35:5  ‘Dylai pawb sy'n awyddus i gyfrannu ddod â rhoddion i'r ARGLWYDD: aur, arian, pres,

35:6  edau las, porffor a coch, lliain main drud, blew gafr,

35:7  crwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch, crwyn môr-fuchod, coed acasia,

35:8  olew i'r lampau, perlysiau i wneud yr olew eneinio a'r arogldarth persawrus,

35:9  onics a gemau eraill i'w gosod ar yr effod a'r boced fydd yn mynd dros y frest.

35:10  Mae'r crefftwyr yn eich plith chi i ddod a gwneud popeth mae'r ARGLWYDD wedi'i orchymyn:

35:11  Y Tabernacl, gyda'r babell a'i gorchudd, y bachau, y fframiau, y trawstiau, y polion a'r socedi.

35:12  Yr Arch a'i pholion, y caead drosti, a'r sgrîn sy'n ei chuddio.

35:13  Y bwrdd, gyda'i bolion a'i lestri, i osod y bara cysegredig arno.

35:14  Y menora sy'n rhoi golau, gyda'i hoffer i gyd, y lampau a'r olew.

35:15  Allor yr arogldarth gyda'i pholion, yr olew eneinio a'r arogldarth persawrus. Y sgrîn ar gyfer y fynedfa i'r Tabernacl.

35:16  Yr allor ar gyfer yr offrymau sydd i'w llosgi, y gratin bres sydd arni, y polion, a'r holl offer sy'n mynd gyda hi. Y ddysgl fawr gyda'i stand.

35:17  Llenni'r iard, y polion a'r socedi, a'r sgrîn sydd o flaen y fynedfa i'r iard.

35:18  Pegiau a rhaffau'r Tabernacl a'r iard.

35:19  Hefyd gwisgoedd y rhai fydd yn gwasanaethu yn yr addoliad yn y lle sanctaidd (i gyd wedi'u brodio'n hardd), gwisgoedd cysegredig Aaron yr offeiriad, a gwisgoedd ei feibion fydd hefyd yn gwasanaethu fel offeiriaid.’”

35:20  Yna dyma bobl Israel i gyd yn mynd i ffwrdd.

35:21  Ond daeth rhai, oedd wedi'u sbarduno, ac yn awyddus i gyfrannu, yn ôl a chyflwyno eu rhoddion i'r ARGLWYDD – rhoddion tuag at godi pabell presenoldeb Duw, cynnal y gwasanaeth ynddi, a tuag at y gwisgoedd cysegredig.

35:22  Dyma pawb oedd yn awyddus i roi yn dod – dynion a merched. A dyma nhw'n cyfrannu tlysau aur o bob math – broetshis, clustdlysau, modrwyau a breichledau. Roedd pawb yn dod ac yn cyflwyno'r aur yn offrwm i'w chwifio o flaen yr ARGLWYDD.

35:23  Roedd eraill yn dod ag edau las, porffor neu goch, lliain main drud, blew gafr, crwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch, neu grwyn môr-fuchod.

35:24  Roedd pawb oedd eisiau rhoi arian neu bres yn ei gyflwyno yn offrwm i'r ARGLWYDD. Roedd eraill yn dod ag unrhyw goed acasia oedd ganddyn nhw.

35:25  Roedd y gwragedd oedd â dawn nyddu yn dod â'r defnydd roedden nhw wedi'i wneud – edau las, porffor neu goch, neu liain main drud.

35:26  Roedd gwragedd eraill wedi'u hysgogi i fynd ati i nyddu defnydd wedi'i wneud o flew gafr.

35:27  Dyma'r arweinwyr yn rhoi cerrig onics a gemau eraill i'w gosod ar yr effod a'r boced fyddai'n mynd dros y frest.

35:28  Hefyd perlysiau ac olew olewydd ar gyfer y lampau, yr olew eneinio a'r arogldarth persawrus.

35:29  Felly, daeth pobl Israel ag offrymau gwirfoddol i'r ARGLWYDD – dynion a merched oedd yn awyddus i helpu i wneud beth roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn iddyn nhw ei wneud drwy Moses.

35:30  Dyma Moses yn dweud wrth bobl Israel, “Mae'r ARGLWYDD wedi dewis Betsalel, mab Wri ac ŵyr i Hur, o lwyth Jwda.

35:31  Mae wedi'i lenwi gydag Ysbryd Duw, sy'n rhoi dawn, deall a gallu iddo, i greu pob math o waith cywrain,

35:32  a gwneud pethau hardd allan o aur, arian a phres.

35:33  I dorri a gosod gemwaith, i gerfio coed ac i wneud pob math o waith artistig.

35:34  Mae Duw wedi rhoi'r ddawn iddo fe, ac i Oholiab fab Achisamach o lwyth Dan, i ddysgu eu crefft i eraill.

35:35  Mae Duw wedi rhoi'r doniau i'r rhai hynny i weithio fel crefftwyr ac artistiaid, i frodio lliain main gydag edau las, porffor a coch, ac i wneud gwaith gwehydd – pob un yn feistri yn eu crefft ac yn artistiaid.

Chapter 36

36:1  “Felly mae Betsalel, Oholiab a'r crefftwyr eraill, sef y rhai mae Duw wedi'u donio i wneud y gwaith o godi'r cysegr, i wneud popeth yn union fel mae'r ARGLWYDD wedi dweud.”

36:2  Dyma Moses yn galw Betsalel ac Oholiab ato, a'r crefftwyr eraill roedd yr ARGLWYDD wedi'u donio – pob un oedd wedi'i sbarduno i wirfoddoli i helpu.

36:3  A dyma Moses yn rhoi iddyn nhw yr holl roddion roedd pobl Israel wedi'u hoffrymu i'r gwaith o godi'r cysegr. Ond roedd y bobl yn dod â mwy roddion gwirfoddol iddo bob bore.

36:4  Felly dyma'r crefftwyr oedd yn gweithio ar y cysegr yn gadael eu gwaith,

36:5  a dweud wrth Moses, “Mae'r bobl wedi dod â mwy na digon i orffen y gwaith mae'r ARGLWYDD wedi gofyn i ni ei wneud!”

36:6  Felly dyma Moses yn anfon neges allan drwy'r gwersyll, “Does dim angen mwy o bethau i'w cyflwyno'n rhoddion tuag at adeiladu'r cysegr!” Roedd rhaid stopio'r bobl rhag dod â mwy!

36:7  Roedd mwy na digon o bethau ganddyn nhw i wneud y gwaith i gyd.

36:8  Dyma'r crefftwyr i gyd yn gwneud y Tabernacl o ddeg llen o'r lliain main gorau, gyda lluniau o gerwbiaid wedi'u dylunio'n gelfydd arnyn nhw, a'u brodio gydag edau las, porffor a coch.

36:9  Roedd pob llen yn un deg dau metr o hyd, a dau fetr o led – i gyd yr un faint.

36:10  Yna dyma bump o'r llenni yn cael eu gwnïo at ei gilydd, a'r pump arall yr un fath.

36:11  Wedyn gwneud dolenni o edau las ar hyd ymyl llen olaf pob set –

36:12  hanner cant o ddolenni ar bob un, fel eu bod gyferbyn â'i gilydd.

36:13  Wedyn gwneud hanner can bachyn aur i ddal y llenni at ei gilydd, fel bod y cwbl yn un darn.

36:14  Wedyn gwneud llenni o flew gafr i fod fel pabell dros y Tabernacl – un deg un ohonyn nhw.

36:15  Roedd pob llen yn un deg pump metr o hyd, a dau fetr o led – i gyd yr un faint.

36:16  Yna gwnïo pump o'r llenni at ei gilydd, a gwnïo'r chwech arall at ei gilydd hefyd.

36:17  Yna gwneud hanner can dolen ar hyd ymyl llen olaf pob set,

36:18  a hanner can bachyn i ddal y llenni at ei gilydd, a gwneud y cwbl yn un darn.

36:19  Wedyn gwneud gorchudd dros y babell wedi'i wneud o grwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch. Ac wedyn gorchudd o grwyn môr-fuchod dros hwnnw.

36:20  Yna cafodd fframiau'r Tabernacl eu gwneud allan o goed acasia, pob un yn sefyll yn unionsyth.

36:21  Roedd pob un yn bedwar metr o hyd, a 66 centimetr o led,

36:22  gyda dau denon ar bob un i'w cysylltu â'i gilydd. Roedd y fframiau i gyd wedi'u gwneud yr un fath.

36:23  Roedd dau ddeg ffrâm ar ochr ddeheuol y Tabernacl,

36:24  a phedwar deg soced arian i ddal y fframiau – dwy soced i'r ddau denon ar bob ffrâm.

36:25  Wedyn dau ddeg ffrâm ar ochr arall y Tabernacl, sef yr ochr ogleddol,

36:26  gyda phedwar deg soced i'w dal nhw – dwy soced dan bob ffrâm.

36:27  Yna chwe ffrâm i gefn y Tabernacl, sef y pen gorllewinol,

36:28  a dau ffrâm ychwanegol i'r corneli yn y cefn.

36:29  Yn y corneli roedd y ddau ffrâm yn ffitio gyda'i gilydd ar y gwaelod, ac yn cael eu dal gyda'i gilydd gan gylch ar y top. Roedd y ddwy gornel yr un fath.

36:30  Felly roedd wyth ffrâm gydag un deg chwech o socedi arian – dwy soced dan bob ffrâm.

36:31  Wedyn gwneud croesfarrau o goed acasia – pump i'r fframiau bob ochr i'r Tabernacl, a phump i fframiau cefn y Tabernacl sy'n wynebu'r gorllewin.

36:32  Wedyn gwneud croesfarrau o goed acasia – pump i'r fframiau bob ochr i'r Tabernacl, a phump i fframiau cefn y Tabernacl sy'n wynebu'r gorllewin.

36:33  Roedd y croesfar ar ganol y fframiau yn ymestyn o un pen i'r llall.

36:34  Yna gorchuddio'r fframiau gyda haen o aur, a gwneud cylchoedd o aur i ddal y croesfarrau, a gorchuddio'r croesfarrau gydag aur hefyd.

36:35  Wedyn gwneud llen arbennig o'r lliain main gorau, gyda lluniau o gerwbiaid wedi'u dylunio'n gelfydd arni, a'u brodio gydag edau las, porffor a coch.

36:36  A gwneud pedwar polyn o goed acasia, wedi'u gorchuddio gydag aur, bachau aur i hongian y llen, a phedwar o socedi arian i osod y polion ynddyn nhw.

36:37  Yna gwneud sgrîn ar gyfer y fynedfa i'r babell. Hon eto wedi'i gwneud o'r lliain main gorau, ac wedi'i brodio gydag edau las, porffor a coch.

36:38  Yna gwneud pump polyn o goed acasia gyda bachau aur. Gorchuddio top y polion gydag aur, a gwneud socedi o bres iddyn nhw.

Chapter 37

37:1  Yna dyma Betsalel yn gwneud yr Arch allan o goed acasia. Roedd hi'n 110 centimetr o hyd, 66 centimetr o led a 66 centimetr o uchder.

37:2  Gorchuddiodd hi gyda haen o aur pur (y tu mewn a'r tu allan), a gosod border aur o'i chwmpas i'w haddurno.

37:3  Yna gwneud pedwar cylch aur, a'u gosod nhw ar draed y gist, dau bob ochr.

37:4  Yna gwneud polion o goed acasia wedi'u gorchuddio gydag aur,

37:5  a rhoi'r polion drwy'r cylchoedd bob ochr i'r Arch, i'w defnyddio i'w chario hi.

37:6  Wedyn dyma fe'n gwneud caead o aur pur i'r Arch – 110 centimetr o hyd, a 66 centimetr o led.

37:7  Yna gwneud dau gerwb o aur wedi'i guro (gwaith morthwyl) – un bob pen i'r caead,

37:8  yn un darn gyda'r caead ei hun.

37:9  Roedd adenydd y cerwbiaid ar led ac yn cysgodi caead yr Arch. Roedd y cerwbiaid yn wynebu'i gilydd ac yn edrych i lawr ar y caead.

37:10  Wedyn dyma fe'n gwneud y bwrdd o goed acasia – 88 centimetr o hyd, 44 centimetr o led, a 66 centimetr o uchder.

37:11  Gorchuddiodd e gydag aur pur, a gosod border aur o'i gwmpas i'w addurno.

37:12  Yna gwneud croeslath 75 milimetr o drwch o'i gwmpas – hwnnw hefyd wedi'i addurno yr un fath â'r border.

37:13  Yna gwnaeth bedwar cylch aur, a'u gosod nhw ar bedair cornel y bwrdd lle mae'r coesau,

37:14  wrth ymyl y croeslath. Roedd y cylchoedd ar gyfer rhoi'r polion drwyddyn nhw i gario'r bwrdd.

37:15  Yna gwnaeth y polion o goed acasia a'u gorchuddio nhw gydag aur.

37:16  Yna gwnaeth y llestri oedd ar y bwrdd allan o aur pur – y platiau, pedyll, jygiau a phowlenni, i dywallt yr offrymau o ddiod.

37:17  Yna dyma fe'n gwneud y menora (sef y stand i ddal y lampau) allan o aur pur – gwaith morthwyl, sef aur wedi'i guro. Mae'r cwbl i fod yn un darn – y droed, y goes, a'r cwpanau siâp blodyn gyda calycs oddi tanyn nhw.

37:18  Roedd chwe cangen yn ymestyn allan o ochrau'r menora, tair bob ochr.

37:19  Roedd tair cwpan siâp blodyn almon ar bob cangen – pob blodyn gyda calycs a phetalau.

37:20  Ac ar brif goes y menora, roedd pedair cwpan siâp blodyn almon gyda calycs a petalau.

37:21  Un dan y pâr cyntaf o ganghennau, un dan yr ail, ac un dan y trydydd.

37:22  Roedd y cwbl wedi'i wneud o un darn o aur pur wedi'i guro – gwaith morthwyl.

37:23  Yna gwnaeth ei saith lamp, ei gefeiliau a'i phadellau o aur pur.

37:24  Defnyddiodd 35 cilogram o aur pur i wneud y menora a'r offer oedd gyda hi i gyd.

37:25  Yna dyma fe'n gwneud yr allor i losgi arogldarth. Gwnaeth hi o goed acasia, yn 45 centimetr sgwâr ac yn 90 centimetr o uchder. Roedd y cyrn arni yn un darn gyda'r allor ei hun.

37:26  Yna gorchuddiodd hi i gyd gyda haen o aur pur – y top, yr ochrau a'r cyrn. A gosod border aur o'i chwmpas i'w haddurno.

37:27  Rhoddodd ddau gylch aur ar y ddwy ochr iddi, gyferbyn â'i gilydd o dan y border, i roi'r polion drwyddyn nhw i gario'r allor.

37:28  Yna gwnaeth y polion o goed acasia, a'u gorchuddio nhw gydag aur.

37:29  Wedyn gwnaeth yr olew eneinio cysegredig a'r arogldarth persawrus, cymysgedd gan arbenigwr yn y grefft o wneud persawr.

Chapter 38

38:1  Yna dyma fe'n gwneud yr allor i losgi'r aberthau. Gwnaeth hi o goed acasia, yn ddau pwynt dau metr sgwâr, ac yn un pwynt tri metr o uchder.

38:2  Gwnaeth gyrn ar bedair cornel yr allor, yn un darn gyda'r allor ei hun. Yna ei gorchuddio gyda phres.

38:3  Pres ddefnyddiodd i wneud yr offer i gyd hefyd – y bwcedi lludw, rhawiau, powlenni taenellu, ffyrc, a'r padellau tân.

38:4  Yna gwnaeth y gratin, sef rhwyll wifrog o bres o dan silff yr allor, hanner ffordd i lawr.

38:5  A gwnaeth bedwar cylch i'w gosod ar bedair cornel y gratin, i roi'r polion drwyddyn nhw.

38:6  Yna gwnaeth y polion allan o goed acasia, a'u gorchuddio nhw gyda phres.

38:7  Yna gwthiodd y polion drwy'r cylchoedd bob ochr i'r allor, i'w chario hi. Roedd yr allor yn wag y tu mewn, wedi'i gwneud gyda planciau o bren.

38:8  Yna gwnaeth y ddysgl fawr bres a'i stand bres allan o ddrychau y gwragedd oedd yn gwasanaethu wrth y fynedfa i babell presenoldeb Duw.

38:9  Yna gwnaeth yr iard. Roedd yr ochr ddeheuol yn bedwar deg pedwar metr o hyd, a'r llenni wedi'u gwneud o'r lliain main gorau.

38:10  Roedd yna ddau ddeg postyn yn sefyll mewn dau ddeg o socedi pres, a bachau ar ffyn arian i ddal y llenni.

38:11  A'r un fath ar yr ochr ogleddol.

38:12  Ar ochr y gorllewin, dau ddeg dau metr o lenni, gyda deg postyn yn sefyll mewn deg o socedi pres, gyda'r bachau a'r ffyn arian.

38:13  Ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres, bob ochr i'r giât.

38:14  Ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres, bob ochr i'r giât.

38:15  Ar y tu blaen, yn wynebu'r dwyrain, dau ddeg dau metr eto – chwe pwynt chwe metr o lenni, gyda tri postyn mewn tair soced bres, bob ochr i'r giât.

38:16  Roedd y llenni o gwmpas yr iard i gyd wedi'u gwneud o'r lliain main gorau.

38:17  Y socedi yn bres. Y bachau a'r ffyn yn arian. Top y polion wedi'u gorchuddio gydag arian, a rhimyn o arian yn rhedeg o gwmpas y polion.

38:18  Roedd y sgrîn o flaen y fynedfa yn naw metr o hyd – llenni wedi'u gwneud o'r lliain main gorau ac wedi'u brodio gydag edau las, porffor a coch. Fel llenni'r iard ei hun, roedden nhw'n ddau pwynt dau metr o uchder,

38:19  ac yn cael eu dal ar bedwar polyn mewn pedwar soced bres. Roedd y bachau a'r ffyn yn arian, ac roedd top y polion wedi'u gorchuddio gydag arian.

38:20  Roedd pegiau y Tabernacl a'r iard o'i gwmpas wedi'u gwneud o bres.

38:21  Dyma restr lawn o'r hyn gafodd ei ddefnyddio i wneud Tabernacl y Dystiolaeth. Moses oedd wedi gorchymyn cofnodi'r cwbl; a'r Lefiaid, dan arweiniad Ithamar, mab Aaron yr offeiriad, wnaeth y gwaith.

38:22  Gwnaeth Betsalel, mab Wri ac ŵyr i Hur, o lwyth Jwda, bopeth yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

38:23  Ac roedd Oholiab fab Achisamach o lwyth Dan yn ei helpu. Roedd Oholiab yn grefftwr, yn ddyluniwr, ac yn brodio lliain main gydag edau las, porffor a coch.

38:24  Aur: 1,000 cilogram – dyma'r holl aur gafodd ei ddefnyddio i wneud popeth yn y cysegr (Yr aur oedd wedi'i gyflwyno yn offrwm i'w chwifio o flaen yr ARGLWYDD)

38:25  Arian: bron 3,500 cilogram – dyma'r arian gafodd ei gyfrannu gan y bobl.

38:26  Roedd hyn yn hanner sicl (bron yn chwe gram o arian) gan bawb dros ugain oed gafodd ei gyfrif – sef 603,550 o ddynion.

38:27  Cafodd 3,300 cilogram o'r arian ei ddefnyddio i wneud y socedi i bolion y cysegr, a'r socedi i'r llen arbennig – cant o socedi yn dri deg tri cilogram yr un.

38:28  Yna defnyddiodd y gweddill o'r arian i wneud y ffyn a'r bachau i ddal y llenni, ac i orchuddio top y polion.

38:29  Pres: bron 2,500 cilogram – (sef y pres gafodd ei gyflwyno yn offrwm i'w chwifio o flaen yr ARGLWYDD)

38:30  Cafodd hwn ei ddefnyddio i wneud socedi i'r fynedfa i babell presenoldeb Duw, yr allor bres, y gratin iddi, offer yr allor i gyd,

38:31  y socedi o gwmpas yr iard, a'r socedi i'r fynedfa i'r iard, a hefyd pegiau y Tabernacl a'r iard o'i gwmpas.

Chapter 39

39:1  Dyma nhw'n gwneud gwisgoedd i'r rhai fyddai'n gwasanaethu yn y cysegr – gwisgoedd wedi'u brodio'n hardd gydag edau las, porffor a coch. Gwisgoedd cysegredig i Aaron, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:2  Roedd yr effod wedi'i gwneud o'r lliain main gorau, wedi'i frodio gydag aur, glas, porffor a coch.

39:3  Dyma'r crefftwyr yn gwneud dalen denau, denau o aur a'i thorri yn stribedi main a'u gwnïo i'r patrwm gyda'r edau las, porffor a coch; y cwbl wedi'i ddylunio'n gelfydd.

39:4  Dyma nhw'n gwneud dau strap i fynd dros yr ysgwyddau, wedi'u cysylltu i'r corneli, i'w dal gyda'i gilydd.

39:5  Ac roedd strap cywrain wedi'i blethu i fod yn un darn gyda'r effod. Roedd wedi'i wneud o'r lliain main gorau, ac wedi'i frodio gydag aur, ac edau las, porffor a coch, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:6  Yna dyma nhw'n gosod y cerrig onics mewn gwaith ffiligri o aur, a chrafu enwau meibion Israel arnyn nhw, yr un fath ag mae sêl yn cael ei gwneud.

39:7  Yna eu rhoi nhw ar strapiau ysgwydd yr effod, fel cerrig coffa i bobl Israel, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrth Moses.

39:8  Wedyn dyma nhw'n gwneud y darn sy'n mynd dros y frest, wedi'i gynllunio'n gelfydd gan artist. Ei wneud yr un fath â'r effod – allan o liain main wedi'i frodio gydag aur, ac edau las, porffor a coch.

39:9  Roedd wedi'i blygu drosodd i wneud poced 22 centimetr sgwâr.

39:10  Yna gosod pedair rhes o gerrig arno: y rhes gyntaf yn rhuddem, topas a beryl;

39:11  yr ail res yn lasfaen, saffir ac emrallt;

39:12  y drydedd res yn iasinth, calcedon ac amethyst;

39:13  a'r bedwaredd yn saffir melyn, onics a iasbis – pob un wedi'i gosod mewn gwaith ffiligri o aur.

39:14  Roedd pob carreg yn cynrychioli un o feibion Israel – un deg dau enw wedi'u crafu arnyn nhw, yr un fath ag mae sêl yn cael ei gwneud.

39:15  A dyma nhw'n gwneud cadwyni o aur pur wedi'u plethu i'w gosod ar y darn sy'n mynd dros y frest.

39:16  Yna gwneud dau ffiligri o aur a dwy ddolen aur, a chysylltu'r dolenni i ddwy gornel uchaf y darn sy'n mynd dros y frest.

39:17  Wedyn cysylltu'r ddwy gadwyn aur i'r dolenni hynny,

39:18  a chysylltu pen arall y cadwyni i'r ddau ffiligri, a rhoi'r rheiny ar strapiau ysgwydd yr effod, ar y tu blaen.

39:19  Wedyn gwneud dwy ddolen aur arall a'u cysylltu nhw i gorneli isaf y darn sy'n mynd dros y frest, ar yr ymyl fewnol agosaf at yr effod.

39:20  Yna gwneud dwy ddolen aur arall eto, a'u rhoi nhw ar waelod strapiau ysgwydd yr effod wrth ymyl y gwnïad sydd uwchben strap yr effod.

39:21  Wedyn clymu dolenni'r darn dros y frest i ddolenni'r effod gydag edau las, i'w gadw uwchben strap yr effod, yn lle ei fod yn hongian yn rhydd. Roedd hyn i gyd yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:22  Gwnaeth gwehydd y fantell sy'n mynd gyda'r effod i gyd yn las.

39:23  Roedd lle i'r pen fynd drwyddo yn y canol, gyda hem o'i gwmpas, wedi'i bwytho fel coler i'w atal rhag rhwygo.

39:24  Wedyn roedd pomgranadau bach o gwmpas ymylon y fantell, wedi'u gwneud o edau las, porffor a coch, a lliain main.

39:25  Ac yna gwneud clychau o aur pur a'u gosod nhw rhwng y pomgranadau ar ymylon y fantell –

39:26  clychau a ffrwythau bob yn ail o gwmpas y fantell fyddai'n cael ei gwisgo i wasanaethu, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:27  Wedyn dyma nhw'n gwneud crysau o liain main i Aaron a'i feibion.

39:28  Hefyd twrban a phenwisgoedd o liain main, a dillad isaf o'r lliain main gorau.

39:29  Ac roedd y sash i'w wneud o'r lliain main gorau hefyd, wedi'i frodio gydag edau las, porffor a coch, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:30  Wedyn gwneud medaliwn o aur pur, y symbol ei fod wedi'i gysegru i waith Duw, a chrafu arno (fel ar sêl) y geiriau: ‛Wedi ei gysegru i'r ARGLWYDD‛.

39:31  Wedyn ei glymu ar du blaen y twrban gydag edau las, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

39:32  Felly roedd yr holl waith ar y Tabernacl (sef pabell presenoldeb Duw) wedi'i orffen. Roedd pobl Israel wedi gwneud popeth yn union fel dwedodd yr ARGLWYDD wrth Moses.

39:33  Felly dyma nhw'n dod â'r Tabernacl at Moses, sef y babell ei hun a'r darnau eraill i gyd: y bachau, y fframiau, y trawstiau, y polion a'r socedi.

39:34  Y gorchudd o grwyn hyrddod wedi'u llifo'n goch, y gorchudd o grwyn môr-fuchod, a llen y sgrîn.

39:35  Yna Arch y dystiolaeth, y polion i'w chario, a'i chaead (sef Caead y Cymodi),

39:36  y bwrdd a'i holl gelfi, a'r bara cysegredig.

39:37  Y menora gyda'i lampau mewn trefn, yr offer oedd gyda hi, a'r olew i'w goleuo.

39:38  Yr Allor Aur, yr olew eneinio, yr arogldarth persawrus, y sgrîn ar gyfer y fynedfa i'r babell.

39:39  Yr Allor Bres a'i grât o bres, y polion i'w chario, a'i hoffer i gyd. Y ddysgl fawr a'i stand.

39:40  Y llenni ar gyfer y wal o gwmpas yr iard, y polion i'w dal a'r socedi, y sgrîn ar gyfer y fynedfa i'r iard, y rhaffau a'r pegiau, a'r holl offer oedd ei angen ar gyfer y gwaith yn y Tabernacl, sef pabell presenoldeb Duw.

39:41  Hefyd gwisgoedd y rhai fyddai'n gwasanaethu yn yr addoliad yn y lle sanctaidd (i gyd wedi'u brodio'n hardd), a gwisgoedd cysegredig Aaron yr offeiriad, a'i feibion fyddai hefyd yn gwasanaethu fel offeiriaid.

39:42  Roedd pobl Israel wedi gwneud y gwaith i gyd yn union fel dwedodd yr ARGLWYDD wrth Moses.

39:43  Yna dyma Moses yn archwilio'r cwbl, ac yn wir, roedd y cwbl wedi'i wneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud. A dyma Moses yn eu bendithio nhw.

Chapter 40

40:1  Dyma'r ARGLWYDD yn dweud wrth Moses:

40:2  “Ar ddiwrnod cynta'r flwyddyn rwyt i godi'r Tabernacl – pabell presenoldeb Duw.

40:3  Rho Arch y dystiolaeth ynddi, gyda'r sgrîn o'i blaen yn cuddio'r Arch.

40:4  Yna dod â'r bwrdd i mewn, a gosod popeth mewn trefn arno. Wedyn y menora, a gosod ei lampau yn eu lle arni.

40:5  Rho'r allor aur (allor yr arogldarth) o flaen Arch y dystiolaeth, a sgrîn wrth y fynedfa i'r Tabernacl.

40:6  Yna gosod yr allor i losgi'r offrymau o flaen y fynedfa i'r Tabernacl, pabell presenoldeb Duw.

40:7  Rho'r ddysgl fawr rhwng pabell presenoldeb Duw a'r allor, a'i llenwi â dŵr.

40:8  Yna gosod yr iard o'i chwmpas, a hongian llenni mynedfa'r iard.

40:9  “Wedyn cymer yr olew eneinio, a'i daenellu ar y Tabernacl a phopeth sydd ynddi, i'w cysegru a'u gwneud yn sanctaidd.

40:10  Eneinia'r allor i losgi'r offrymau a'i hoffer i gyd. Cysegra'r allor i'w gwneud hi'n gwbl sanctaidd.

40:11  Yna eneinia'r ddysgl fawr a'i stand, i'w chysegru hi.

40:12  “Wedyn rwyt i ddod ag Aaron a'i feibion at fynedfa pabell presenoldeb Duw a'u golchi nhw â dŵr.

40:13  Arwisga fe gyda'r gwisgoedd cysegredig, a'i eneinio a'i gysegru i wasanaethu fel offeiriad i mi.

40:14  Wedyn arwisga'r meibion yn eu crysau,

40:15  a'u heneinio nhw fel gwnest ti eneinio eu tad, iddyn nhw wasanaethu fel offeiriaid i mi. Drwy eu heneinio ti'n rhoi'r cyfrifoldeb iddyn nhw o wasanaethu fel offeiriaid i mi ar hyd y cenedlaethau.”

40:16  Felly dyma Moses yn gwneud yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi dweud wrtho.

40:17  Cafodd y Tabernacl ei godi ar ddiwrnod cynta'r ail flwyddyn.

40:18  Dyma Moses yn ei godi drwy roi'r socedi yn eu lle, yna codi'r fframiau, cysylltu'r croesfarrau a rhoi'r polion yn eu lle.

40:19  Wedyn dyma fe'n lledu'r babell dros fframwaith y Tabernacl, a'r gorchudd dros hwnnw, fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:20  Yna dyma fe'n gosod Llechi'r Dystiolaeth yn yr Arch, cysylltu'r polion iddi a rhoi'r caead arni.

40:21  Wedyn mynd â'r Arch i'r Tabernacl a gosod llen y sgrîn o'i blaen, i guddio Arch y Dystiolaeth, fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:22  Wedyn dyma fe'n gosod y bwrdd tu mewn i babell presenoldeb Duw, ar ochr ogleddol y Tabernacl, o flaen y sgrîn.

40:23  A gosod y bara mewn trefn ar y bwrdd, o flaen yr ARGLWYDD, fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:24  Wedyn gosod y menora tu mewn i babell presenoldeb Duw, gyferbyn â'r bwrdd ar ochr ddeheuol y Tabernacl.

40:25  Yna gosod y lampau yn eu lle arni, o flaen yr ARGLWYDD, fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:26  Wedyn rhoi'r allor aur (allor yr arogldarth) tu mewn i babell presenoldeb Duw, o flaen y sgrîn,

40:27  a llosgi arogldarth persawrus arni, fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:28  Wedyn gosod y sgrîn wrth y fynedfa i'r Tabernacl.

40:29  Rhoddodd yr allor i losgi'r offrymau o flaen y fynedfa i'r Tabernacl hefyd, sef pabell presenoldeb Duw. Yna cyflwyno offrymau i'w llosgi ac offrymau o rawn arni fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:30  Wedyn gosod y ddysgl fawr rhwng pabell presenoldeb Duw a'r allor, a'i llenwi hi â dŵr ar gyfer ymolchi.

40:31  Byddai Moses ac Aaron a'i feibion yn golchi eu dwylo a'u traed gyda'r dŵr ynddi.

40:32  Bydden nhw'n ymolchi bob tro roedden nhw'n mynd i mewn i babell presenoldeb Duw neu'n mynd at yr allor, yn union fel roedd yr ARGLWYDD wedi gorchymyn i Moses.

40:33  Wedyn dyma fe'n gosod yr iard o gwmpas y Tabernacl a'r allor, a rhoi'r sgrîn o flaen y fynedfa i'r iard. Felly dyma Moses yn gorffen y gwaith.

40:34  A dyma'r cwmwl yn dod i lawr dros babell presenoldeb Duw, ac roedd ysblander yr ARGLWYDD yn ei llenwi (sef y Tabernacl).

40:35  Doedd Moses ddim yn gallu mynd i mewn i'r babell o achos y cwmwl oedd wedi setlo arni, ac am fod ysblander yr ARGLWYDD yn ei llenwi.

40:36  Pan oedd y cwmwl yn codi oddi ar y Tabernacl, roedd pobl Israel yn mynd ymlaen ar eu taith.

40:37  Os nad oedd y cwmwl yn codi, doedden nhw ddim yn symud o'u lle.

40:38  Roedd cwmwl yr ARGLWYDD ar y Tabernacl yn ystod y dydd, ac roedd tân yn y cwmwl drwy'r nos. Roedd pobl Israel i gyd yn gallu ei weld, yr holl amser buon nhw'n teithio.